Krtań położona jest w obrębie szyi na wysokości 4 i 5 kręgu szyjnego. Od góry graniczy z gardłem, a od dołu – z tchawicą.

Szkielet krtani tworzy dziewięć chrząstek (parzyste: nalewkowata, rożkowata, klinowata oraz nieparzyste: tarczowata, pierścieniowata, nagłośniowa) połączonych za pomocą stawów, więzadeł i mięśni poprzecznie prążkowanych. Umożliwia im to przemieszczanie się względem siebie podczas wydawania dźwięków. Wnętrze krtani pokrywa błona śluzowa.

Poniżej nagłośninagłośnianagłośni leży głośniagłośniagłośnia, która jest miejscem powstawania głosu. Tworzą ją przyczepione do chrząstek nalewkowatych i tarczowatych fałdy głosowefałdy głosowefałdy głosowe zbudowane z mięśni i więzadeł. Pomiędzy fałdami głosowymi znajduje się szczelina tworząca szparę głośni.

Podczas oddychania chrząstki nalewkowate są oddalone od siebie (co przekłada się na rozwarcie fałdów głosowych), a światło szpary głosowej rozszerza się. Przechodzące przez szparę głośniszpara głośniszparę głośni powietrze nie powoduje drgań fałdów głosowych i powstawania dźwięków.

Podczas mówienia powietrze wydychane pod pewnym ciśnieniem powoduje, że fałdy głosowe rytmicznie zbliżają się do siebie i oddalają, zmieniając wielkość szpary głosowej. Drgania fałdów głosowych powodują powstanie dźwięków.

W wydobywanie głosu zaangażowane są nie tylko ruchy krtani, ale również języka, policzków, podniebienia i warg. Wszystkie te struktury tworzą aparat artykulacyjny, który podlega kontroli układu nerwowego.

Pojawienie się mowy było bezsprzecznie kamieniem milowych w rozwoju człowieka. Bez zdolności do komunikacji ludzie nie byliby w stanie stworzyć dobrze funkcjonującego społeczeństwa. Do porozumiewania się mogą służyć również gesty, mimika albo postawa ciała, jednak najważniejszą rolę odgrywa właśnie język, który pierwotnie był zespołem środków wyłącznie głosowych. W formie mowy, a wtórnie także jako pismo i różnego rodzaju symbolizacje język pozwala na uniwersalne komunikowanie się niezależnie od dzielącej przestrzeni czy nawet upływu czasu (słowa i wiedza mogą być przekazywane kolejnym pokoleniom). Pojawienie się mowy wpłynęło również na sposób myślenia ludzi. Język – jako system symboli wytworzony przez społeczeństwo, w którym się wychowujemy i myślimy od dzieciństwa – formuje bowiem nasz sposób postrzegania rzeczywistości. Obecnie przypisuje mu się trzy podstawowe funkcje:

• poznawczą, która polega na zdobywaniu wiedzy o świecie – wyrażaniu myśli, sądów, idei – oraz na realizowaniu ich;

• społeczną, polegającą na używaniu języka jako narzędzia tworzenia i regulowania relacji społecznych;

• emocjonalną, ekspresywną, czyli związaną z przekazywaniem emocji, także za pomocą np. sztuki.

U zwierząt narząd głosu także odgrywa istotną rolę. Wydawane dźwięki stanowią m.in. ważny element walki o przetrwanie – przypadkowy odgłos może zdradzić zbliżające się zagrożenie, jeszcze zanim zostanie dostrzeżone. Również wytropienie i schwytanie potencjalnej zdobyczy przez drapieżnika może zależeć od dobrego wykształcenia narządu odbierającego bodźce dźwiękowe. Wiele zwierząt rozwinęło też zdolność wykorzystywania głosu w komunikacji między sobą. Wydawane dźwięki pełnią u nich funkcje emocjonalne i społeczne – wzmacniają więzi pomiędzy jednostkami żyjącymi w parze czy stadach, umożliwiają rozpoznawanie konkretnego osobnika i wyrażanych przez niego emocji. Przykładem może być rozpoznawanie się po głosie w ogromnych skupiskach lęgowych pingwinów przez rodziców i dziecko. Ponadto dźwięki odgrywają istotną rolę podczas rozrodu – samce wielu gatunków ptaków śpiewem przekonują do siebie potencjalne partnerki. Popisy wokalne w okresie godowym występują również u ssaków, np. u jeleni.

Słownik