Wielki awans przemysłowy Polski

Na dużą skalę produkuje się w Polsce m.in. opakowania z różnych materiałów (np. tektura falista stanowi jeden z najważniejszych towarów przemysłowych w kraju pod względem wartości sprzedaży), konstrukcje metalowe, części metalowe do różnych urządzeń mechanicznych itd. Branże te zajmują się głównie dostawami towarów dla sektora przetwórstwa transportowego, a więc ich dobra koniunktura wiąże się z rozwojem samej motoryzacji. Wyróżniamy się w wielu dziedzinach na tle Unii Europejskiej. Już co ósma część do samochodów produkowana w UE pochodzi z Polski. Co trzecie euro wydawane na pralkę w UE trafia do producentów w Polsce. Polska jest także największym eksporterem stolarki drzwiowo‑okiennej w UE.

Polska jest obecnie wielką fabryką części, zwłaszcza dla przemysłu motoryzacyjnego. Nie produkuje się już Polonezów, mniej jest produkowanych Fiatów, spadła produkcja Opli, ale gwałtownie wzrosła produkcja elementów do większości europejskich aut (głównie montowanych w Niemczech). Wiedziemy prym w wytwarzaniu opon, elementów plastikowych do pojazdów, elementów karoserii aut, układów hamulcowych i sterowniczych czy poduszek bezpieczeństwa. Warto zaznaczyć, że choć spadła w Polsce produkcja samochodów ogółem, to istotnie wzrosła produkcja samochodów specjalistycznych, m.in. autobusów, samochodów strażackich, dynamiczna jest też branża produkująca tabor kolejowy i części do niego, a także branża produkcji części do samolotów (skoncentrowana w Dolinie Lotniczej na południowym wschodzie kraju).

KGHM jest jedną z zaledwie kilku polskich spółek znajdujących się w gronie firm globalnych. Polski potentat miedziowy zapewnił sobie pozycję światowego lidera w produkcji miedzi i srebra dzięki międzynarodowym kontaktom handlowym, zastosowaniu najnowocześniejszych technologii i zagranicznej ekspansji. Firma eksploatuje złoża zlokalizowane na trzech kontynentach. Odbiorcami produkcji miedzi są firmy z Europy, Ameryki Północnej i Południowej, Azji i Afryki. KGHM jest obecnie głównym polskim eksporterem do Chin. W 2016 r. uruchomiono w Hucie Miedzi Głogów najnowocześniejszą na świecie linię produkcyjną miedzi, opartą o piec zawiesinowy i elektryczny. Dzięki temu rozwiązaniu skróceniu uległ czas produkcji surowca, a także wzrósł odzysk miedzi i metali towarzyszących (większa efektywność i optymalizacja kosztowa).

Indeks górny Źródło: SpotData, Wielki awans przemysłowy. Jak rośnie rola przemysłu w polskiej gospodarce i globalnych łańcuchach dostaw, 2018, dostępny w internecie: SpotData.pl (dostęp 28.06.2021). Indeks górny koniec^{Źródło: SpotData, Wielki awans przemysłowy. Jak rośnie rola przemysłu w polskiej gospodarce i globalnych łańcuchach dostaw, 2018, dostępny w internecie: SpotData.pl (dostęp 28.06.2021).}

Mitygacja zmian klimatu a rozwój polskiego przemysłu

Rozwój polskiego przemysłu jest obecnie podporządkowany działaniom mającym na celu ograniczenie skali lub tempa globalnego ocieplenia oraz jego skutków, jednym słowem mitygacji zmian klimatu. W 2019 r. Komisja Europejska opublikowała Europejski Zielony Ład, którego celem jest osiągnięcie przez UE do 2050 r. neutralności klimatycznej. Kluczowa stała się więc dla Polski dekarbonizacja i niskoemisyjna transformacja energetycznatransformacja energetycznatransformacja energetyczna.

RLu81mBEig0sj

Mapa Europy przedstawia regiony narażone na wstrząsy społeczno‑gospodarcze. Jest to między innymi północ Hiszpanii, granica Niemiec i Belgii, granica Belgii i Francji, środkowa Irlandia, granica Niemiec i Czech, północ Danii, środkowa Polska, wschodnia Polska, południowa Polska, środkowa Austria, środkowa Litwa, wschodnia Łotwa, północna granica Estonii i Rosji, północna Szwecja i północna Finlandia.

Jak czytamy w opublikowanym w 2021 r. dokumencie Polityka energetyczna Polski do 2040 r., nadal zależność Polski od paliw węglowych jest znacznie wyższa niż innych państw członkowskich UE, dlatego tak ważna jest dla nas sprawiedliwa transformacja, oznaczająca uwzględnienie punktu startowego, społecznego kontekstu transformacji oraz przeciwdziałanie nierównomiernemu rozkładowi kosztów pomiędzy państwa, bardziej obciążającemu gospodarki o wysokim wykorzystaniu paliw węglowych. Trzeba zauważyć, że koszty odnoszą się zarówno do regionów węglowych (górniczych i energetycznych), jak również do całych gospodarek, które w krótkim czasie ponoszą nakłady na nowe moce, często także na niedojrzałe ekonomicznie, droższe technologie, co jest również odzwierciedlone w cenie energii.

Indeks górny Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021. Indeks górny koniec^{Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021.}

Na transformację energetyczną kraju do 2030 r. skierowanych zostanie ok. 260 mld PLN ze środków unijnych i krajowych w ramach różnych mechanizmów, m.in. Polityki Spójności (ok. 79 mld PLN) czy Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (ok. 97,8 mld PLN).

Polityka energetyczna Polski do 2040 r. poprzez wyznaczenie długoterminowych kierunków krajowej transformacji oraz rozwoju sektora paliwowo‑energetycznego będzie oddziaływać na decyzje podejmowane na szczeblu regionalnym, w tym na funkcjonowanie i rozwój przemysłu. […] Na szczególną uwagę zasługują regiony, gdzie zakończenie eksploatacji jednostki wytwórczej energii lub zakończenie pracy kopalni węglowych wiąże się z koniecznością gruntownej restrukturyzacji – Śląsk, Dolny Śląsk, Wielkopolska, Małopolska, województwo łódzkie i lubelskie. Część rynku pracy ulegnie przekształceniu w sposób naturalny, ale niezbędne będzie wsparcie w przekwalifikowaniu pracowników, stymulacji inwestycji i generowaniu nowych miejsc pracy.

Do 2021 r. ma zostać opracowana umowa społeczna w zakresie funkcjonowania sektora górniczego i jego transformacji, której zakres będzie obejmował m.in. mechanizm finansowania spółek sektora górnictwa węgla kamiennego, w tym nowy program w zakresie pomocy publicznej dla sektora górnictwa, inwestycje w nisko- i zeroemisyjne źródła wytwarzania energii z wykorzystaniem czystych technologii węglowych oraz wykorzystujących węgiel do produkcji metanolu, wodoru i paliw bezdymnych, terminy zakończenia produkcji węgla kamiennego w poszczególnych kopalniach w perspektywie do 2049 r.

Indeks górny Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021. Indeks górny koniec^{Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021.}

RCQfKsQvQw8Kp

Grafika przedstawia działanie technologii CCU. Od lewej strony znajduje się chmura CO2. Następuje wychwyt. Może zostać poddany sekwestracji CCS, w wyniku której następuje przechowywanie CO. Lub może zostać poddany utylizacji CCU. Gdy nie zostanie poddany konwersji, to następuje ulepszone odzyskiwanie oleju. Gdy zostanie poddany konwersji, to powstają paliwa neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla, następuje synteza chemiczna, mineralizacja węgla oraz uprawa alg.

Jak podaje cytowany dokument, „światowe efekty prac w ramach działalności badawczo‑rozwojowej (B+R) wskazują, że istnieje potencjał niskoemisyjnego lub bezemisyjnego wykorzystania węgla, co pozwoliłoby częściowo na dalsze korzystanie z jednostek wytwórczych węglowych”. W związku z tym od kilku lat widoczny jest wzrost zainteresowania w Polsce czystymi technologiami węglowymi. Chodzi np. o technologię CCU (a więc wychwyt COIndeks dolny 2₂ w celu dalszego wykorzystywania). Jako przykład można podać prace prowadzone nad wykorzystaniem COIndeks dolny 2₂ do produkcji paliw syntetycznych (syntetyczny gaz ziemny, SNG). W kraju rozwija się także technologia zgazowania węgla i jego dalszego wykorzystania w elektrowni – IGCC. Projekt IGCC Łęczna (w pobliżu kopalni węgla kamiennego „Bogdanka”) jest w fazie przygotowawczej, co oznacza, że wykonywane są studia i opracowania niezbędne do oceny wykonalności i opłacalności przedsięwzięcia. Jest on współtworzony przez Japończyków (Hitachi), którzy mają w tym doświadczenie. W przypadku innej technologii – CCS występuje duży opór społeczny wobec propozycji składowania COIndeks dolny 2₂ w strukturach lądowych.

Z różnych form wsparcia będą mogły skorzystać także inne regiony Polski, gdyż transformacja wymaga zaangażowania całego kraju – od samorządów, przez przedsiębiorców, po odbiorców indywidualnych.

Wdrażanie transformacji energetycznej to oprócz wyzwania także szansa wykorzystania krajowego i regionalnych potencjałów. Planuje się stymulowanie rozwoju nowych gałęzi przemysłu i powstawania miejsc pracy w związku z odnawialnymi źródłami energii, energetyką jądrową, elektromobilnościąelektromobilnośćelektromobilnością, budownictwem ekologicznym, termomodernizacją, technologiami gazów zdekarbonizowanych (w tym wodorowych), magazynowaniem energii, automatyzacją i cyfryzacją. Szacuje się, że w ten sposób wygenerowanych zostanie ok. 300 tys. nowych miejsc pracy – to ponad trzykrotnie więcej niż aktualne zatrudnienie w górnictwie węgla kamiennego i brunatnego, które w 2018 r. wyniosło blisko 82 tys. Bez wątpienia transformacja energetyczna napędza reindustrializacjęreindustrializacjareindustrializację.

Rozwój przemysłu elektromobilności

Rozwój elektromobilności na świecie jest motorem napędowym polskiego przemysłu. Kluczowym komponentem pojazdów elektrycznych są magazynujące energię elektryczną ogniwa litowo‑jonowe (li‑ion). W 2018 r. w Kobierzycach na Dolnym Śląsku produkcję akumulatorów do samochodów osobowych z napędem elektrycznym (EV) uruchomił południowokoreański LG Chem. Ten podwrocławski zakład jest największą fabryką ogniw litowo‑jonowych w sieci koncernu i największym obiektem tego typu w Europie, który będzie dostarczał akumulatory do aut takich jak Audi, Jaguar, Mercedes‑Benz, Porsche, Renault, Volkswagen i Volvo. W 2020 r. Europejski Bank Inwestycyjny udzielił LG Chem kredytu w wysokości 480 mln euro na budowę zakładów w Polsce. Do 2022 r. koreański koncern zapewni w naszym kraju ponad 6 tys. miejsc pracy.

R1TBQNLMbFQjC

Zdjęcie przedstawia nieukończony produkt w fabryce. Składa się on z kół oraz plastikowych i metalowych elementów.

W elektromobilność w Polsce inwestują także największe koncerny motoryzacyjne. Zakład w Jaworze produkuje baterie elektryczne do samochodów osobowych Mercedes‑Benz. Jak podają producenci, nowoczesna fabryka jest połączeniem najwyższych standardów branży motoryzacyjnej z ideą «Przemysłu 4.0Przemysł 4.0Przemysłu 4.0». Z kolei w zakładach Volkswagen Poznań we Wrześni od 2018 r. powstał całkowicie elektryczny samochód dostawczy.

R8K26l7hoRmg7

Zdjęcie przedstawia stację do ładowania samochodów elektrycznych. Ma ona dwa miejsca. Na jednym stoi podpięty samochód. W tle znajduje się ulica.

W 2018 r. przyjęta została ustawa o elektromobilności, która ustanowiła ramy prawne funkcjonowania rynku elektromobilności i paliw alternatywnych w transporcie. Określony został zakres przepisów technicznych i cele dotyczące rozwoju infrastruktury oraz katalog instrumentów wsparcia finansowego (np. zwolnienia z akcyzy, korzystniejsze stawki amortyzacyjne) i niefinansowego (udogodnienia tj. możliwość poruszania się pojazdów elektrycznych po pasach drogowych dla autobusów, darmowe parkowanie w strefach płatnego parkowania dla pojazdów elektrycznych), które mają stymulować rozwój tego sektora.

Według prognoz ceny samochodów elektrycznych zaczną zrównywać się w Polsce z cenami samochodów z napędem tradycyjnym w latach 2026–2029. […] Wpływ na to ma mieć m.in. postępujący rozwój technologii, który wpłynie na spadające ceny baterii jonowo‑litowych (obecnie aż 30% ceny auta).

Indeks górny Źródło: ORPA.pl (dostęp 28.06.2021). Indeks górny koniec^{Źródło: ORPA.pl (dostęp 28.06.2021).}

Rozwój morskiej energetyki wiatrowej

W przywoływanym już dokumencie, Polska deklaruje osiągniecie co najmniej 23% udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto w 2030 r. (w elektroenergetyce – co najmniej 32% netto). […] Mając na uwadze spodziewany rozwój technologiczny, stosunkowo wysoki stopień stabilności pracy i wykorzystania mocy, kluczową rolę w realizacji celu OZE – i szerzej w transformacji energetycznej Polski ku gospodarce niskoemisyjnej – odegrają morskie farmy wiatrowe.

Indeks górny Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021. Indeks górny koniec^{Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021.}

R1GYfbx1pZueP

Zdjęcie przedstawia trzy wiatraki. Znajdują się one na morzu. Koło nich, po lewej stronie, stoi platforma z prostokątnymi elementami.

Rozwój energetyki jądrowej

Planuje się, że budowa pierwszej elektrowni jądrowej rozpocznie się nie później niż w 2026 r. W 2033 r. uruchomiony zostanie pierwszy blok o mocy 1–1,6 GW, a kolejne będą włączane co 2‑3 lata – cały program jądrowy zakłada budowę 6 bloków do 2043 r. Aktualnie wykorzystywane technologie (generacji III i III+) oraz rygorystyczne normy światowe w zakresie bezpieczeństwa zapewnią wysokie standardy bezpieczeństwa eksploatacji oraz składowania odpadów. 

Indeks górny Źródło: CIRE.pl (dostęp 28.06.2021). Indeks górny koniec^{Źródło: CIRE.pl (dostęp 28.06.2021).}

R11OFoENQEdfc

Zdjęcie przedstawia ciemne wnętrze wypełnione wodą. Z wody wystają metalowe pręty sięgające sufitu zbiornika. Na górze znajduje się lampa.

Według treści dokumentu Polityka energetyczna Polski do 2040 r., budowa elektrowni może być zrealizowana aż do 70% wartości projektu przez polskie przedsiębiorstwa we współpracy z ośrodkami naukowo‑badawczymi. Obecnie ponad 60 firm z Polski ma doświadczenie w energetyce jądrowej nabyte w ciągu ostatnich 10 lat przy realizacji zleceń dla zagranicznych elektrowni jądrowych, a ok. 300 przedsiębiorstw posiada kompetencje z branż pokrewnych. […] Szacuje się, że do 2040 r. energetyka jądrowa będzie generować ok. 25–38 tys. nowych bezpośrednich miejsc pracy. Rozwój tej branży da impuls koniunkturalny regionom oraz przemysłom związanym z energetyką jądrową. Oznacza to nowe miejsca pracy i nowe specjalizacje gospodarcze.

Indeks górny Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021. Indeks górny koniec^{Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021.}

Słownik