Poglądy

Sceptycyzm jako postawa filozoficzna, prowadząca do poznawczego paraliżu, okazał się trudny do zaakceptowania. Równocześnie żadna z koncepcji filozoficznych nie uzyskała dominującej pozycji względem pozostałych. W odpowiedzi na tę sytuację pojawiła się tendencja, w której zaczęto zwracać uwagę nie na to, co dzieli poszczególne systemy filozoficzne, tylko na to, co je łączy. Zwracano przy tym uwagę, że wszystkie trzy najważniejsze wówczas systemy filozoficzne: platonizm, arystotelizm i stoicyzm wywodzą się z nauki Sokratesa, i w istocie dotyczą tych samych kwestii.

Stąd też najważniejszą kategorią etyczną w eklektyzmieeklektyzmeklektyzmie w dalszym ciągu była cnota. Cel filozofii eklektycznej polegał na wskazaniu człowiekowi drogi do szczęścia. Radykalizm stoicyzmu łagodzono poprzez dowartościowanie dóbr cielesnych. W poglądach metafizycznych elementy materialne starano się uzgodnić z duchowymi, a idealizmidealizmidealizm łączono z realizmemrealizmrealizmem.

Cyceron

Z czasem zaczęto łączyć poglądy greckich szkół filozoficznych w jedną całość, proces ten został zapoczątkowany już w epoce hellenistycznej. Tendencje eklektyczne pojawiły się wśród stoików w okresie od połowy II w. do połowy I w. p.n.e. Łączono ze sobą największe systemy filozoficzne: platonizm, arystotelizm i stoicyzm. Postępowali w ten sposób filozofowie wywodzący się z Akademii: Filon z Laryssy (ok. 160‑80 p.n.e.) oraz Antichos zAskalonu (ok. 140‑69 p.n.e.). Do swego rozkwitu eklektyzm doszedł w czasach rzymskich. Najsławniejszym jego przedstawicielem był Marcus Tullius Cicero, czyli Cyceron (106‑43 p.n.e.) –  filozof, ale także znakomity mówca i polityk.. W swoich licznych pismach scalał ze sobą koncepcje różnych greckich szkół. Filozofią zajmował się w młodości i na starość, w wieku dojrzałym poświęcił się natomiast działalności politycznej. Dokonał przeniesienia greckiej tradycji filozoficznej na grunt rzymski, jego zasługą było też to, że przetłumaczył grecką terminologię filozoficzną na łacinę. Do najważniejszych jego dzieł zalicza się: O państwie, O prawach, Mówca, Zagadnienie najwyższego dobra i zła, Księgi akademickie, Rozmowy tuskulańskie, O powinnościach, O naturze bogów.

Cytaty Cycerona

Wpływ i recepcja

Próba łączenia w jedną całość różnych systemów filozoficznych, którą podjęto w okresie hellenistycznym, nie była jedyną w dziejach myśli europejskiej. W epoce odrodzenia o wielkiej syntezie światopoglądowej, łączącej poglądy chrześcijańskie z antycznymi, judaistycznymi, a nawet arabskimi, myśleli ówcześni humaniści, np. Giovanni Pico della MirandolaGiovanni Pico della MirandolaGiovanni Pico della Mirandola (filolog) oraz Marsilio FicinoMarsilio FicinoMarsilio Ficino. W wieku XIX Victor CousinVictor CousinVictor Cousin wszystkie systemy filozoficzne sprowadził do czterech podstawowych nurtów: idealizmu, sensualizmu, sceptycyzmu i mistycyzmu. Krytyce poddał tę koncepcję Hippolyte TaineHippolyte TaineHippolyte Taine, wykazując jej przypadkowy i niespójny charakter.

RFcnAS475FHw71

Zdjęcie przedstawia nowoczesny budynek, stojący przy ulicy. Jego front posiada owalne, przeszkolone wejście przypominające otwarte, ludzkie usta. Nad wejściem znajdują się trzy walcowate kształty przypominające ludzki nos. Powyżej nosa są dwa okrągłe okna przypominające ludzkie oczy.

Eklektyzm pojawiał się także w sztuce. W starożytności jego przykładem może być sztuka hellenistyczna i rzymska.

Łączenie różnych elementów treściowych i formalnych zapożyczonych z różnych okresów stało się też praktyką powszechnie stosowaną w odrodzeniu. Jej zwolennikiem był Giorgio VasariGiorgio VasariGiorgio Vasari, wszechstronny włoski artysta i pierwszy historiograf historii sztuki.

W wieku XIX akademicki eklektyzm zaczęto wprowadzać programowo w sztukach plastycznych i architekturze.

W drugiej połowie XX w. gra różnego rodzaju konwencjami estetycznymi, dążenie do synkretyzmu między gatunkami i rodzajami sztuki stało się cechą konstytutywną sztuki postmodernistycznejpostmodernizmpostmodernistycznej.

Słownik