Przeczytaj
W ujęciu potocznym grupa to część wyodrębniona z jakiejś zbiorowości. Słowa „grupa” używamy bardzo często.
Grupa jest zbiorowością, ale połączenie dwóch albo trzech jednostek nie tworzy jeszcze grupy społecznej. Nawet jeśli występuje między nimi więź.
Grupa społeczna to:
SocjologiaZbiór jednostek, w którym wspólnota pewnych istotnych społecznie cech wyraża się w tożsamości zbiorowej i towarzyszą temu kontakty, interakcje i stosunki społeczne w jej obrębie, częstsze i bardziej intensywne niż z osobami z zewnątrz. Inaczej: zbiorowość ludzi, pomiędzy którymi występuje więź obiektywna, subiektywna i behawioralnabehawioralna.
Źródło: Piotr Sztompka, Socjologia, Kraków 2002, s. 196.
Czynniki grupotwórcze
Aby zbiorowość funkcjonowała jako grupa społeczna, muszą być spełnione określone warunki. Wszystkie naraz.
Zbiór trzech osób z natury rzeczy tworzy bardziej skomplikowaną i dynamiczną całość niż dwie osoby. Każda bowiem z trzech osób ustosunkować się może nie tylko do każdej z pozostałych dwóch, ale również do tego, co dzieje się między nimi, do tego, co je łączy bądź dzieli. Wśród trzech osób mogą też powstawać zmienne sojusze dwóch osób przeciwstawiający się trzeciej.Źródło: Barbara Szacka, „Wprowadzenie do socjologii”, Warszawa 2003, s. 186. 2. Podobieństwo wewnątrzgrupowe. Do powstania grupy może dojść wówczas, gdy między jej członkami występują jakieś podobieństwa. Mają one charakter funkcjonalny: pozwalają osiągać wspólne cele, oraz aksjologiczny: pozwalają realizować wspólne wartości. Realizacja celów i wyznawanie tych samych wartości tworzy więź między członkami grupy. Wzmacnia tym samym jej spoistość. Podobieństwa są także bazą do budowania tożsamości grupowej jednostek. Określają się one, przynajmniej częściowo, poprzez przynależność do grupy., 3. Odrębność. Jest awersem podobieństw. W wymiarze funkcjonalnym podobieństwa wewnątrzgrupowe i odrębność od innych grup wzajemnie wzmacniają spoistość grupy i tożsamość grupową jednostek. W zasadzie odrębności mieszczą się kryteria naboru członków. Zapewniają one grupie jednorodność (to znaczy, że jej członkowie są pod pewnym – istotnym dla grupy – względem podobni do siebie). Odrębność to także czynniki warunkujące identyfikację grupy przez innych uczestników życia społecznego (np. emblematy, nazwisko, ubiór). Mieszczą się w niej także: wzór fizyczny i wzorzec moralny członka. Służą solidarność członków oraz budują świadomość „my”., 4. Więź. Definiowana w socjologii jako względnie trwały, zorganizowany układ stosunków społecznych, instytucji i środków kontroli społecznej, skupiający jednostki i podgrupy składowe w całość zdolną do trwania i rozwoju. Poza tym obiektywnym charakterem ma także, bardzo ważny dla istnienia grupy, charakter subiektywny: świadomość wspólnoty, poczucie przynależności, poczucie bycia członkiem grupy. Pozytywnie oddziałuje na spoistość grupy oraz tożsamość grupową jednostek. Na wzmocnienie więzi wpływa realizacja wspólnych zadań – szczególnie jeśli wymaga działań interakcyjnych, opartych na pomocy wzajemnej, respektujących regułę wzajemności i wzmacniających zaufanie (tak do jednostek, jak i do całej grupy)., 5. Interakcje .To wzajemne oddziaływania jednostek. Wynikają one z aktywności podejmowanych wewnątrz grupy lub aktywności członków grupy wobec innych osób i grup społecznych. Interakcją może być na przykład opinia, jaką jeden członek grupy wyraża wobec innego. Jest nią także wspólne działanie, które podejmują. Interakcje są oparte na stycznościach przestrzennych, ale nie tylko. Przestrzeń należy rozumieć w szerokim znaczeniu – jako przestrzeń społeczną, a więc nie tylko fizyczną, ale również wirtualną. Obecnie w socjologii mówi się, że grupę społeczną tworzy „zagęszczenie” interakcji między jednostkami, co znaczy, że do tych interakcji musi dochodzić pomiędzy wszystkimi członkami grupy., 6. Organizacja i struktura. Grupa nie jest bytem amorficznym. Interakcje między jej członkami nie są przypadkowe. Grupa jest układem ról społecznych, wzajemnie powiązanych funkcjonalnie. Sama rola grupowa ma charakter ustrukturyzowany. Jej pełnienie jest sposobem funkcjonowania jednostki w grupie. Polega ono na podejmowaniu działań zgodnych z normami postępowania przypisanymi do roli, nastawionych na realizację wspólnych działań i respektowanie wspólnych wartości. Interakcje przebiegają według ustalonych wzorów. Czasami nawet ich przebieg określają ścisłe procedury. Można zatem powiedzieć, że jednym z czynników grupotwórczych jest, według określenia Antony'ego Giddensa (socjologa brytyjskiego), strukturacja zbiorowości. Struktury wewnątrzgrupowe opisują nie tylko budowę grupy, ale także sposób jej funkcjonowania (struktura socjometryczna, struktura przywództwa, struktura komunikacji)., 7. Ośrodki skupienia . Są to miejsca aktywności całej grupy, wraz ze środkami niezbędnymi do realizacji celów. Środki te mają charakter rzeczowy (np. pomieszczenia, pieniądze, znajomości) oraz niematerialny (np. wartości, idee, symbole przynależności grupowej). W przypadku gdy zmienia się skład członkowski grupy, to właśnie ośrodki skupienia zapewniają grupie trwanie w czasie. Ośrodki skupienia mają wymiar obiektywny.
Grupa jako realnie istniejący byt społeczny
W socjologii przyjmuje się, że grupa społeczna nie jest prostą sumą jednostek, lecz stanowi samoistną całość, nieredukowalną do nich. Grupa społeczna nie jest zatem bytem incydentalnym. Stworzona – istnieje, choć jej skład członkowski może ulec całkowitej wymianie. Mówi się, że ma właściwości emergentne. Zjawisko to opisuje jeden z polskich socjologów następująco:
Małe struktury społeczne. Wstęp do mikrosocjologii strukturalnejPrzekształcenie się amorficznego zbioru ludzkiego w grupę społeczną o wykrystalizowanych strukturach wewnątrzgrupowych, trwałej świadomości grupowej i wyraźnej strukturze powoduje, że grupa jakby autonomizuje się, usamodzielnia i oddziela zarówno od działań jednostki, jak i jej stanów świadomościowych i w pewnym sensie przeciwstawia się jednostce, stając się wobec niej samodzielnym, niezależnym od jednostki podmiotem działań, wymogów i nacisków.
Źródło: Jacek Szmatka, Małe struktury społeczne. Wstęp do mikrosocjologii strukturalnej, Warszawa 1986, s. 242.
Słownik
dział filozofii zajmujący się wartościami
określenie, które oznacza każdą możliwą do zaobserwowania reakcję organizmu na bodźce zewnętrzne; w odniesieniu do ludzkiej aktywności oznacza tyle, co dotyczący zachowań
zbiór jednostek wyodrębnionych ze zbiorowości z powodu cechy odróżniającej je od innych jednostek; cecha ta musi być ważna pod względem społecznym
zbiór jednostek wyodrębnionych ze zbiorowości z powodu cechy odróżniającej je od innych jednostek; cecha ta musi być ważna pod względem społecznym, a jednostki muszą mieć poczucie odrębności ze względu na tę cechę
zbiór jednostek wyodrębnionych ze zbiorowości z powodu cechy odróżniającej je od innych jednostek; cecha ta musi być ważna pod względem statystycznym
zasada kierująca zachowaniem ludzi, w myśl której należy odwzajemnić się osobie, która nas czymś obdarowała lub coś dla nas uczyniła
względnie trwałe, spójne oczekiwania, jakie wobec podejmującego rolę członka ma zbiorowość społeczna
proces tworzenia, powielania i praktycznego wykorzystywania organizacyjnych struktur w życiowych poczynaniach członków danego społeczeństwa; według Antony'ego Giddensa, socjologa brytyjskiego, jest jednym z przejawów wewnętrznej dynamiki każdej społeczności
układ powiązań między członkami grupy związany z przekazywaniem informacji
układ powiązań między rolami nadrzędnymi i podrzędnymi w grupie; obejmuje także style zarządzania relacjami oraz podejmowania decyzji w zakresie sposobów realizacji celów grupowych
powiązanie wzajemnych oddziaływań między jednostkami w grupie (chodzi o liczbę tych powiązań i ich charakter)
(z niem. der Wert – godność, honor, powaga); pożądane obiekty (materialne lub o symbolicznym charakterze) lub sądy (opinie) egzystencjalne (dotyczące tego, co istnieje) oraz normatywne (dotyczące tego, co powinno być i jak to osiągnąć)