Podsumowanie analizy sceny 6. i 7. aktu III

Warstwa słowna

Dialog dyskusyjny posuwa akcję do przodu – Damis zostaje wygnany i wydziedziczony. Widoczna jest indywidualizacja językowa: Orgon mówi pospiesznie, nie zastanawia się nad doborem słów. Styl wypowiedzi oddaje cechy jego charakteru: porywczość i despotyzm.

Postacie

Orgon – to postać zbudowana na zasadzie kontrastu: z jednej strony jest naiwny i łatwowierny (ale jedynie w stosunku do świętoszka, którego uznaje za świętą osobę, godnego człowieka), z drugiej zaś despotyczny (tyranizuje rodzinę), przekorny, złośliwy, podejrzliwy i nieufny (tylko w stosunku do swojej rodziny). Jest człowiekiem religijnym i jego pobożność powściąga zapędy do dręczenia innych, dlatego też tylko religijność może je w oczach jego samego usprawiedliwić. Stąd też właśnie Tartuffe stanowi doskonałe usprawiedliwienie dla działań Orgona.

Akcja

Konflikt Orgona z rodziną, która chce skłonić go do pozbycia się świętoszka, nasila się. Działania podejmowane przez Elmirę i Damisa obracają się przeciw nim, osiągając skutek przeciwny do zamierzonego.

Cechy gatunku

Komizm słowny oraz komizm sytuacyjny, który służy nierzadko rozładowaniu zbyt poważnych, dramatycznych sytuacji (wygnanie i wydziedziczenie Damisa).

RVjtV2KRrJmNa

Fotografia przedstawia scenę teatralną. Po lewej stronie stoi wąska konstrukcja przypominająca regał. Na półce siedzi lalka wielkości dorosłego mężczyzny. Postać ma dużą głowę o trójkątnej twarzy. Jest łysa. Ma duże, okrągłe oczy, długi nos, niewielkie usta i uszy. Unosi lewą rękę, chowając dłoń za głową. Jest ubrana w długą marynarkę. Nogi postaci są cienkie. Zwisają z półki. Stopy nie dotykają podłogi. Obok stoją postaci z zasłoniętymi twarzami. Na głowach mają kaptury z otworami na oczy. Opuszczają ręce. Są ubrane w marynarki krótkie z przodu i długie z tyłu. Przed nimi stoi rzeźba prezentująca szkielet konia stojącego na tylnych nogach.

R1SVRSZg2GoGS

Fotografia przedstawia grupę sześciu postaci z zasłoniętymi twarzami. Na głowach mają kaptury z otworami na oczy. Jedna z nich podeszła do rzeźby prezentującej szkielet konia. Dotyka konstrukcji, unosząc głowę.

Podsumowanie analizy sceny 7. i 8. aktu IV

Warstwa słowna

Dialog dyskusyjny posuwa akcję do przodu.

Postacie

Tartuffe – analizowana scena wzbogaca jego charakterystykę. Zdemaskowany przez Orgona, najpierw próbuje wyplątać się z niezręcznej sytuacji przy pomocy dawnych sztuczek, jednak szybko zmienia ton, ukazując twarz człowieka zdecydowanego i bezwzględnego. Jest postacią działającą, widzimy go nie jako głównego sprawcę intrygi, lecz raczej jako człowieka, który dał się uwikłać w intrygę mającą na celu jego zdemaskowanie.

Orgon – zmienia swój stosunek do świętoszka.

Akcja

Rozpoznanie – jest elementem budowy tragedii. Tutaj wiąże się ono z perypetią i wszystko wskazuje na to, że dalszy bieg wypadków doprowadzi do katastrofy.

Cechy gatunku

Element farsowy – komizm sytuacyjny: Orgon, który najpierw ukrywał się pod stołem, następnie staje za Elmirą i pokazuje się w chwili, gdy Tartuffe próbuje ją objąć.

Ostatnie sceny aktu IV przypominają budową tragedię: komizm łączy się tu z tragizmem (złamanie reguły stosowności). Pojawia się też rekwizyt jako czynnik mający znaczący wpływ na rozwój wypadków (złamanie reguły prawdopodobieństwa).

RrvTrpy2tOrD6

Fotografia przedstawia scenę teatralną. Stoją tu dwie wąskie konstrukcje przypominające ramy luster lub obrazów. Stoją za nimi lalki wielkości dorosłych ludzi. Po lewej stronie ukazana jest postać mężczyzny. Ma dużą głowę o trójkątnej twarzy. Jest łysy. Ma duże, okrągłe oczy, długi nos, niewielkie uszy i szerokie usta. Unosi prawą rękę, trzymając papieros. Jest ubrany w marynarkę. Po prawej stronie ukazana jest postać kobiety. Jej głowa jest duża, a twarz trójkątna. Ma na głowie kilka sprężynek wyobrażających włosy. Jej oczy są duże, okrągłe, nos długi, uszy niewielkie, a usta uszminkowane. Ma niewielki pieprzyk nad wargą, po lewej stronie twarzy. Unosi lewą rękę. Jest ubrana w prostą sukienkę.

RvaAGUEy9BLI3

Fotografia przedstawia scenę teatralną. Stoją tu trzy wąskie konstrukcje przypominające ramy luster lub obrazów. W środkowej stoi lalka wielkości dorosłego człowieka. Wyobraża łysego mężczyznę. Ma dużą głowę o trójkątnej twarzy. Jego oczy są duże, okrągłe, nos długi, uszy niewielkie, a usta szerokie. Opuszcza ręce. Jest ubrany w marynarkę. W sąsiednich ramach ukazane są nagie nogi lalki zgięte w kolanach. Stopy lalki są obute w pantofelki.

Podsumowanie analizy sceny 7. i 8. aktu V

Warstwa słowna

Tyrada Oficera jest pochwałą zalet Księcia: jego troski o poddanych, przenikliwości (nie daje się zwieść pozorom), sprawiedliwości (karze występki, nagradza zasługi), wyrozumiałości (daruje Orgonowi dawne przewinienia). W zakończeniu powraca motyw rozróżniania prawdy od pozorów – ujawnienie prawdy, obraz króla jako sprawiedliwego i roztropnego władcy (spełniającego wobec swych poddanych rolę ojca) kontrastuje z obrazem Orgona, którego postawa i działania były zaprzeczeniem cech dobrego władcy. Zostaje tu także uzupełniona charakterystyka Tartuffe’a – jest on przedstawiony jako osoba działająca (zrobił użytek z powierzonych mu dokumentów), scena odkrywa także jego przestępczą przeszłość.

Akcja

Rozwój wypadków zmierza ku katastrofie – konstrukcja akcji jest typowa dla tragedii. Napięcie dramatyczne utrzymuje się do ostatniej sceny. Pomyślne zakończenie utworu nie wynika logicznie z biegu wypadków, ale jest wynikiem interwencji z zewnątrz – wnosi ono element zaskoczenia. Zakończenie jest symbolicznymsymbolsymbolicznym przywróceniem równowagi i porządku społecznego, który został naruszony.

Cechy gatunku

Rozwiązanie akcji ma charakter pomyślny dla bohaterów, co jest gatunkowym wyznacznikiem komedii. Zakończenie sztuki – ogłoszenie ślubu Marianny z Walerym – ma typowy dla gatunku komediowego konwencjonalny charakter: ślub pary – zazwyczaj głównych – a w tym wypadku drugoplanowych bohaterów, stanowił szczęśliwe zakończenie ich perypetii.

Słownik