Przeanalizujemy najpierw przypadek, gdy przekrój graniastosłupa prawidłowego sześciokątnegograniastosłup prawidłowy sześciokątnygraniastosłupa prawidłowego sześciokątnego jest trójkątem.
Przypomnijmy wzory na pole trójkąta.
, gdzie jest długością podstawy, a wysokością trójkąta poprowadzoną na tę podstawę.
, gdzie , są długościami boków trójkąta, a kątem między nimi.
, gdzie , , są długościami boków trójkąta, a stanowi połowę obwodu.
W szczególnym przypadku trójkąta równobocznego o boku mamy .
Przekrójprzekrój wielościanuPrzekrój graniastosłupa prawidłowego sześciokątnego jest trójkątem, gdy płaszczyzna przecinająca graniastosłup przechodzi przez punkty leżące na trzech krawędziach graniastosłupa wychodzących ze wspólnego wierzchołka.
R1Jp9JypgV7PE
Ilustracja przedstawia graniastosłup foremny sześciokątny. Przez graniastosłup przechodzi płaszczyzna, która przecina dwie sąsiednie krawędzie górnej podstawy oraz jedną krawędź boczną. Powstały przekrój ma kształt trójkąta.
Przykład 1
Graniastosłup prawidłowy sześciokątny przecięto płaszczyzną przechodzącą przez punkty leżące na krawędziach wychodzących z wierzchołka w odległości od tego wierzchołka. Obliczymy pole otrzymanego przekroju.
Rozwiązanie
Zróbmy rysunek pomocniczy:
R1O6eIPwcw8tJ
Ilustracja przedstawia graniastosłup foremny sześciokątny o wierzchołkach A B C D E F G H I J K L. Przez graniastosłup przechodzi płaszczyzna, która przecina dwie sąsiednie krawędzie górnej podstawy, krawędź KJ i krawędź KL oraz krawędź boczną KE. Powstały przekrój ma kształt trójkąta.
Zauważmy, że dwa boki tego trójkąta są przeciwprostokątnymi równoramiennych trójkątów prostokątnych o przyprostokątnych długości . Czyli każdy bok tego trójkąta będzie miał długość . Długość trzeciego boku policzymy z twierdzenia cosinusów:
, więc .
Aby policzyć pole trójkąta potrzebujemy wyznaczyć jego wysokość: , więc .
Zatem
Zajmiemy się teraz przekrojamiprzekrój wielościanuprzekrojami w kształcie czworokąta.
Przekrój prostopadły do podstawy ma kształt prostokąta.
R1dSrLww3mVj9
Ilustracja przedstawia graniastosłup foremny sześciokątny. Przez graniastosłup przechodzi płaszczyzna, która przecina dwie sąsiednie krawędzie górnej podstawy oraz dwie sąsiednie krawędzie dolnej podstawy. Powstały przekrój ma kształt prostokąta.
Przykład 2
Graniastosłup prawidłowy sześciokątny przecięto płaszczyzną prostopadłą do podstawy przechodzącą przez odcinek . Krótsza przekątna graniastosłupa ma długość i jest nachylona pod kątem do podstawy. Obliczymy pole tego przekroju.
Rozwiązanie
Zróbmy rysunek pomocniczy:
RquDh7TmKnK0n
Ilustracja przedstawia graniastosłup foremny sześciokątny. W graniastosłupie zaznaczono prostokąt, którego pionowymi krawędziami są krawędzie boczne, a poziomymi krawędziami są krótsze przekątne podstaw. Pionowy bok prostokąta podpisano literą H, poziomy bok prostokąta podpisano literą x, przekątna prostokąta ma długość 6 i jest pod kątem 30 stopni do krawędzi x.
Zauważmy, że krótsza przekątna graniastosłupa jest również przekątną przekroju. Krótsza przekątna podstawy i wysokość graniastosłupa będą długościami boków tego prostokąta.
Skorzystajmy z funkcji trygonometrycznych kąta ostrego w trójkącie prostokątnym. Mamy . Czyli . A stąd . Analogicznie , co daje i ostatecznie .
A zatem pole otrzymanego przekroju wynosi .
Prostokątem jest również przekrój nieprostopadły do podstawy przechodzący przez równoległe krótsze przekątne podstawy.
RvqPMtLvmY52p
Ilustracja przedstawia graniastosłup foremny sześciokątny. Przez graniastosłup przechodzi płaszczyzna, która przecina dwa wierzchołki górnej i dwa wierzchołki dolnej podstawy. Powstały przekrój ma kształt prostokąta, którego dwa boki stanowią przekątne ścian bocznych, a dwa boki są krótszymi przekątnymi podstawy.
Przykład 3
W graniastosłupie prawidłowym sześciokątnym wysokość jest dwukrotnie dłuższa od krawędzi podstawy. Rozpatrzmy przekrój przechodzący przez dwie równoległe krótsze przekątne podstaw, który nie jest prostopadły do podstawy graniastosłupa. Pole tego przekroju wynosi . Obliczymy objętość tego graniastosłupa.
Rozwiązanie
Oznaczmy przez krawędź podstawy tego graniastosłupa. Wtedy wysokość ma długość , a krótsza przekątna podstawy . Korzystając z twierdzenia Pitagorasa otrzymujemy, że przekątna ściany bocznej ma długość .
Zróbmy rysunek pomocniczy:
R1e284nfoIXJe
Ilustracja przedstawia graniastosłup foremny sześciokątny. Przez graniastosłup przechodzi płaszczyzna, która przecina dwa wierzchołki górnej i dwa wierzchołki dolnej podstawy. Powstały przekrój ma kształt prostokąta, którego dwa boki stanowią przekątne ścian bocznych, a dwa boki są krótszymi przekątnymi podstawy. Krawędź podstawy podpisano literą a, krawędź boczna ma długość , krótsza przekątna podstawy, a zarazem bok prostokąta ma długość , przekątna ściany bocznej ma długość .
Pole przekroju wynosi więc . Podstawiając dane z zadania mamy . Czyli . Wysokość graniastosłupa ma więc długość . Obliczmy objętość tego graniastosłupa: .
Przekrój graniastosłupa prawidłowego sześciokątnego płaszczyzną zawierającą dłuższą przekątną podstawy i równoległą do niej krawędź podstawy ma kształt trapezu równoramiennego.
RMvbfwRZV6p2Q
Ilustracja przedstawia graniastosłup foremny sześciokątny. Przez graniastosłup przechodzi płaszczyzna, która przecina krawędź górnej podstawy oraz dłuższą przekątną dolnej podstawy, która jest równoległa do tej krawędzi. Przekrój taki ma kształt trapezu, którego krótszą podstawę stanowi krawędź górnej podstawy, dłuższą podstawę stanowi przekątna dolnej podstawy, a ramionami są przekątne ścian bocznych.
Przykład 4
Pole przekroju graniastosłupa prawidłowego sześciokątnego zawierającego dłuższą przekątną podstawy i równoległą do niej krawędź podstawy wynosi , a wysokość tego przekroju ma długość . Obliczymy pole powierzchni graniastosłupa.
Rozwiązanie
R19al87Ls84sA
Ilustracja przedstawia graniastosłup foremny sześciokątny. Przez graniastosłup przechodzi płaszczyzna, która przecina krawędź górnej podstawy oraz dłuższą przekątną dolnej podstawy, która jest równoległa do tej krawędzi. Przekrój taki ma kształt trapezu, którego krótszą podstawę stanowi krawędź górnej podstawy, dłuższą podstawę stanowi przekątna dolnej podstawy, a ramionami są przekątne ścian bocznych. Krawędź podstawy podpisano literą a, dłuższą przekątną podstawy podpisano , wysokość trapezu ma długość cztery.
Korzystając ze wzoru na pole trapezu otrzymujemy , a stąd .
Obliczmy teraz długość ramienia trapezu z twierdzenia Pitagorasa:
RV1FNuhJzxSo6
Ilustracja przedstawia trapez równoramienny, którego krótsza podstawa ma długość 2, wysokość ma długość 4, a ramię podpisano literą x. Wysokość, ramię oraz fragment podstawy stanowią trójkąt prostokątny, gdzie przeciwprostokątną jest ramię trapezu x, a przyprostokątnymi wysokość o długości 4 i fragment dolnej podstawy, który ma długość jeden.
Mamy więc . A stąd .
Ramię trapezu jest przekątną ściany bocznej, a więc z twierdzenia Pitagorasa: . A zatem .
Stąd .
Przekroje graniastosłupa prawidłowego sześciokątnego mogą mieć również kształt pięciokąta, sześciokąta i siedmiokąta.
Rozpatrzmy najbardziej charakterystyczny przekrój w kształcie sześciokąta – zawierający dwie równoległe krawędzie podstawy nie leżące na jednej ścianie bocznej.
R1UdSS2rxTZcB
Ilustracja przedstawia graniastosłup foremny sześciokątny. Przez graniastosłup przechodzi płaszczyzna, która przecina krawędź górnej podstawy oraz równoległą do niej leżącą po przekątnej dolną krawędź podstawy. Przekrój taki ma kształt sześciokąta, którego krawędzie są odpowiednio krawędziami podstawy graniastosłupa lub leżą w płaszczyźnie ścian bocznych.
Przykład 5
Graniastosłup prawidłowy sześciokątny przecięto płaszczyzną zawierającą dwie równoległe krawędzie podstaw nie leżące na jednej ścianie bocznej. Obliczymy pole tego przekroju wiedząc, że krawędź podstawy ma długość , a krawędź boczna ma długość .
Rozwiązanie
Przekrój ma kształt sześciokąta, który można podzielić na dwa przystające trapezy. Jedna z podstaw trapezu jest krawędzią podstawy graniastosłupa, zaś druga jest dwukrotnie dłuższa.
Zróbmy rysunek pomocniczy.
R15JsRnCNTjA7
Ilustracja przedstawia graniastosłup foremny sześciokątny. Przez graniastosłup przechodzi płaszczyzna, która przecina krawędź górnej podstawy oraz równoległą do niej leżącą po przekątnej dolną krawędź podstawy. Przekrój taki ma kształt sześciokąta, którego krawędzie są odpowiednio krawędziami podstawy graniastosłupa lub leżą w płaszczyźnie ścian bocznych. Powstały sześciokąt podzielono na dwa trapezy, za pomocą odcinka łączącego dwie naprzeciwległe krawędzie boczne. W górnym trapezie zaznaczono wysokość h, bok trapezu podpisano literą x. Wysokość w tym trapezie wyznacza trójkąt prostokątny, którego przeciwprostokątną jest ramię trapezu x, a przyprostokątnymi wysokość oraz fragment dłuższej podstawy o długości dwa. Krawędź dolnej podstawy graniastosłupa o długości 4, wraz z fragmentem krawędzi bocznej, który ma długość 3 i ramieniem dolnego trapezu o długości x tworzą trójkąt prostokątny, w którym krawędź x jest przeciwprostokątną.
Z twierdzenia Pitagorasa mamy . Czyli . Obliczymy wysokość trapezu, który powstał z twierdzenia Pitagorasa. Mamy: , a stąd .
Czyli pole przekroju będzie wynosić .
Słownik
graniastosłup prawidłowy sześciokątny
graniastosłup prawidłowy sześciokątny
graniastosłup, w którego podstawie jest sześciokąt foremny a ściany boczne są przystającymi prostokątami
przekrój wielościanu
przekrój wielościanu
wielokąt, który jest częścią wspólną wielościanu i płaszczyzny, która go przecina