Przeanalizujemy najpierw przypadek, gdy przekrój graniastosłupa prawidłowego sześciokątnegograniastosłup prawidłowy sześciokątnygraniastosłupa prawidłowego sześciokątnego jest trójkątem.

Przypomnijmy wzory na pole trójkąta.

  • P=ah2, gdzie a jest długością podstawy, a h wysokością trójkąta poprowadzoną na tę podstawę.

  • P=absinα2, gdzie a, b są długościami boków trójkąta, a α kątem między nimi.

  • P=pp-ap-bp-c, gdzie a, b, c są długościami boków trójkąta, a p stanowi połowę obwodu.

  • W szczególnym przypadku trójkąta równobocznego o boku a mamy P=a234.

Przekrójprzekrój wielościanuPrzekrój graniastosłupa prawidłowego sześciokątnego jest trójkątem, gdy płaszczyzna przecinająca graniastosłup przechodzi przez punkty leżące na trzech krawędziach graniastosłupa wychodzących ze wspólnego wierzchołka.

R1Jp9JypgV7PE
Przykład 1

Graniastosłup prawidłowy sześciokątny ABCDEFGHIJKL przecięto płaszczyzną przechodzącą przez punkty leżące na krawędziach wychodzących z wierzchołka K w odległości 2 od tego wierzchołka. Obliczymy pole otrzymanego przekroju.

Rozwiązanie

Zróbmy rysunek pomocniczy:

R1O6eIPwcw8tJ

Zauważmy, że dwa boki tego trójkąta są przeciwprostokątnymi równoramiennych trójkątów prostokątnych o przyprostokątnych długości 2. Czyli każdy bok tego trójkąta będzie miał długość 22. Długość trzeciego boku policzymy z twierdzenia cosinusów:

c2=22+22-2·2·2·cos120°=12, więc c=23.

Aby policzyć pole trójkąta potrzebujemy wyznaczyć jego wysokość: h2=222-32=5, więc h=5.

Zatem P=2352=15

Zajmiemy się teraz przekrojamiprzekrój wielościanuprzekrojami w kształcie czworokąta.

Przekrój prostopadły do podstawy ma kształt prostokąta.

R1dSrLww3mVj9
Przykład 2

Graniastosłup prawidłowy sześciokątny ABCDEFGHIJKL przecięto płaszczyzną prostopadłą do podstawy przechodzącą przez odcinek AC. Krótsza przekątna graniastosłupa ma długość 6 i jest nachylona pod kątem 30° do podstawy. Obliczymy pole tego przekroju.

Rozwiązanie

Zróbmy rysunek pomocniczy:

RquDh7TmKnK0n

Zauważmy, że krótsza przekątna graniastosłupa jest również przekątną przekroju. Krótsza przekątna podstawy x i wysokość graniastosłupa H będą długościami boków tego prostokąta.

Skorzystajmy z funkcji trygonometrycznych kąta ostrego w trójkącie prostokątnym. Mamy sin30°=H6. Czyli 12=H6. A stąd H=3. Analogicznie cos30°=x6, co daje 32=x6 i ostatecznie x=33.

A zatem pole otrzymanego przekroju wynosi P=3·33=93.

Prostokątem jest również przekrój nieprostopadły do podstawy przechodzący przez równoległe krótsze przekątne podstawy.

RvqPMtLvmY52p
Przykład 3

W graniastosłupie prawidłowym sześciokątnym wysokość jest dwukrotnie dłuższa od krawędzi podstawy. Rozpatrzmy przekrój przechodzący przez dwie równoległe krótsze przekątne podstaw, który nie jest prostopadły do podstawy graniastosłupa. Pole tego przekroju wynosi 1615. Obliczymy objętość tego graniastosłupa.

Rozwiązanie

Oznaczmy przez a krawędź podstawy tego graniastosłupa. Wtedy wysokość ma długość 2a, a krótsza przekątna podstawy a3. Korzystając z twierdzenia Pitagorasa otrzymujemy, że przekątna ściany bocznej ma długość a2+2a2=a5.

Zróbmy rysunek pomocniczy:

R1e284nfoIXJe

Pole przekroju wynosi więc P=a3·a5=a215. Podstawiając dane z zadania mamy 1615=a215. Czyli a=4. Wysokość graniastosłupa ma więc długość 8. Obliczmy objętość tego graniastosłupa: V=6·4234·8=1923.

Przekrój graniastosłupa prawidłowego sześciokątnego płaszczyzną zawierającą dłuższą przekątną podstawy i równoległą do niej krawędź podstawy ma kształt trapezu równoramiennego.

RMvbfwRZV6p2Q
Przykład 4

Pole przekroju graniastosłupa prawidłowego sześciokątnego zawierającego dłuższą przekątną podstawy i równoległą do niej krawędź podstawy wynosi 12, a wysokość tego przekroju ma długość 4. Obliczymy pole powierzchni graniastosłupa.

Rozwiązanie

R19al87Ls84sA

Korzystając ze wzoru na pole trapezu otrzymujemy 12=3a·42, a stąd a=2.

Obliczmy teraz długość ramienia trapezu z twierdzenia Pitagorasa:

RV1FNuhJzxSo6

Mamy więc 12+42=x2. A stąd x=17.

Ramię trapezu jest przekątną ściany bocznej, a więc z twierdzenia Pitagorasa: 22+H2=172. A zatem H=13.

Stąd Pc=2·6·434+6·2·13=123+13.

Przekroje graniastosłupa prawidłowego sześciokątnego mogą mieć również kształt pięciokąta, sześciokąta i siedmiokąta.

Rozpatrzmy najbardziej charakterystyczny przekrój w kształcie sześciokąta – zawierający dwie równoległe krawędzie podstawy nie leżące na jednej ścianie bocznej.

R1UdSS2rxTZcB
Przykład 5

Graniastosłup prawidłowy sześciokątny przecięto płaszczyzną zawierającą dwie równoległe krawędzie podstaw nie leżące na jednej ścianie bocznej. Obliczymy pole tego przekroju wiedząc, że krawędź podstawy ma długość 4, a krawędź boczna ma długość 6.

Rozwiązanie

Przekrój ma kształt sześciokąta, który można podzielić na dwa przystające trapezy. Jedna z podstaw trapezu jest krawędzią podstawy graniastosłupa, zaś druga jest dwukrotnie dłuższa.

Zróbmy rysunek pomocniczy.

R15JsRnCNTjA7

Z twierdzenia Pitagorasa mamy 32+42=x2. Czyli x=5. Obliczymy wysokość trapezu, który powstał z twierdzenia Pitagorasa. Mamy: 22+h2=52, a stąd h=21.

Czyli pole przekroju będzie wynosić P=2·4+8212=1221.

Słownik

graniastosłup prawidłowy sześciokątny
graniastosłup prawidłowy sześciokątny

graniastosłup, w którego podstawie jest sześciokąt foremny a ściany boczne są przystającymi prostokątami

przekrój wielościanu
przekrój wielościanu

wielokąt, który jest częścią wspólną wielościanu i płaszczyzny, która go przecina