Etyka miłości

EtykaetykaEtyka Augustyna wyrasta z greckiego eudajmonizmu, czyli poglądu, że działanie etyczne to działanie wiodące do szczęścia. Szczęście pojął Augustyn w duchu neoplatońskim: jak Plotyn uważał, że najwyższe dobro człowieka polega na ekstatycznymekstatycznyekstatycznym widzeniu Jedni, tak Augustyn widział szczęście ludzkie w zjednoczeniu z Bogiem. Stąd wzięły się słowa otwierające stronice Wyznań: [...] stworzyłeś nas dla siebie, i niespokojne jest serce nasze, dopóki nie spocznie w Tobie.

RwfNm6TsQMSOR1

Obraz przedstawia postać z długimi włosami, która jest ubrana w białą szatę z niebieską peleryną. Postać jest obejmowana przez troje nagich dzieci.

Jednak filozof zachował z neoplatonizmu tylko to, co dało się pogodzić z wiarą, i swej wizji zjednoczenia z Bogiem nadał charakter na wskroś chrześcijański: u Augustyna spotkanie Stwórcy i człowieka dokonuje się we wzajemnej miłości. Nie tylko człowiek pragnie Boga, ale i sam Bóg miłuje człowieka i chce go uszczęśliwić. Miłość Boga jest też warunkiem zjednoczenia, człowiek nie mógłby go dostąpić, polegając wyłącznie na własnych siłach.

Trwałe szczęście może zapewnić człowiekowi jedynie miłość do Boga. Stąd cnotą będzie właściwe ukierunkowanie miłości. Dóbr ziemskich nie należy kochać i przywiązywać się do nich, jakby były czymś najważniejszym, lecz trzeba ich używać jako środka do zdobycia dóbr wiecznych. Ostatecznie, tylko Bóg zasługuje na miłość, bo tylko on jest prawdziwym szczęściem. Doskonałość moralna polega więc na miłowaniu Boga i zwróceniu swej woli w Bożym kierunku. Augustyn uczył, że w biblijnym przykazaniu miłowania Boga i bliźniego mieści się cała etyka: tylko z miłości płyną dobre czyny, a zwłaszcza z miłości do Boga. Stąd wzięło się słynne zdanie biskupa Hippony: Kochaj i czyń co chcesz.

Woluntaryzm

Według Augustyna, moralność zależy nie od rozumu, jak twierdził Sokrates, lecz od wolnej woli. To dzięki woli człowiek wybiera pomiędzy prawdziwym a pozornym szczęściem, dobrem a złem, miłością do Boga a miłością do siebie i dóbr ziemskich. Taki pogląd, przypisujący pierwszeństwo woli nad rozumem, nazywa się woluntaryzmem (od łac. voluntas – wola).

Państwo Boże i państwo ziemskie

Czas

Platon jako pierwszy w historii powiązał pojęcie czasu z powstaniem wszechświata. Widział w nim „ruchomy obraz wieczności”, dzięki któremu świat upodabnia się do swego wiecznego modelu. Z kolei Arystoteles mówił, że czas jest pojęciem mglistym i niewyraźnym i łączył go ze zjawiskiem ruchu. Zwrócił też uwagę na powiązania między czasem a duszą ludzką, która – jak sądził – jest jedynym bytem posiadającym zdolność jego liczenia. Posunął się nawet do stwierdzenia, że nie może istnieć czas bez duszy.

Słownik