Horacy – poeta doceniony

Horacy już za życia należał do szczególnie docenianych poetów starożytnego Rzymu i postrzegano go jako wieszcza narodowego.

Pod koniec I w. n.e. ceniony mówca i krytyk Kwintylian stwierdził:

Podobną ocenę wyrażało wielu badaczy i twórców, którzy opisywali historię literatury antycznej czy też naśladowali autora Pieśni, Satyr, Epodów i Listów.

Literatura uczy i bawi

W traktacie zatytułowanym List do Pizonów, znanym też jako Sztuka poetycka Horacy podkreśla, że celem twórczości powinno być pouczanie i dawanie przyjemności odbiorcom (łac. docere et delectare).

Aby twórca mógł osiągnąć artystyczne zamierzenia, dzieło powinno mieć odpowiednią jakość. Horacy zwracał szczególną uwagę na unikanie nadmiaru ozdób stylistycznych.

List do Pizonów jest przykładem poetyki podającej normy tworzenia, ale także dziełem, w którym Horacy zastosował odpowiednie środki wyrazu artystycznego.

Wyróżniki literatury

Środki wyrazu artystycznego są – według badaczy – najważniejszymi wyznacznikami literackości. Tekst zaliczany do literatury musi bowiem pełnić funkcję estetyczną. Jednym z głównych celów dzieła sztuki jest wyzwolenie emocji, o czym mówili już antyczni filozofowie i artyści, m.in. Arystoteles (katharsis) i Horacy. Podstawowy i niezbędny wyznacznik literackości w utworze to zorganizowany w wysokim stopniu język. Ta nadorganizacja języka przejawia się w stosowaniu zabiegów, które mogą się wydawać zbędne z punktu widzenia komunikacji, lecz są potrzebne ze względów estetycznych. Te zabiegi określa się właśnie jako stosowanie środków wyrazu artystycznego (inaczej: środków stylistycznych lub poetyckich).

Środki językowe nacechowane stylistycznie i figury stylistyczne

Istnieje wiele różnych środków służących do tego, by nadać tekstowi cechy literackości. Dzieli się je na kilka głównych kategorii, w zależności od tego, na którym poziomie języka (brzmienie, budowa wyrazu, słownictwo, składnia, znaczenie wyrazów) dokonywany jest zabieg artystyczny.

Powściągliwość Horacego

Horacy jako znawca poezji (zwłaszcza greckiej) oraz retoryki był świadomy funkcjonalności środków wyrazu artystycznego. Przy tym zalecał oszczędność w ich stosowaniu. Badacze twórczości rzymskiego liryka podkreślają, że nie nadużywał metaformetaforametafor, porównań czy inwersji, a jednocześnie starał się pisać poezję na tyle różnorodną i zaskakującą, by nie popadać w banał. Unikał zatem zarówno nienaturalności, jak pospolitości.

Słownik