RLBuUGW2cyeKv1

Grafika przedstawia czarnego orła z rozpostartymi skrzydłami i głową odwróconą na jego lewą stronę. Orzeł trzyma w szponach swastykę.

Nazizm (narodowy socjalizm) był ideologią, która zanegowała rzeczywistość w imię paranoicznej wizji świata. Zmagania o radykalną metamorfozę porządku społecznego przedstawiała jako brutalną wojnę „sił dobra” z „siłami zła”, w której ostateczne zwycięstwo miało trwale odmienić ludzką kondycję.

Atak na nowoczesny świat

Według nazistów nowoczesny świat znajdował się w stanie krańcowego rozkładu, a sami Niemcy stanęli w obliczu gigantycznej katastrofy. Twierdzili, że wszystkie dziedziny życia przenika kryzys istnienia, a dawny uporządkowany świat ustąpił miejsca zepsuciu i degeneracji. Zwolennicy nazizmu swoją wizję kreślili z wielkim rozmachem: upadek dostrzegali w każdym aspekcie życia społecznego – w gospodarce, polityce oraz kulturze.

Zwolennicy nazizmu uważali, że siły międzynarodowego kapitału zaatakowały niemieckich chłopów i rzemieślników. Ci ostatni zetknęli się z bezdusznym światem wielkiej finansjery, czego skutkiem była ich degradacja do klasy proletariatu. Naziści ubolewali nad tym, że wszechwładza pieniądza i „bezwstydne panowanie renty” zniszczyły autentyczne więzi między Niemcami. Ciężko chora jest nasza ojczyzna – pisał Gottfried Feder, jeden z ideologów narodowego socjalizmu – ciężko chory jest cały świat. Trucizna mamonizmu niszczy życie ludzkości.

ROr3eGQnhOldh

Mapa przedstawia Europę w 1930 roku. Zaznaczone są na niej kontury państw i wskazana Republika Weimarska i Prusy.

Zepsucie dostrzegali naziści również w sferze polityki. Upadek cesarstwa na skutek klęski Niemiec w I wojnie światowej zainicjował w tym kraju rządy demokratyczne. Te jednak, w opinii narodowych socjalistów, są upokarzającym spektaklem: skłócone partie polityczne, blokady parlamentu, prymat prywatnych interesów. Republika WeimarskaRepublika WeimarskaRepublika Weimarska nie miała cienia autorytetu cesarstwa – ubolewali naziści.

Narodowy socjalizm zaatakował również nowoczesną kulturę. Środowisku filmowemu i teatralnemu zarzucał propagowanie aberracyjnych wzorców zachowań oraz całkowity brak patriotyzmu. Naziści z pogardą spoglądali na krytyków literackich i publicystów lewicowych czasopism. Tę pogardę wyrażali określeniem Kulturbolschewismus (kulturalny bolszewizm), które odnosili do całej modernistycznej kultury i sztuki, widząc w niej przejawy dekadencji.dekadencjadekadencji.

Antyniemiecki spisek

Ideolodzy nazizmu podkreślali, że te wszystkie złe idee pochodzą nie od samych Niemców, ale od ich wrogów. Traktat wersalski, który naziści uznawali za skrajnie niesprawiedliwy, sprawił, że państwo niemieckie stało się kolonią państw zachodnich i łupem anglosaskiego kapitalizmu. Inaczej mówiąc, zdaniem narodowych socjalistów został zawiązany antyniemiecki spisek. Mieli w nim uczestniczyć wszyscy wrogowie niemieckiego narodu, którzy inspirują do antyniemieckich działań najbardziej zdemoralizowane grupy Niemców.

W tym antyniemieckim spisku uczestniczyli, według zwolenników nazizmu, liberałowie, którzy propagują obcy Niemcom egoizm jednostki, także socjaliści przedkładający walkę klasową ponad dobro narodu, i wreszcie pacyfiści – ci z kolei chcieli rozbroić naród niemiecki i pozbawić woli walki o własne ocalenie.

Antysemityzm i rasizm

RMNTqovtZs86E1

Zdjęcie przedstawia gablotę z reklamą warsztatu rzemieślniczego prowadzonego przez Żydów. Na gablocie namalowana jest gwiazda Dawida. Obok gabloty stoi mężczyzna w mundurze NSDAP. Na gablocie wisi informacja w języku niemieckim.

Centralnym motywem ideologii nazistowskiej był jednak antysemityzm. Zdaniem nazistów, wszystkie środowiska, które uczestniczą w antyniemieckim spisku, zdominowane są przez Żydów. Prowadziło to ich do paranoicznego tropienia wpływów żydowskich. Odnajdywali je wśród międzynarodowych bankierów, w lewicowych partiach politycznych, w Lidze Narodów i w środowiskach artystycznych promujących modernistyczną kulturę.

Antysemityzm nie był wynalazkiem nazistów, jednak to oni nadali mu specyficzną formę. Ideolodzy narodowego socjalizmu połączyli go bowiem ze znaną już w XIX wieku teorią rasistowską (Gobineau, Chamberlain). W jej świetle ludzkość podzielona jest na odrębne rasy, które tworzą hierarchię. W ujęciu nazistów pomyślność narodów jest możliwa tylko pod warunkiem zachowania zasad „higieny rasowej” – czyli rasowej czystości.  Głosili, że największe kataklizmy w historii były konsekwencją odejścia od tej zasady i mieszania się ras, zaś dzieje powszechne są w istocie historią walk między rasami. Na szczycie hierarchii narodowi socjaliści umieścili rasy germańskie. Na samym dole natomiast znalazła się rasa semicka, za której głównych przedstawicieli uznano Żydów.

Rasizm hitlerowski był koncepcją niespójną, w której mieszały się pojęcia rasa aryjska, rasa nordycka, rasa germańska. Podbijano kraje zamieszkane (w myśl tej ideologii) przez „aryjczyków”, np. Danię i Norwegię, zawierając sojusze z państwami „niearyjskimi” – Japonią i Węgrami.

Połączenie antysemityzmu z rasizmem doprowadziło nazistów do absurdalnego twierdzenia, że Żydzi, będąc najniższą rasą, nie stworzyli żadnej kultury, a jedynie korzystają z dorobku ras aryjskich. Ideolodzy narodowego socjalizmu podkreślali, że Żydom zależy tylko na pieniądzach, władzy oraz na wynarodowieniu innych narodów. Ponieważ jednak cechy żydowskie były, w świetle ideologii nazistowskiej, cechami gatunkowymi, biologicznie uwarunkowanymi, zmiana natury Żydów była więc niemożliwa. Naziści wyciągnęli z tego ostateczny wniosek: Żydów należy usunąć.

W ideologii nazistowskiej walka z Żydami urosła do rangi olbrzymiego przedsięwzięcia. Nie tylko Niemcy zostają do niego włączeni. Los wszystkich innych narodów zależy ostatecznie, według nazistów, od rozstrzygnięcia wielkiej bitwy z Żydami, którzy stanowią praprzyczynę wszelkiego zła na świecie. Propaganda nazistowska nie przebiera w środkach, nazywając Żydów „zarazą”, „pasożytami” czy „odwiecznymi bakcylami ludzkości”. Losy świata wydają się zależeć od pokonania tego wroga. Hitler pisał: Jeżeli Żyd za pomocą swego marksistowskiego wyznania wiary odniesie zwycięstwo nad narodami tego świata, korona jego będzie wieńcem żałobnym ludzkości, a planeta nasza będzie jak ongiś przed milionami lat krążyła w eterze całkowicie wyludniona.

Führer i Tysiącletnia Rzesza

RqaoM7B1D9u0j1

Zdjęcie przedstawia twarz Adolfa Hitlera. Mężczyzna ma owalną twarz i mały wąs pod nosem. Jest w mundurze i wojskowej czapce.

Naziści głosili, że aby ta ostateczna batalia zakończyła się sukcesem, potrzebny jest wódz –  Führer. Tylko on może cofnąć naród niemiecki znad przepaści i doprowadzić go do wielkiego zwycięstwa. Führer będzie w stanie, jak twierdzili narodowi socjaliści, przywrócić utraconą jedność narodową. Pisząc o narodzie, nawiązują oni do tradycji romantycznej. Nie traktują go w kategoriach racjonalnego związku, ale jako powiązaną ze źródłami teutońskimiteutońskiteutońskimi mistyczną i organiczną wspólnotę, która oferuje swoim członkom nieśmiertelność.

Po ostatecznym zwycięstwie nad swoimi wrogami, ów VolkVolkVolk , jak zapowiadali naziści, odnajdzie swoje miejsce w Tysiącletniej Rzeszy. Będzie to oparte na czystości rasowej i doskonałe pod każdym względem państwo narodu niemieckiego. Jego granice będą rozszerzały się daleko na wschód – Niemcy potrzebują bowiem LebensraumLebensraumLebensraum – przestrzeni życiowej. Hitler stwierdził: nowa Rzesza musi znowu rozpocząć marsz szlakiem dawnych rycerzy krzyżowych, aby niemieckim mieczem dać niemieckiemu pługowi rolę, a narodowi – chleb powszedni.

Słownik