Przeczytaj
Degradacja środowiska oznacza obniżenie wartości i przydatności biotopu, czyli warunków, w których funkcjonują organizmy żywe. Jej główną przyczynę stanowi działalność człowieka. Degradacja środowiska wiąże się m.in. z jałowieniem gleby, co ma wpływ nie tylko na funkcjonowanie ekosystemów, ale także na produkcję rolną, a więc na wyżywienie ludzkości. Ocenia się, że w ciągu ostatnich dekad istotnemu pogorszeniu uległ stan blisko 50% ziem uprawnych na świecie.
Przyczyna | Udział w zanieczyszczaniu środowiska [%] |
---|---|
nadmierny wypas | 35 |
wylesianie | 30 |
rolnictwo | 28 |
wydobycie paliw | 7 |
Indeks górny Źródło: Land Degradation Neutrality Transformative Action, Tapping Opportunities, UNCCD 2016. Indeks górny koniecŹródło: Land Degradation Neutrality Transformative Action, Tapping Opportunities, UNCCD 2016.
Najważniejszą przyczyną degradacji gleby jest utrata okrywy roślinnej, na którą składają się rośliny zielne, np. trawy, oraz krzewy i drzewa. Istotny wpływ na jej zanik mają różne formy działalności gospodarczej człowieka, takie jak nadmierny wypas zwierząt, wylesianie, rolnictwo czy wydobywanie paliw kopalnych.
Jakie katastrofalne skutki niesie ze sobą wycinka lasów?
Wylesianie, czyli zmniejszanie powierzchni lasów w wyniku ich nadmiernej wycinki i wypalania, dotyczy całego globu, ale szczególnie szybko proces ten postępuje w tropikach. Podstawowe ludzkie potrzeby to schronienie i pożywienie. Lasy są wycinane i palone, by zapewnić ziemię pod domy i drogi, uprawy soi i kukurydzy oraz pastwiska dla wielkich stad bydła. Duża część drzew jest przetwarzana na deski, meble, papier lub węgiel drzewny. Lasy wycina się lub pali także w miejscach konfliktów zbrojnych – by wróg nie miał możliwości ukrycia się. A jakie skutki niesie ze sobą wylesianie? Przedstawia je poniższa tabela interaktywna.
Lasy tropikalne – czy tani olej palmowy jest dla nas ważniejszy niż zagłada orangutanów?
Na globalnym rynku istnieje duży popyt na produkty pochodzące z lasów tropikalnych: kauczuk, korek, orzechy i inne owoce, przyprawy, zioła lecznicze, drewno, włókna, a także olej. Olejowiec gwinejski (Elaeis guineensis) jest drzewem łatwym w uprawie, dostarczającym owoców bogatych w tłuszcz – przez tysiące lat stanowiły one podstawę pożywienia mieszkańców tropików. Od ok. 30 lat palmy olejowe uprawia się na skalę przemysłową, by zaopatrzyć rynek w tani tłuszcz palmowy. Żeby pozyskać miejsce na plantacje palm, wycina się coraz więcej naturalnych lasów, niszcząc siedliska gatunków zagrożonych wyginięciem, takich jak np. orangutan (Pongo) czy tygrys sumatrzański (Panthera tigris sumatrae).
Czy istnieje związek między wylesieniem a pustynnieniem? I co możemy z tym zrobić?
Wycinka drzew sprawia, że powierzchnia gleby traci swoją naturalną „osłonę”, którą stanowią ich korony, co skutkuje wysychaniem niewielkiej warstwy próchniczej. Uprawy roślin i zbóż w trakcie wycinki zabierają resztę wilgoci i składników mineralnych – w efekcie gleba jałowieje. Podobnie nadmierny wypas zwierząt hodowlanych pozbawia glebę osłony w postaci roślin. Zbiorniki wodne (np. jeziora) i cieki (np. rzeki) wysychają, gdyż woda przesiąka z nich do ciepłej, suchej gleby i szybko wyparowuje. W miejscu, gdzie wcześniej rozwijało się życie, tworzy się pustynia. Stanowi to poważny problem światowy, ponieważ obszary o wysokim stopniu biedy zajmują 40% zdegradowanej powierzchni ziemi, a 64% ubogich ludzi z tych terenów pracuje w rolnictwie – pustynnienie przyczynia się więc do zwiększenia biedy. By przeciwdziałać temu zjawisku, wdraża się programy zalesiania, odtwarzania utraconej bioróżnorodnościbioróżnorodności oraz ochrony kulturowej.
Słownik
proces niszczenia powierzchni terenu przez wodę, wiatr, słońce, siłę grawitacji i działalność organizmów
zróżnicowanie życia na wszelkich poziomach jego organizacji: to różnorodność genów, gatunków oraz ekosystemów
ogół zjawisk pogodowych na danym obszarze w okresie wieloletnim; określany jest na podstawie wieloletnich obserwacji różnorodnych składników, najczęściej pomiarów temperatury, opadów atmosferycznych i wiatru
zespół zabiegów służących regulacji stosunków wodnych w celu trwałego poprawienia zdolności produkcyjnej gleby
żywienie zwierząt gospodarskich na pastwisku lub innym terenie trawiastym
niewielkie grupy drzew i krzewów rosnące między polami uprawnymi lub na polach, często w zagłębieniach terenu lub na miedzach
wzrost średniej temperatury globalnej, zmiana rozkładu opadów, wzrost poziomu mórz wskutek topnienia pokrywy lodowej; zmiany klimatu wynikają z czynników zewnętrznych, takich jak ilość dochodzącego promieniowania słonecznego, oraz czynników wewnętrznych, takich jak działalność człowieka lub zjawiska naturalne