Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑red

Budowa aminokwasów białkowych

Aminokwasy to związki dwufunkcyjne, które zawierają w swych cząsteczkach grupę karboksylową -COOH oraz grupę aminową -NHIndeks dolny 2. Często są uznawane za pochodne kwasów karboksylowych, w których atom wodoru w grupie węglowodorowej został podstawiony przez grupę aminową. Do aminokwasów zalicza się związki, które zawierają także inne grupy funkcyjne, np. dodatkową grupę aminową lub karboksylową, grupę tiolową lub hydroksylową, układy heterocykliczne czy pierścienie aromatyczne.

RdfhhtPcrJ3gY1
Model cząsteczki aminokwasu
R – alifatyczna grupa boczna aminokwasu
Ar – aromatyczna grupa boczna aminokwasu
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Występująca w cząsteczce aminokwasu grupa –R, może reprezentować grupę zróżnicowaną pod względem:

  • kształtu;

  • wielkości;

  • ładunku elektrycznego;

  • reaktywności;

  • zdolności do tworzenia wiązań wodorowychwiązanie wodorowewiązań wodorowych i oddziaływań hydrofobowych.

Często stosowaną zasadą, określającą wzajemne położenie grupy aminowej i karboksylowej, jest oznaczenie atomów węgla w łańcuchu węglowodorowym kolejnymi literami greckimi: alfa, beta, gammadelta:

R19aldG3utuJb1
Przykład cząsteczki β-aminokwasu
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RdUsdpZfABem91
Ogólny wzór L‑aminokwasu w projekcji Fischera
Źródło: dostępny w internecie: www.wikipedia.org, domena publiczna.

Wszystkie aminokwasy białkowe w organizmie ludzkim (z wyjątkiem glicyny) wykazują czynność optycznączynność optycznaczynność optyczną i są alfa‑L-aminokwasami. Oznacza to, że posiadają centrum asymetrii na węglu Cα i należą do szeregu stereochemicznego L, czyli mają grupę aminową po lewej stronie łańcucha głównego w projekcji Fischera. Do ustalenia ich przynależności do szeregu L,  jako wzór wybrano L‑serynę.

Słownik

czynność optyczna
czynność optyczna

właściwość ośrodka (substancji);  przejawia się skręcaniem płaszczyzny polaryzacji światła spolaryzowanego liniowo, które przechodzi przez ten ośrodek (skręcalność optyczna) lub też przejawia się zmianą stanu polaryzacji z liniowej na eliptyczną (eliptyzacja światła)

wiązanie wodorowe
wiązanie wodorowe

rodzaj oddziaływania międzycząsteczkowego lub wewnątrzcząsteczkowego między atomem wodoru a atomem elektroujemnym, który posiada wolne pary elektronowe

Bibliografia

Encyklopedia PWN

Krzeczkowska M., Loch J., Mizera A., Chemia. Repetytorium. Liceum - poziom podstawowy i rozszerzony, Warszawa – Bielsko‑Biała 2010.