Szata roślinna w górach znacznie różni się od tej, którą widać na nizinach czy wyżynach. W górach występują piętra roślinne. Są one przejawem współistnienia wielu naturalnych uwarunkowań — szerokości geograficznej, wysokości nad poziomem morza, podłoża geologicznego, orientacji i nachylenia zboczy, przepływów wiatru, temperatury, obfitości opadów, pokrywy śnieżnej oraz aktywności lawinowej.

Granice i przebieg pięter roślinnych różni się w poszczególnych pasmach górskich. Najbardziej widoczne są w Tatrach, gdzie wyróżniamy:

• Piętro regla dolnego - wznosi się od ok. 700 do 1250 m n.p.m. Występują tu lasy mieszane z przewagą buka i jodły.

• Piętro regla górnego - jego zasięg to ok. 1250‑1550 m n.p.m. Piętro jest porośnięte niemal wyłącznie przez lasy świerkowe.

• Piętro kosodrzewiny - ciągnie się od górnej granicy lasu (ok. 1500 m n.p.m.) do wysokości ok. 1800 m n.p.m. Porasta je kosodrzewinakosodrzewinakosodrzewina, która w niższych partiach tworzy gęste łany, a wyżej stopniowo karłowacieje i rzednie.

• Piętro halne - sięga w Tatrach wysokość około 2300 m n.p.m. Kosodrzewina osiągająca niżej wysokość 3‑4 metrów, w górę wzniesienia karleje, dochodząc tu do kilkunastu centymetrów. Na podłożu granitowym duże przestrzenie zajmują wysokogórskie murawy

• Piętro turniowe - rozpoczyna się ono przeciętnie powyżej 2250 m n.p.m., sięgając po najwyższe szczyty tatrzańskie (Gerlach 2655 m). Rośnie tu typowa roślinność alpejska, murawy, mchy i porosty.

RNrTuyv5pB42r

Ilustracja przedstawia piętra roślinne w górach. Na dole ilustracji są pola, potem drzewa, następnie górskie szczyty. Piętra roślinne są następujące: do wysokości 700 metrów nad poziomem morza są pogórza, pomiędzy 700 a 1250 metrów występuje regiel dolny, od 1250 do 1600 metrów regiel górny. Powyżej regla górnego do 1800 metrów nad poziomem morza jest piętro kosodrzewiny. Od 1800 metrów nad poziomem morza do 2250 metrów występują hale. Powyżej pietra hal są turnie.

W Karkonoszach, czyli w paśmie Sudetów, również wyraźnie zaznaczone są piętra roślinne, które przebiegają następująco:

• PogórzepogórzePogórze (do około 500 m n.p.m.) - obecnie stanowią je w większości pola uprawne, poprzecinane niewielkimi połaciami lasów.

• Regiel dolnyregiel dolnyRegiel dolny (500‑1000 m n.p.m.) - to piętro, podobnie jak pogórze, zostało w dużej mierze przekształcone przez człowieka. Obecnie w dużej mierze pokryte jest monokulturą świerku.

• Regiel górnyregiel górnyRegiel górny (1000–1250 m n.p.m.) - jest prawie w całości pokryty przez górnoreglową świerczynę sudecką.

• Piętro subalpejskiepiętro subalpejskiePiętro subalpejskie (1250‑1450 m n.p.m.) - największą powierzchnię pokrywają tu zarośla kosodrzewiny. Kosodrzewinie towarzyszy górska odmiana jarząbu pospolitego, wierzba śląska i świerk pospolity. Występują tu także zarośla liściastych krzewów, takich jak czeremcha skalna, jarzębina górska, brzoza omszona karpacka i porzeczka skalna. Z zespołów ziołoroślowych należy wymienić miłosnę górską oraz ziołorośla paprociowe. Ważnym elementem roślinności regla górnego i subalpejskiego są torfowiska, które w Karkonoszach stanowią jedne z największych kompleksów torfowiskowych w górach Europy Środkowej.

• Piętro alpejskie (1450‑1602 m n.p.m.) - wykształciło się w Karkonoszach jedynie fragmentarycznie, a przyczyną tego jest niewielka wysokość bezwzględna tych gór. Charakterystycznymi roślinami tego piętra są: mietlica skalna, kostrzewa niska i sit skucina.

Charakterystyczną cechą roślinności w górach jest to, że na pewnej wysokości zanikają lasy i zwarte grupy drzew, które ustępują miejsca krzewom, kosodrzewinie, trawom, ziołoroślom czy murawom. Miejsce, gdzie las się kończy, nazywa się górną granicą lasu.

Górna granica lasu oddziela od siebie piętro reglowe od subalpejskiego. To tutaj kończy się las jako zbiorowisko, a drzewostan jest już rozluźniony. W tym pasie drzewa dorastają przeciętnie do około 8 m wysokości. Wysokość górnej granicy lasu zależy od warunków klimatycznych, ponad nią klimat jest zbyt ostry na występowanie lasu jako zbiorowiska. W Tatrach górna granica lasu znajduje się na wysokości 1500‑1550 m. n.p.m, w Karkonoszach przebiega na wysokości 1200‑1350 m. n.p.m. Górna granica lasu miejscami może się obniżać albo podnosić, a wpływ na to może mieć wiele czynników. Na podniesienie górnej granicy lasu wpływają: ekspozycja w odniesieniu do stron świata, ekspozycja w odniesieniu do wiatrów panujących i wpływ centrum masywu górskiego. Czynniki, które powodują obniżenie górnej granicy lasu to przede wszystkim obniżenie dolinowe, obniżenie glebowe, obniżenie orograficzne i obniżenie wierzchołkowe. Przebieg górnej granicy lasu w wielu miejscach został także zmieniony przez człowieka przy zakładaniu bezleśnych górskich enklaw. Człowiek wycina las, a także wypasa zwierzęta na terenach górskich i sprawia, że obszary bezleśne w górach występują coraz niżej.

Słownik