Przeczytaj

bg‑red

E‑materiały powiązane z tematem krwi

1,1,1,11,1,1,1

PbXdLAFXd

Krew – specjalny rodzaj tkanki łącznej

PnBt39sII

Wartość diagnostyczna badania laboratoryjnego krwi

P1GVMSZHd

Ciśnienie krwi i jego pomiar

PdOlYpNWT

Duży i mały obieg krwi

PblbJXfT3

Krzepnięcie krwi

PWJYTSxp4

Czynniki środowiskowe wpływające na pracę układu krwionośnego

P1F8kpSVM

Układ limfatyczny a układ krwionośny – porównanie

P14bbh8Is

Hormonalna regulacja stężenia glukozy we krwi

bg‑red

Techniki mikroskopowe

Istnieją rozmaite techniki badań biochemicznych i molekularnych, dzięki którym można obserwować komórki i ich najmniejsze nawet cząsteczki. Do najbardziej powszechnych metod należą badania prowadzone za pomocą mikroskopów (gr. mikros – mały, skopeo – patrzę, obserwuję) – przyrządów optycznych pozwalających na otrzymywanie powiększonych obrazów obiektów niewidocznych gołym okiem.

Ciekawostka

Wynalezienie mikroskopu najczęściej przypisuje się dwóm Holendrom – Hansowi i Zachariaszowi Janssenom (ojcu i synowi) – którzy na przełomie XVI i XVII w. skonstruowali urządzenie składające się z dwóch soczewek zamocowanych na obu końcach rury. Przyrząd ten, zwany mikroskopem sprzężonym, pozwalał na zaledwie 10‑krotne powiększenie obserwowanego obiektu. Obserwacja komórek stała się możliwa nieco później – w połowie XVII w. – dzięki wynalezieniu mikroskopu optycznego (świetlnego) przez angielskiego przyrodnika i eksperymentatora Roberta Hooke’a (1635–1703).

RrUXnmSGdCGwx

Rysunek przedstawia portret mężczyzny w średnim wieku. Mężczyzna ma pociągłą, szczupłą twarz, wydatny, orli nos, kruczoczarne, półdługie kręcone włosy i wąsy. Ubrany jest w kaftan z rękawami, który zapinany jest na drobne guziczki. Spod kaftana wychodzi na zewnątrz duży kołnierz. — Uznaje się, że pierwszy mikroskop został skonstruowany ok. 1590 r. W tym czasie Zachariasz Janssen (1580–1638) był dzieckiem, dlatego niektórzy historycy przypuszczają, że głównym wynalazcą urządzenia był ojciec Zachariasza, Hans.
Źródło: Pierre Borel, Wikimedia Commons, domena publiczna.

RA4tl36e7jAX9

Zdjęcie przedstawia mikroskop sprzężony. To walcowata tuba, na końcach której są osadzone soczewki, pełniące funkcję obiektywu i okularu. — Model mikroskopu sprzężonego. Na końcach rury są osadzone soczewki, pełniące funkcję obiektywu i okularu. Budowa modelu przedstawionego na fotografii różni się nieco od pierwotnej, prostej konstrukcji przyrządu Janssenów: mikroskop sprzężony widoczny na zdjęciu ma konstrukcję teleskopową, dzięki której można dodatkowo powiększyć obraz obserwowanego obiektu.
Źródło: United States Department of Health and Human Services, Wikimedia Commons, domena publiczna.

R16ZBJtYc2NJ8

Rysunek zdjęcia mikroskopowego przedstawia zwartą strukturę komórek korka. Komórki są połączone ścianami bocznymi. Ich formy są nieregularne. Komórki po lewej stronie schematu mają prostokątny kształt, a po prawej są owalne. Pod rysunkiem przedstawiającym komórki narysowana została gałąź. Na gałęzi znajdują się unerwione, lancetowate liście odchodzące od nerwu głównego. — Rysunek komórek korka oglądanych za pomocą mikroskopu optycznego (świetlnego). Ilustracja pochodzi z rozprawy Roberta Hooke’a pt. *Micrographia* (1665), która stanowi pierwsze dzieło dokumentujące i opisujące obserwacje mikroskopowe.
Źródło: Robert Hooke, Wikimedia Commons, domena publiczna.

R8tR8Vw6SDi4N

Zdjęcie przedstawia siedemnastowieczny mikroskop. Stolik mikroskopu jest drewniany, ośmiokątny, a poszczególne jego elementy są pozłacane. Główna część mikroskopu przymocowana jest do długiego pręta i ma kształt zwężającej się ku górze tuby. Na dole jest obiektyw, przed którym znajduje się szklany stolik. Tuż pod nim na ruchomym uchwycie umieszczone jest okrągłe lusterko, będące źródłem światła do obserwowania próbki. — Mikroskop z XVII w. Z podobnego modelu korzystał Robert Hooke, opracowując dzieło *Micrographia*. Mikroskop przedstawiony na fotografii pochodzi ze zbiorów Muzeum Historii Nauki w Whipple.
Źródło: Andrew Dunn, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 2.0.

Współcześnie najczęściej stosowanymi mikroskopami są: mikroskopy optyczne (świetlne), mikroskopy fluorescencyjne oraz mikroskopy elektronowe.

Mikroskopy optyczne (świetlne)

Do wytworzenia obrazu badanego obiektu i jego powiększenia wykorzystywane są promienie świetlne, które docierają do układu optycznego, tworzonego przez zestaw soczewek optycznych umieszczonych w obiektywie i okularze. Niektóre elementy układu optycznego są ruchome, dzięki czemu można tak manipulować wytworzonym obrazem, aby był optymalnie wyraźny.
Najnowocześniejsze mikroskopy optyczne pozwalają na osiągnięcie 1500‑krotnego powiększenia, przy maksymalnej rozdzielczości na poziomie 0,2 µm.
Mikroskopy optyczne są bardzo przydatne w badaniach biologicznych: pozwalają na obserwację zarówno żywych komórek (ich ruchu lub procesów w nich zachodzących, np. podziałów komórkowych), jak i martwych komórek (w tym celu sporządza się z nich preparaty, po uprzednim utrwaleniu i wybarwieniu).
Szczególnym rodzajem mikroskopu optycznego jest mikroskop kontrastowo‑fazowy, którego działanie opiera się na zjawisku interferencjiinterferencja falinterferencji fal świetlnych i przesunięcia fazowegoprzesunięcie fazoweprzesunięcia fazowego światła przy przejściu przez obserwowany preparat, dzięki czemu pozwala na obserwację żywych, nieutrwalonych preparatów biologicznych.

Mikroskopy fluorescencyjne

Mikroskop fluorescencyjny jest odmianą mikroskopu optycznego: także wykorzystuje promienie świetlne do wytworzenia obrazu oraz jest wyposażony w układ optyczny, ale jego działanie określają zjawiska fluorescencjifluorescencjafluorescencji i fosforescencjifosforescencjafosforescencji.
Preparaty przygotowywane do obserwacji poddaje się działaniu barwników fluorescencyjnych (tzw. znaczników fluorescencyjnych lub fluorochromów). Obraz obiektu obserwowanego za pomocą mikroskopu fluorescencyjnego przypomina negatyw obrazu z konwencjonalnego mikroskopu optycznego: barwne struktury są widoczne na ciemnym tle.
Mikroskopy fluorescencyjne pozwalają na takie samo maksymalne powiększenie i taką samą rozdzielczość jak mikroskopy optyczne.
Szczególnym rodzajem mikroskopu fluorescencyjnego jest mikroskop konfokalny, wykorzystujący jako źródło promieniowania wiązkę laserową skanującą preparatpreparat mikroskopowypreparat. Obraz obserwowanego obiektu jest silnie kontrastowy – charakteryzuje się ostrymi konturami zabarwionych struktur. Ten typ mikroskopu umożliwia ponadto uzyskiwanie obrazów w formie elektronicznej, dzięki czemu mogą być one trójwymiarowe.
Mikroskopy fluorescencyjne są szczególnie przydatne podczas obserwacji wybranych komórek lub struktur komórkowych, które wcześniej zostały zabarwione. Ta cecha mikroskopów fluorescencyjnych jest wykorzystywana m.in. w okulistyce (np. w czasie badania rogówkirogówkarogówki, podczas którego wykorzystuje się mikroskopię konfokalną). Z pomocą mikroskopów fluorescencyjnych prowadzi się również analizy ilościowe.

Mikroskopy elektronowe

Powiększony obraz badanego obiektu otrzymuje się przy użyciu oddziałującego z nią strumienia elektronów, uformowanego przez soczewki elektromagnetyczne. Rozróżnia się dwa główne rodzaje mikroskopów elektronowych: mikroskop elektronowy transmisyjny (ang. transmission electron microscope, TEM) oraz mikroskop elektronowy skaningowy (ang. scanning electron microscope, SEM).
Transmisyjny mikroskop elektronowy (TEM) pozwala na uzyskanie powiększenia obrazu 1 000 000 razy przy zdolności rozdzielczej na poziomie 0,2 nm. Preparat barwi się związkami metali ciężkich (np. ołowiu, uranu), aby zwiększyć kontrast struktur komórki zróżnicowanych pod względem powinowactwa do jonów tych metali. Uzyskany obraz jest dwuwymiarowy.
Skaningowy mikroskop elektronowy (SEM) pozwala na obserwację trójwymiarowej topografii powierzchni przedmiotów powiększonych nawet 4 000 000 razy przy maksymalnej rozdzielczości 1 nm. Obserwowane przedmioty na całej powierzchni badanej próbki pokrywa się cienką warstwą wybranych metali szlachetnych.
Mikroskopy elektronowe stosuje się do obserwacji struktur komórkowych, białek, wirusów i małych cząsteczek (ze względu na możliwość uzyskania bardzo dużego powiększenia i dużej rozdzielczości, a w przypadku SEM – trójwymiarowych obrazów). Mikroskopów tego rodzaju nie można jednak wykorzystać do obserwacji żywych komórek. Należy także zauważyć, że uzyskany obraz martwych struktur może odbiegać od obrazu żywych obiektów, a ponadto jest on pozbawiony naturalnej ich barwy (obiekty na zdjęciach mikroskopowych albo są przedstawione w skali szarości, albo też zostają pokolorowane już po wykonaniu fotografii).

Więcej na temat mikroskopów i mechanizmów ich działania w e‑materiale Rodzaje mikroskopów używanych w badaniach biologicznychPMvl58tTBRodzaje mikroskopów używanych w badaniach biologicznych

bg‑red

Obserwacja mikroskopowa elementów morfotycznych krwi

Aby przeprowadzić obserwację mikroskopową danego obiektu biologicznego, należy obiekt ten odpowiednio przygotować, pamiętając, że nie każdy obiekt można obserwować pod każdym mikroskopem, a ponadto – że każdy rodzaj mikroskopu wymaga innego sposobu wykonania preparatu.

Preparatem mikroskopowym wykonywanym w celu zbadania elementów morfotycznych krwi (jej upostaciowanych składników) jest rozmazrozmazrozmaz krwi, który poddaje się barwieniubarwieniebarwieniu. Analizy wybarwionego rozmazu krwi dokonuje się podczas obserwacji pod mikroskopem optycznym (świetlnym) lub elektronowym.

Rozmaz krwi

Rozmaz krwi wykonuje się w każdej sytuacji, w której podejrzewa się występowanie patologicznych zmian w komórkach, gdyż pozwala on na dokładne zbadanie elementów morfotycznych krwi i ich ocenę. Przygotowanie rozmazu można całkowicie zautomatyzować: współczesne analizatory hematologiczne z dużą dokładnością dokonują ilościowej i jakościowej oceny komórek krwi obwodowej. Dzięki temu w wielu przypadkach klinicznych nie ma potrzeby manualnego wykonywania rozmazów. Jednak wykorzystanie ludzkiego oka oraz doświadczenia specjalisty oglądającego preparat mikroskopowy pozostaje niezastąpioną, najdokładniejszą metodą.

R1dP1cMKqklpm

Na zdjęciu jest rozmaz krwi człowieka, niebarwiony. Na szkiełku podstawowym znajduje się czerwona smuga. — Rozmaz krwi człowieka, niebarwiony.
Źródło: Reytan, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Barwienie rozmazów krwi

Aby uwidocznić pod mikroskopem komórki krwi, wykorzystuje się podstawową metodę barwienia rozmazów – metodę PappenheimaPappenheim Artur (1870‑1916)Pappenheima.

Metoda Pappenheima łączy dwie metody barwienia:

klasyczne barwienie metodą Maya‑Grünwalda,które pozwala na dostrzeżenie ziarnistości granulocytów i uwidocznia wielobarwność erytrocytów;
barwienie metodą Giemsymetoda Giemsymetodą Giemsy, które doskonale eksponuje jądra komórkowe oraz ziarnistości neutrofili i limfocytów.

Prawidłowo wykonany rozmaz poddaje się analizie przy użyciu mikroskopu. Podczas obserwacji ocenia się liczbę, kształt, rozmiar i barwę elementów morfotycznych krwi. Na podstawie tych informacji można określić grupę możliwych schorzeń i skierować pacjenta na dalsze badania diagnostyczne.

Więcej na temat interpretacji wyników badania krwi w e‑materiale Wartość diagnostyczna badania laboratoryjnego krwiPnBt39sIIWartość diagnostyczna badania laboratoryjnego krwi

Ciekawostka

Pierwsze badanie komórek krwi przy użyciu rozmazu miało miejsce w XIX w. Dokonał tego francuski lekarz patolog Gabriel Andral: nałożył na szkiełko kroplę krwi i rozprowadził ją silnym podmuchem powietrza.

Określenia „rozmaz” pierwszy raz użył w 1879 r. Paul Ehrlich. Ten niemiecki chemik i bakteriolog także jako pierwszy dokonał barwienia tkanek, w tym krwi – stało się to w 1887 r.

RSQOkPzKjRExI

Na zdjęciu jest portret mężczyzny. To dojrzały mężczyzna. Ma podłużną twarz, krótkie, nieco kręcone włosy. Ubrany jest elegancko - w białą koszulę, kamizelkę oraz marynarkę. — Gabriel Andral (1797–1876).
Źródło: Auguste Corlieu, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.0.

R1dv9KuVvEaYi

Zdjęcie ukazuje portret mężczyzny w średnim wieku - ma krótkie włosy, nosi brodę i małe, okrągłe okulary. Ubrany jest w marynarkę i białą koszulę. — Paul Ehrlich(1854–1915).
Źródło: Harris & Ewing, Wikimedia Commons, domena publiczna.

bg‑red

Instrukcja przygotowania preparatu mikroskopowego z krwi obwodowej

Aby przygotować preparat z krwi obwodowej należy: (1) pobrać materiał, (2) wykonać rozmaz oraz (3) poddać go barwieniu.

bg‑gray2

Pobranie materiału

Materiałem wykorzystywanym do wykonania rozmazu krwi jest krew pełna obwodowa, zawiera bowiem pełny skład fizjologiczny krwi.

Krew jest pobierana:

bez antykoagulantuantykoagulantantykoagulantu (krew natywna) – tylko wtedy, gdy rozmaz zostanie wykonany natychmiast po pobraniu;
na antykoagulant (sól potasową kwasu etyleno‑diaminotetraoctowego – EDTAEDTAEDTA; zalecanym antykoagulantem jest KIndeks dolny 2-EDTA) – jeśli rozmazu nie można wykonać od razu po pobraniu na antykoagulant.

Najlepsze rozmazy otrzymuje się z krwi natywnej, jednak w praktyce krew jest najczęściej pobierana na antykoagulant. Próbkę przekazuje się do laboratorium, gdzie przygotowywany jest preparat do badania mikroskopowego. Istotne jest, by rozmaz z tak pobranej krwi przygotować maksymalnie do 3 godzin, aby można było właściwie ocenić komórki.

bg‑gray2

Wykonanie rozmazu

Do przygotowania rozmazu krwi potrzebne są dwa szkiełka: podstawowe i rozprowadzające (nakrywkowe), które powinny zostać wcześniej odtłuszczone.

R10KyvoQq743A1

Etapy wykonania prawidłowego rozmazu krwi.

Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Odpowiednie przygotowanie preparatu jest kluczowym czynnikiem warunkującym prawidłową ocenę krwinek i rzetelne wyniki.

Dla zainteresowanych

Jakość rozmazu zależy od następujących elementów:

szybkości przesuwania szkiełka rozprowadzającego – szybkie przesunięcie szkiełka rozprowadzającego daje długi i cienki rozmaz. Im wolniej szkiełko jest przesuwane, tym krótszy i grubszy jest rozmaz, przez co jakość rozmazu staje się gorsza;
kąta nachylenia szkiełka rozprowadzającego – kąt większy niż 30° powoduje, że rozmaz jest grubszy; kąt mniejszy niż 30° powoduje, że rozmaz jest cieńszy;
wielkości nałożonej kropli krwi na szkiełko podstawowe – mała kropla krwi może być niewystarczająca do wykonania rozmazu o odpowiedniej długości; zbyt duża może spowodować rozciągnięcie rozmazu poza granice szkiełka.

bg‑gray2

Barwienie rozmazu krwi metodą Pappenheima (Maya–Grünwalda– Giemsy, MGG)

Materiał do badań:

krew pełna włośniczkowa pobrana bezpośrednio z palca.

Odczynniki:

barwnik Maya‑Grünwalda;
barwnik Giemsybarwnik Giemsybarwnik Giemsy;
woda destylowana o odczynie obojętnym (wcześniej zagotowana i wystudzona);
etanol 98% – do odtłuszczania szkiełek i sterylizacji powierzchni.

Sprzęt:

czyste i odtłuszczone szkiełko podstawowe;
szkiełko podstawowe (rozprowadzające, o ściętych brzegach);
pipeta Pasteura;
szalka Petriego do barwienia preparatów;
automatyczny aparat do nakłuwania lub sterylna igła.

Procedura barwienia:

Pokryj wysuszony rozmaz krwi obwodowej 1 ml roztworu barwnika Maya–Grünwalda i pozostaw na 3 minuty (celem tego kroku jest utrwalenie rozmazu).
Dodaj na szkiełko 1 ml wody destylowanej (odczyn obojętny) i lekko kołysząc, wymieszaj z barwnikiem znajdującym się na szkiełku. Pozostaw na 1 minutę.
Przepłucz szkiełko wodą destylowaną.
Nanieś na szkiełko rozcieńczony roztwór Giemsy (1 ml stężonego roztworu Giemsy i 20 ml wody destylowanej). Pozostaw na 15 minut. Uwaga: mieszanina jest nietrwała, należy ją sporządzać bezpośrednio przed barwieniem.
Przepłucz szkiełko wodą destylowaną.
Dokonaj obserwacji mikroskopowej przygotowanego preparatu.

RxUp0b2sJYTv5

Barwienie rozmazu krwi – metoda Pappenheima.
Źródło: Ilona Kruk, Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

bg‑gray2

Wyniki barwienia

W wyniku barwienia metodą Pappenheima obserwowane pod mikroskopem komórki uzyskują niebieskie, fioletowe lub różowe zabarwienie.

Oceny rozmazu należy dokonywać w miejscu, w którym krwinki czerwone znajdują się obok siebie i odległości pomiędzy nimi nie są zbyt duże.

Komórka	Opis
LEUKOCYTY (KRWINKI BIAŁE): GRANULOCYTY
RT5EoK0D5QFHV _{Powiększenie całkowite: 1000×}	Granulocyty zasadochłonne (bazofile) Stanowią mniej niż 1% wszystkich krwinek białych. Jądro zazwyczaj niepodzielone, rzadko o 2 segmentach. Cała komórka jest wypełniona grubymi, okrągłymi zasadochłonnymi ziarnistościami barwiącymi się na ciemnofioletowo lub granatowo.
R13t8m1kYPKP0 _{Powiększenie całkowite: 1000×}	Granulocyty kwasochłonne (eozynofile) Jądro okularowe (dwupłatowe). Stanowią od 1 do 5% wszystkich krwinek białych. Zawierają w cytoplazmie ziarnistości, które przy barwieniu eozyną barwią się na kolor pomarańczowoczerwony.
R1M02iVfCg5pa _{Powiększenie całkowite: 1000×}	Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) niedojrzałe Jądro pałeczkowate. Zawierają w cytoplazmie ziarnistości, które barwią się na fioletowo.
RuAsCuONjZCCB _{Powiększenie całkowite: 1000×}	Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) dojrzałe Jądro wielopłatowe, złożone z 2 do 5 płatów (segmentów). Zawierają w cytoplazmie ziarnistości, które barwią się na fioletowo.
LEUKOCYTY (KRWINKI BIAŁE): AGRANULOCYTY
R8tJ7Xfyu9W3d _{Powiększenie całkowite: 1000×}	Małe limfocyty Zawierają duże jądro i mało cytoplazmy, która je otacza.
RQa4u0E3Nqrdh _{Powiększenie całkowite: 1000×}	Duże limfocyty Cechują się niską wartością stosunku objętości jądra do objętości cytoplazmy oraz obecnością dużej zawartości ziaren azurofilnych.
R1b4kKSNk8WpI _{Powiększenie całkowite: 1000×}	Monocyty Jądro nerkowate (esowate). Cytoplazma barwi się na kolor szaroniebieski. Stanowią od 5 do 8% wszystkich krwinek białych.
TROMBOCYTY (PŁYTKI KRWI)
Rivkzo4ROGdtd _{Powiększenie całkowite: 1000×}	Bezjądrowe fragmenty cytoplazmy. Ziarnistości barwią się na kolor fioletowy.
ERYTROCYTY (KRWINKI CZERWONE)
R1Fw8xs9E5R98 _{Powiększenie całkowite: 1000×}	Brak jądra komórkowego (krwinki są jasne w środku). Kształt okrągły, dwuwklęsły. Barwią się różnymi odcieniami koloru czerwonego.

Więcej na temat składników krwi w e‑materiale Krew – specjalny rodzaj tkanki łącznejPbXdLAFXdKrew – specjalny rodzaj tkanki łącznej

Słownik

antykoagulant

inhibitor krzepnięcia krwi

barwienie

zespół metod mających na celu wizualizację określonych struktur, elementów komórkowych lub identyfikację związków chemicznych w materiale roślinnym lub zwierzęcym; barwienie preparatów mikroskopowych dokonuje się przez naniesienie barwnika (związku chemicznego) na szkiełko mikroskopowe

barwnik Giemsy

roztwór eozynyeozynaeozyny i błękitu metylenowegobłękit metylenowybłękitu metylenowego, utrwalony przez glicerol

barwnik Maya–Grünwalda

roztwór eozynyeozynaeozyny i błękitu metylenowegobłękit metylenowybłękitu metylenowego

błękit metylenowy

organiczny związek chemiczny, barwnik stosowany do wybarwiania preparatów biologicznych; w temperaturze pokojowej jest to bezwonny, ciemnozielony proszek, którego wodny roztwór ma zabarwienie niebieskie

chromatyna

(gr. chrṓma – barwa) postać materiału genetycznego, która występuje w jądrze komórkowym między podziałami komórkowymi; wyróżnia się dwie podstawowe formy chromatyny: heterochromatyna jest silnie skondensowana i nie ulega transkrypcji, natomiast euchromatyna ma luźniejszą strukturę, która umożliwia transkrypcję

EDTA

organiczny związek chemiczny, kwas polikarboksylowy i jednocześnie alfa‑aminokwas; jest szeroko stosowanym czynnikiem kompleksującym wiele kationów metali, zwykle w postaci soli disodowej ze względu na jej większą rozpuszczalność w wodzie

eozyna

bromowa pochodna fluoresceiny; wykazuje właściwości kwasowe, dlatego ma silniejsze powinowactwo do elementów komórki o charakterze kwasochłonnym; stosowana jest m.in. w metodzie barwienia Giemsy; elementy komórkowe zasadochłonne, w tym jądra komórkowe, wybarwiają się na kolor niebieski, a kwasochłonne na kolor czerwony

faza fali

wartość stosowana do opisu zjawisk okresowych; określa stan ruchu w danej chwili

fluorescencja

zjawisko polegające na emitowaniu fal świetlnych przez cząsteczkę fluorochromu wzbudzoną światłem o właściwej długości fali

fosforescencja

rodzaj fotoluminescencjifotoluminescencjafotoluminescencji; zanika w stosunkowo długim czasie (w porównaniu z fluorescencjąfluorescencjafluorescencją)

fotoluminescencja

luminescencja zachodząca w wyniku powrotu do stanu podstawowego cząsteczek lub atomów wzbudzonych do wyższych stanów elektronowych promieniowaniem elektromagnetycznym (zakresu widzialnego i nadfioletu)

hemoglobina

hemoproteina zbudowana z czterech łańcuchów polipeptydowych (globiny), z których każdy zawiera związaną grupę hemową; jej funkcją jest wiązanie i transport tlenu oraz jonów wodorowych i dwutlenku węgla we krwi

interferencja fal

zjawisko fizyczne nakładania się dwóch (lub więcej) fal, przy którym w różnych punktach przestrzeni następuje wzmacnianie lub osłabianie amplitudy fali wypadkowej

metoda Giemsy

metoda barwienia za pomocą roztworu eozyny i błękitu metylenowego, utrwalonego przez glicerol; metodę tę opracował w 1904 r. Gustav Giemsa (1867–1948), niemiecki chemik i bakteriolog; barwienie metodą Giemsy umożliwia różnicowanie komórek krwi i barwienie chromosomów

metoda Maya–Grünwalda

metoda barwienia za pomocą roztworu eozyny i błękitu metylenowego, opracowana w 1902 r. przez niemieckich lekarzy internistów – Richarda Maya (1863–1936) i Ludwiga Grünwalda (1863–1927); barwienie metodą Maya–Grünwalda pozwala na dostrzeżenie ziarnistości granulocytów i uwidocznia wielobarwność erytrocytów

Pappenheim Artur (1870‑1916)

niemiecki lekarz, hematolog; twórca metody barwienia zwanej metodą Pappenheima, łączącej metodę Maya–Grünwalda z metodą Giemsy

powinowactwo

łatwość, z jaką enzym łączy się z danym substratem

preparat mikroskopowy

obiekty biologiczne przygotowywane w specjalny sposób do analizy podczas obserwacji mikroskopowej; każdy rodzaj mikroskopu wymaga odmiennego sposobu wykonania preparatu

przesunięcie fazowe

różnica pomiędzy wartościami fazyfaza falifazy dwóch fal, np. świetlnych

rogówka

przezroczysta przednia część błony zewnętrznej oka kręgowców, właściwa także dla człowieka

rozmaz

rodzaj preparatu mikroskopowego, na którym kroplę krwi, szpiku kostnego, zawiesiny bakterii itp. rozprowadza się na szkiełku podstawowym w celu wykonania badania mikroskopowego

Wprowadzenie

Symulacja interaktywna I

E‑materiały powiązane z tematem krwi

Techniki mikroskopowe

Obserwacja mikroskopowa elementów morfotycznych krwi

Rozmaz krwi

Barwienie rozmazów krwi

Instrukcja przygotowania preparatu mikroskopowego z krwi obwodowej

Pobranie materiału

Wykonanie rozmazu

Barwienie rozmazu krwi metodą Pappenheima (Maya–Grünwalda– Giemsy, MGG)

Wyniki barwienia

Słownik