Przeczytaj
Sonety odeskie Adama Mickiewicza to utwory poświęcone tematyce miłosnej. Tworząc je, poeta przebywał na wygnaniu w Rosji, na które został zesłany po procesie Filomatów. Na cykl ten często patrzono zatem w kontekście biograficznym. Mickiewicz nawiązał w Odessie liczne znajomości i prowadził bogate życie towarzyskie, bywając w salonach arystokracji. Młody poeta cieszył się powodzeniem wśród odeskich dam. Bliskie relacje łączyły go między innymi z Karoliną Sobańską – żoną hrabiego Sobańskiego. Głębokim uczuciem obdarzyła poetę także Joanna Zaleska, żona Sariusza Bonawentury Zaleskiego. Początkowe utwory cyklu odeskiego, ukazujące miłość idealną wiąże się natomiast z Marylą Wereszczakówną, którą Mickiewicz poznał latem 1818 lub 1819 roku w Tuchanowiczach na Litwie. Wereszczakówna była już wówczas zaręczona z hrabią Wawrzyńcem Puttkamerem, którego poślubiła w 1821 roku.
Cykl odeski ukazuje różne odcienie miłości i zróżnicowane portrety kobiet. Początkowe sonetysonety cyklu opiewają miłość uwzniośloną, idealną i ukazują kochankę w duchu poezji petrarkowskiej. Natomiast kolejne liryki pokazują miłość zmysłową i nie ograniczają się wyłącznie do jednej bohaterki.
Śpiewacy Laury? Ideał Petrarki a liryczne portrety kobiet w wybranych sonetach polskich XIX wieku – zarys problematykiSalonowe lalki, wyrachowane dawczynie rozkoszy, niebezpieczne kochanki przyrównane do mitologicznych Danaid – ta różnorodność damskich wcieleń w dalszej części cyklu niewątpliwie przemawia za tryumfem ziemskiej ars amandi. Młodzieńczą niespełnioną miłość pełną patetycznych uczuć zastępuje opiewanie rozkoszy cielesnych. [...] Tryptyk sonetowy Dzień dobry, Dobranoc, Dobry wieczór w odbiorze czytelników sprzed prawie dwustu lat skandalicznie przekroczył dopuszczalną granicę intymności. Warto aczkolwiek zauważyć, że wobec dotychczasowej liryki miłosnej w Polsce był to krok milowy. Zamiast obojętnego obrazu słodkiej i czystej anielicy z lektury kolejnych sonetów wyłaniają się portrety kobiet bliższych ówczesnej historii, osadzonych w konkretnych sytuacjach.
Źródło: Bogumiła Kurzeja, Śpiewacy Laury? Ideał Petrarki a liryczne portrety kobiet w wybranych sonetach polskich XIX wieku – zarys problematyki, „Konteksty Kultury” 2015, nr 12, z. 1, s. 5.
Utwory Mickiewicza stały się przełomowe na tle dotychczasowej liryki polskiej, w której wprawdzie nie brakowało poezji miłosnej o silnym zabarwieniu erotycznym, romantyk jednak ten typ poezji udoskonalił.
Słownik
(gr. erotikós – miłosny) – poetycki utwór liryczny o tematyce miłosnej, akcentujący miłość zmysłową
(łac. sonare – wydawanie dźwięku, brzmienie, dźwięczenie, wł. sonnetto) – gatunek liryczny, który zrodził się we Włoszech ok. XIII wieku; utwór poetycki zbudowany z dwóch strof czterowersowych (o rymach okalających w układzie ABBA) i dwóch trójwersowych (o układzie rymów CDC DCD lub CDE CDE). W klasycznej formie dwie pierwsze strofy mają charakter opisowy, a dwie ostatnie – refleksyjny.
tendencja literacka, polegająca na naśladowaniu twórczości renesansowego poety Francesca Petrarki jako wzorca poezji miłosnej; przedmiotem naśladowania może być forma tekstu, model liryki, leksyka, frazeologia, topika, obrazowanie.