Przeczytaj
Kierunki migracji
W XIX i XX w. kierunki emigracji z Polski nie zmieniały się: to przede wszystkim Stany Zjednoczone, państwa Europy Zachodniej (np. Francja, Belgia), kraje Ameryki Południowej (Brazylia, Argentyna) oraz RPA. W drugiej połowie XX w. popularnymi kierunkami stały się: Kanada, Australia oraz Wielka Brytania, gdzie po II wojnie światowej miał siedzibę polski rząd na uchodźstwie. W II połowie XX w. liczebność społeczności polskiej na Wschodzie sukcesywnie spadała w wyniku oddziaływania czynników demograficznych, procesów asymilacji i wyjazdów za granicę. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej otworzyło nowy rozdział w procesie migracji: duża część naszych rodaków wyjechała do Wielkiej Brytanii, Irlandii i krajów skandynawskich. Poza Polską przebywa obecnie ponad 2 miliony osób, które opuściły ją w ostatnim dziesięcioleciu. Korzystają one ze swobody przepływu osób w ramach europejskich rynków pracy, przemieszczając się między poszczególnymi państwami członkowskimi; niewielka ich część przewiduje powrót do Polski w najbliższej przyszłości.
Złożona tożsamość
To, że dane mniejszości polskiemniejszości polskie mieszkają teraz na Litwie lub w Czechach, niekiedy nie jest rezultatem ich indywidualnego wyboru, lecz zmiany granic, które zmodyfikowały przynależność państwową ich „małej ojczyzny”. Oni sami uznają się za Polaków, a nie za PolonięPolonię. Znacząca część tych wspólnot jest duchowo związana z Polską, jednak odcięcie przez dekady od kraju przodków skutkuje na ogół spadkiem znajomości języka polskiego.
Po zmianach granic w 1945 r. najliczniejsze polskie społeczności zamieszkują Czechy, Słowację, Ukrainę, Białoruś, Litwę, Łotwę, Estonię, Rosję i Mołdawię.
Polonia
Polonia to zbiorowość osób urodzonych poza Polską, których przodkowie opuścili ojczyznę z przyczyn ekonomicznych lub politycznych. Traktują one więzi z Polską jako część własnej historii rodzinnej. Często nigdy nie były w Polsce i znają ją tylko z opowiadań. Znajomość języka polskiego jest niewielka bądź zanikła. Zaangażowanie Polonii we współpracę z Polską dotyczy zwykle ściśle określonej dziedziny, np. promocji kultury, biznesu, inwestycji lub dziedzictwa historycznego.
Polonia na świecie
Emigracja z okresu II połowy XX w.
W II połowie XX w. Polacy wyjeżdżali z kraju z różnych powodów: politycznych, ekonomicznych, narodowościowych (np. w 1968 r. w związku z żydowskim pochodzeniem). EmigranciEmigranci tego okresu są zwykle silnie związani z Polską więzami rodzinnymi i obywatelskimi, językiem polskim i patriotyzmem. Chętnie angażują się też we współpracę z Polską.
Migranci po akcesji Polski do UE w 2004 r., korzystający ze swobody przepływu osób w Unii Europejskiej
Po akcesji Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. wielu polskich obywateli opuściło kraj w poszukiwaniu pracy lub w celu podjęcia studiów. Polskimi migrantami w państwach UE są osoby, które urodziły się w Polsce i niedawno opuściły kraj. Utożsamiają się one z Polską i często ją odwiedzają, a język polski jest ich językiem podstawowym. Stosunkowo niewielu z nich uczestniczy w życiu społecznym Polonii.
Krajowe instytucje zajmujące się Polonią:
Senat Rzeczypospolitej Polskiej.
Organizacje pozarządowe (np. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, które prowadzi Dom Polonii w Pułtusku).
Media: TVP Polonia.
Instytuty badawcze (np. Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii, Ośrodek Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego).
Muzea (np. Muzeum Emigracji w Gdyni, Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego w Bydgoszczy).
Dzień Polonii i Polaków za Granicą
Dzień Polonii i Polaków za Granicą został ustanowiony przez sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 2002 r. i obchodzony jest 2 maja w celu uznania „wielowiekowego dorobku i wkładu Polonii i Polaków za granicą w odzyskanie przez Polskę niepodległości; wierność oraz przywiązanie do polskości, a także pomoc Ojczyźnie w najtrudniejszych momentach”.
Karta Polaka
Karta PolakaKarta Polaka może być wydana osobie, która wykazuje swój związek z polskością przez posługiwanie się językiem polskim przynajmniej na poziomie podstawowym i uważa go za język ojczysty, a także zna i kultywuje polskie tradycje i obyczaje. Musi w obecności konsula lub wojewody albo wyznaczonego przez niego pracownika złożyć pisemną deklarację przynależności do narodu polskiego oraz udowodnić, że co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków jest lub było narodowości polskiej lub miało obywatelstwo polskie. Z Karty Polaka są wyłączeni repatrianci z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i PRL na podstawie umów repatriacyjnych zawartych w latach 1944–1957.
Słownik
(z łac. emigratio – wyprowadzenie się); wychodźstwo, ruch wędrówkowy (odpływ) ludności poza granice określonego terytorium; także zbiorowość ludzi objęta tym ruchem; potocznie przez emigrację rozumie się opuszczenie kraju na stałe; za emigrację uważa się też opuszczenie swego miejsca bytowania na czas określony, gdy celem przybycia do innego miejsca jest praca zarobkowa
dokument potwierdzający przynależność do narodu polskiego; posiadaczowi karty przysługują uprawnienia wynikające z ustawy o Karcie Polaka, uchwalonej przez sejm Rzeczypospolitej Polskiej 7 września 2007 r.; otrzymanie Karty Polaka nie oznacza przyznania obywatelstwa polskiego, prawa do osiedlania się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ani prawa przekraczania bez wizy granic Rzeczypospolitej Polskiej
słowo określające osoby, które urodziły się już poza Polską, jednak poczuwają się do polskiego pochodzenia i związków z polskością
osoby polskiego pochodzenia i wywodzące swoje korzenie z Polski, żyjące poza granicami Polski
ludność polska zamieszkująca poza granicami Polski na terenie innego państwa posiadająca specjalny status prawny w tym kraju