Przeczytaj
Podsumowanie analizy Prologusu
Funkcje prologu:
wprowadza główny temat misteriummisterium – zmartwychwstanie Jezusa,
przedstawia podstawowe prawdy wiary: wcielenie i boskość Chrystusa oraz jego zmartwychwstanie, które dokonuje odkupienia grzechów,
streszcza przebieg wydarzeń,
dostarcza informacji na temat sposobu wystawienia misterium, które pojawiają się zarówno w didaskaliach (uwagi dotyczące pieśni i wypowiadania tekstu), jak i w tekście głównym (zwroty Prologusa do publiczności).
Prolog pozwala na zapoznanie się z przebiegiem wydarzeń, tematyką i religijnym, obrzędowym charakterem misterium oraz poznanie konwencji teatralnych epoki.
Podsumowanie analizy części II misterium
Kompozycja
Podział na trzy wyraźnie oddzielone części:
opowieść ewangeliczna,
obraz sceniczny będący jej ilustracją (dialogi i działania postaci),
pieśń liturgiczna.
Nie we wszystkich częściach budowa ta ma charakter regularny – pojawiają się np. pieśni między dialogami lub psalmy poprzedzające dramatyzację. Taki układ był nowością wprowadzoną przez Mikołaja z Wilkowiecka – starsze dramaty miały bardziej nieregularny charakter. Zastosowana przez niego kompozycja rytmizuje poszczególne części i nadaje im jednolity charakter.
Część II dzieli się na dwie sceny:
rozmowa kobiet,
zakupy wonności u Rubena.
Nie zostały one wyraźnie wyodrębnione w tekście, różni je jednak miejsce i liczba aktorów. Fragment z ewangelii został rozbudowany przez rozwinięcie lakonicznej informacji za pomocą:
dialogów zawierających element napięcia dramatycznego (targowanie się),
gestów,
ruchu scenicznego,
wskazówek zawartych w tekście pobocznym (dotyczących sposobu gry, scenografi i itp.).
Postacie dramatu
ewangeliczne (Maryja Magdalena, Maryja Jacobi, Maryja Salome, Joanna Chuzowska - uczennice Chrystusa),
apokryficzne (kupiec Ruben).
Postacie zostały ukazane w sposób realistyczny, ich działaniami kieruje wiarygodna motywacja, ich postępowanie jest zgodne z prawdopodobieństwem psychologicznym, jednak żadna z postaci nie ma pogłębionej charakterystyki, mają one raczej charakter określonych typów społecznych (Ruben zachowuje się jak typowy kupiec). Autor zróżnicował jednak ich postawy, uzyskując w ten sposób element napięcia dramatycznego (np. Maria Magdalena przejawia większą inicjatywę, Joanna biernie poddaje się decyzji pozostałych kobiet).
Czas
Został ściśle określony w tekście ewangelii (gdy przeminęła sobota
) i wypowiedziach postaci (wieczór), jednak pojawiają się niekonsekwencje czasowe – mówi się o Panu złożonym dziś (czyli w piątek) do grobu. W części II nakładają się na siebie dwie płaszczyzny czasowe: czas wydarzeń ewangelicznych i epoka współczesna autorowi misterium (świadczą o tym realia obyczajowe i materialne).
Przestrzeń
Ma charakter realistyczny; wyraźnie wyodrębniają się w niej dwa miejsca. Ważnym elementem scenograficznym jest kram sprzedawcy wonności, czyli stolik, na którym rozstawia on swoje towary.
Warstwa językowa
W misterium występują dwa rodzaje dialogów:
sytuacyjne (pełnią funkcję ilustracyjną wobec tekstu ewangelii),
dyskusyjne (służą rozwijaniu akcji – np. kobiety radzą nad sposobem uczczenia Chrystusa, podejmują decyzję i zaczynają działać).
Wypowiedzi postaci nie służą wyrażaniu uczuć ani stanów wewnętrznych. Dialogi są dynamiczne, czemu sprzyja:
budowa wersyfikacyjna (szybki tok 8‑zgłoskowca),
krótkie wypowiedzi (najczęściej 4‑wierszowe, a także 2‑wierszowe zrymowane ze sobą zdania),
zmiany intonacji w obrębie jednej wypowiedzi postaci,
występowanie zdań nieregularnych, wykrzyknikowych i równoważników zdań.
W misterium współwystępują wypowiedzi zapisane językiem wzniosłym oraz potocznym. Język potoczny sprzyja realizmowi dzieła. Zawiera on również elementy komizmu i groteski, głównie ukierunkowanej na wyśmianie mocy piekielnych (opis otchłani/hadesu/piekieł).
Wersyfikacja
Dominuje 8‑zgłoskowiec, wiersz o rytmie przyspieszonym, w polskiej tradycji często pojawiający się w utworach o tematyce religijnej i dydaktycznej (pojawiają się też inne metra: 5-, 6-, 9- i 12‑zgłoskowiec, które urozmaicają tok wiersza). Wersy są zgodne z tokiem składniowo‑intonacyjnym.
Występują tu rymy (archaiczne, typowo średniowieczne):
niedokładne (moneta/złota),
gramatyczne dokładne (woniających/pachniących).
W warstwie stylistycznej części dialogowej dominuje język potoczny, styl wypowiedzi postaci jest zazwyczaj dostosowany stylistycznie i składniowo do tematu i sytuacji. Na początku i w zakończeniu części pojawia się styl podniosły, który zdradza wyraźne odniesienia do języka ewangelii oraz poetyki łacińskich pieśni liturgicznych..
Część II misterium ma charakter realistyczny.
