Referendum lokalne

Referendum lokalne to powszechne głosowanie mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego. Może zostać przeprowadzone w gminie, powiecie oraz województwie. Odbywa się w innym terminie niż inne wybory i mają prawo wziąć w nim udział wszyscy pełnoletni obywatele, mieszkający na stałe na terenie jednostki, w której takie głosowanie się odbywa.

Podział referendów lokalnych

Cele

Uczestnicy referendum podejmują decyzję w sprawie lokalnej, która mieści się w zakresie zadań i kompetencji organów jednostki samorządowej. Przykładowo: mieszkańcy miasta mogą w ten sposób rozstrzygnąć o wybudowaniu mostu lub szkoły, zasadach wywozu śmieci czy dofinansowaniu lokalnego klubu sportowego. Przedmiotem referendum może być również sprawa znajdująca się poza kompetencjami organów samorządowych, ale dotycząca więzi łączących wspólnotę lokalną. Mieszkańcy mogą się na przykład wypowiedzieć w kwestii zmiany granic między powiatami, a także ich likwidacji lub podziału.

Przedmiotem lokalnego referendum tematycznego może być również samoopodatkowanie się mieszkańców. Przeprowadzenie takiego głosowania dopuszczalne jest tylko w gminach. Obywatele mogą w nim opowiedzieć się za wprowadzeniem lokalnego podatku, aby zgromadzić dodatkowe środki finansowe na lokalne cele publiczne, mieszczące się w granicach zadań i kompetencji gminnych organów.

Referendum może służyć wreszcie mieszkańcom gminy, powiatu lub województwa do odwołania przed końcem kadencji organu samorządowego, pochodzącego z bezpośrednich wyborów – czyli wójta (burmistrza, prezydenta miasta), rady gminy, rady powiatu lub sejmiku województwa. Takie głosowanie może zostać zorganizowane, gdy od dnia wyboru minęło co najmniej 10 miesięcy, a do końca kadencji odwoływanego organu pozostało nie mniej niż osiem miesięcy.

R1ac1ZH4ty6bp

Zdjęcie przedstawia wniosek skierowany do Rady Gminy Wilczęta w sprawie przeprowadzenia referendum Gminnego, w sprawie odwołania Wójta Gmin Wilczęta. Treść wniosku: My, niżej podpisani Radni zwracamy się do przewodniczącej Rady Gminy o umieszczenie w programie najbliższej sesji punktu o treści: Projekt uchwały – w sprawie referendum Gminnego w sprawie odwołania Wójta Gminy Wilczęta. Uzasadnienie: podejmowanie niekompetentnych decyzji, zaniechanie realizacji priorytetowych inwestycji, likwidacja transportu Gminnego po którym pozostała niespłacona pożyczka, ignorowanie głosu Radnych i mieszkańców. Biorąc pod uwagę powyższe przedstawione uzasadnienie my niżej podpisani Radni wnioskujemy o przeprowadzenie referendum Gminnego w sprawie odwołania Wójta Gminy Wilczęta Beaty Jarosz. I zwracamy się z prośbą do pozostałych Radnych o poparcie tego wniosku. Elżbieta Skubij, Kubaszek Andrzej, Ryszard Wargacki, Jerzy Łuczko.

Przebieg

Zgodnie z prawem referendum lokalne przeprowadzane jest na wniosek jednego z dwóch podmiotów. Po pierwsze, może je zarządzić organ stanowiącyorgan stanowiącyorgan stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (rada gminy, rada powiatu oraz sejmik województwa). Niezbędna jest do tego stosowna uchwała podjęta bezwzględną większością głosówbezwzględna większość głosówbezwzględną większością głosów ustawowego składu. Jeśli przedmiotem referendum jest jednak odwołanie wójta (burmistrza lub prezydenta miasta), wymagana większość w radzie gminy wynosi aż $\frac{3}{5}$ustawowej liczby członków tego organu. W tym ostatnim przypadku są dwa wyjątki. Bezwzględna większość głosów jest wystarczająca, gdy rada gminy odmówi udzielenia organowi wykonawczemu absolutoriumabsolutoriumabsolutorium z wykonania budżetu lub w dwóch kolejnych latach odmówi udzielenia mu wotum zaufania.

Po drugie, powszechne głosowanie może zostać przeprowadzone na żądanie części mieszkańców. Niezbędne jest w tym celu zebranie odpowiedniej liczby podpisów wyborców zameldowanych na danym obszarze. W gminie i powiecie jest to co najmniej 10%, a w województwie – co najmniej 5% osób uprawnionych do głosowania. Referendum w sprawie odwołania rady gminy, rady powiatu oraz sejmiku województwa może się odbyć tylko w takim trybie – na wniosek mieszkańców.

Uchwała zarządzająca referendum lokalne zostaje opublikowana w wojewódzkim dzienniku urzędowymwojewódzki dziennik urzędowywojewódzkim dzienniku urzędowym. Już w dniu jej podjęcia rozpoczyna się kampania przedreferendalna. W trakcie jej trwania swoje stanowisko przedstawia inicjator referendum, a także partie polityczne i inne organizacje lokalne. Kampania kończy się na 24 godziny przed dniem głosowania (którym jest zawsze dzień wolny od pracy). Koszty głosowania pokrywane są z budżetu jednostki samorządowej (poza czynnościami komisarza wyborczegokomisarz wyborczykomisarza wyborczego, które finansowane są z budżetu państwa).

Wynik referendum jest rozstrzygający, jeśli wzięło w nim udział co najmniej 30% osób uprawnionych do głosowania. Inaczej jednak ustala się próg frekwencyjny w przypadku odwoływania organu. Wynosi on wówczas $\frac{3}{5}$ liczby osób biorących udział w wyborze organu, którego dotyczy referendum odwoławcze. Uczestnicy głosowania rozstrzygają każdą kwestię bezwzględną większością głosów. Wyjątkiem jest tu samoopodatkowanie się mieszkańców gminy – warunkiem ustanowienia nowego podatku jest aprobata dla tego rozwiązania wyrażona przez $\frac{2}{3}$ osób, które oddały ważne głosy.

Słownik