Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Nauczyliśmy się rozwiązywać równania postaci tgx=a, gdzie a jest pewną liczbą rzeczywistą. Na tej lekcji każde równanie, o ile to tylko możliwe, będziemy starali się sprowadzić do równania postaci tgx=a.

Pamiętajmy o kilku charakterystycznych elementach rozwiązywania równań:

  1. Sprawdzamy dziedzinę równania. Najczęściej wypisujemy założenia związane z dzieleniem i pierwiastkowaniem: mianownik ułamka musi być różny od 0 i wyrażenie pod pierwiastkiem stopnia parzystego musi być nieujemne.

  2. Sprowadzamy równanie do wartości jednej funkcji trygonometrycznej.

  3. Często stosujemy podstawienie t=sinx lub t=cosx lub t=tgx.

Przypomnijmy jeszcze, jak będziemy rozwiązywać równania typu tgx=a.

o rozwiązywaniu równania tgx=a
Twierdzenie: o rozwiązywaniu równania tgx=a

Algorytm szukania rozwiązań równania tgx=a:

Znajdujemy jedno rozwiązanie x0 takie, że tgx0=a. Zapisujemy wszystkie rozwiązaania równania tgx=a: x=x0+kπ, gdzie k.

Przedstawmy kilka charakterystycznych przykładów równań trygonometrycznych.

Przykład 1

Rozwiążemy równanie: tgxcosx-1=0.

Rozwiązanie:

Zapiszmy założenia: cosx1, cosx0.

Zatem: x2kπxπ2+kπ, gdzie k.

Aby lewa strona równania była równa 0, licznik musi być równy 0:

tgx=0, gdy x=πk, gdzie k.

Po uwzględnieniu założeń otrzymujemy odpowiedź: x=π+2kπ, gdzie k.

Przykład 2

Rozwiążemy równanie: sinx=cosx.

Rozwiązanie:

Zauważmy, że funkcje y=sinxy=cosx nie mogą jednocześnie przyjmować wartości 0. Zatem w tym równaniu sinx0cosx0.

Wobec tego możemy równanie sinx=cosx podzielić stronami przez cosx. Otrzymujemy wówczas równoważne mu równanie:

tgx=1.

Stąd otrzymujemy odpowiedź: x=π4+kπ, gdzie k.

Przykład 3

Rozwiążemy równanie: sin2xcos3x+sin3xcos2x=0.

Rozwiązanie:

Zapiszmy równanie w postaci równoważnej: sin2xcos3x=-sin3xcos2x.

Zauważmy, że funkcje y=sinxy=cosx nie mogą jednocześnie przyjmować wartości 0. Zatem w tym równaniu nie może zdarzyć się, aby jednocześnie sin2x=0cos2x=0 oraz nie może zdarzyć się, aby jednocześnie sin3x=0cos3x=0. Sprawdźmy przypadek, gdy jednocześnie cos2x=0cos3x=0.

Wówczas cos2x=0 wtedy i tylko wtedy, gdy 2x=π2+kπ, gdzie k.

Zatem x=π4+kπ2, gdzie k.

cos3x=0 wtedy i tylko wtedy, gdy 3x=π2+kπ, gdzie k

Zatem x=π6+kπ3, gdzie k

Okazuje się, że warunki cos2x=0cos3x=0 nie mogą zajść jednocześnie. Możemy wobec tego przyjąć, że cos2x0cos3x0.

Podzielmy stronami równanie sin2xcos3x=-sin3xcos2x przez wyrażenie: cos2xcos3x.

Otrzymujemy: tg2x=-tg3x, czyli na podstawie nieparzystości funkcji tangens tg2x=tg(-3x).

Korzystając z metody porównywania dla równań z tangensemmetoda porównywania dla równań z tangensemmetody porównywania dla równań z tangensem zapiszemy rozwiązania:

2x=-3x+kπ, gdzie k,

czyli

5x=kπ, gdzie k.

Odpowiedź: x=kπ5, gdzie k.

Przykład 4

Rozwiążemy równanie: sin2x-(3+1)sinxcosx+3cos2x=0.

Rozwiązanie:

Rozważmy przypadek, gdy cosx=0. Wóczas równanie ma postać sin2x=0, czyli sinx=0.

Zauważmy, że funkcje y=sinxy=cosx nie mogą jednocześnie przyjmować wartości 0, czyli te argumenty x, dla których cosx=0 nie spełniają równania.

Zatem możemy przyjąć, że cosx0 i równanie sin2x-(3+1)sinxcosx+3cos2x=0 możemy podzielić stronami przez cos2x. Otrzymujemy wówczas równanie postaci:

tg2x-(3+1)tgx+3=0.

Podstawmy: t=tgx.

Wówczas otrzymujemy równanie kwadratowe:

t2-(3+1)t+3=0.

Obliczamy:

Δ=(-(3+1))2-43=4+23-43=(3-1)2.

Wobec tego: Δ=3-1.

Rozwiązaniami równania t2-(3+1)t+3=0 są:

t=3 lub t=1,

czyli: tgx=3 lub tgx=1.

Rozwiązaniami równania sin2x-(3+1)sinxcosx+3cos2x=0 są zatem

x=π3+kπ lub x=π4+kπ, gdzie k.

bg‑violet

Zwróćmy uwagę na to, że w przykładzie 3 i 4 zastosowaliśmy technikę sprowadzenia równania przez podzielenie przez cosx lub cos2x do postaci równania z funkcją tangens. To dosyć częsty motyw w zadaniach, w których występują tylko funkcje sinus i cosinus. Jednakże należy zawsze pamiętać o rozważeniu przypadku: cosx=0.

Słownik

metoda porównywania dla równań z tangensem
metoda porównywania dla równań z tangensem

równanie tgx=tgy jest spełnione wtedy i tylko wtedy, gdy x=y+kπ, gdzie k