Przeczytaj
Jest monoteistyczną religią wyznawaną przez żydów a ukształtowaną ok. 1200 lat p.n.e. Wywodzi się z wierzeń koczowniczych ludów zwanych Hebrajczykami, zamieszkujących Izrael (dzisiejsza Palestyna). Judaizm oparty został na zasadzie przynależności rasowej (jej wyznawcą staje się ten, kto się urodził z matki żydówki). Głównym bogiem jest Jahwe, co oznacza Ten, który jest
.
Wymawianie imienia Boga Jahwe od samego początku było w judaizmie zakazane. W Piśmie Świętym (ToraTora) używa się imion – Adonaj, El, Elohim, Elion, Sabaot, Szaddaj. Miejscem kultu była na początku Świątynia w Jerozolimie, jednak po jej zburzeniu i wygnaniu żydów, stała się nią synagoga (bożnica). Podstawą judaizmu jest wiara w jednego Boga (niepodzielnego, niematerialnego, bezcielesnego i wiecznego), będącego oprócz stwórcy świata także jego codziennym nadzorcą
. Bóg zawarł z ludem Izraela wieczne przymierze, polegające na chronieniu tego ludu w zamian za pełne podporządkowanie się jego nakazom.
Tło historyczne
Doktryna
Polityczna myśl judaizmu nierozerwalnie związana jest z religijną ideą narodu wybranego. Żydzi‑Izraelici zostali wybrani przez Boga, później jednak wielokrotnie sprzeciwiali się Jego woli, co sprowadziło na nich niewolę i wygnanie. Mimo to zachowali jednak w nieprzerwany sposób tradycję i obyczaje religijne, silnie oddziałując na innych (należy pamiętać, iż chrześcijaństwo i islam wywodzą się w prostej linii z monoteizmu żydowskiego). Myśl społeczno‑polityczna stale uwikłana była zatem w kontekst religijny i sama nie stworzyła jakiegoś autonomicznego obszaru badań. Wśród filozofów żydowskich czasów średniowiecza wspomnieć trzeba kilka postaci, których oddziaływanie nie ograniczało się tylko do judaizmu. Pierwszym z nich był Saadia Gaon (882‑942), twórca dzieła konsolidującego tradycję tzw. judaizmu talmudycznegotalmudycznego. Ważne miejsce zajmują również Salomon Ibn Gabirol oraz sławny komentator Raszi, żyjący w latach 1040‑1105 w Wormacji. To jemu zawdzięcza judaizm największe komentarze do pięciu ksiąg Mojżeszowych (Tory). Jehuda Halewi (1075‑1141), napisał z kolei wielkie teologiczne dzieło Kuzari, w którym przedstawił judaizm jako religię wyższą w stosunku do wywodzących się z niego chrześcijaństwa i islamu.
Zapoznaj się z tekstami największych myślicieli średniowiecznego judaizmu.
Komentarz do Pisma ŚwiętegoO władzy:
[...] Dlaczego ich władza nie jest ograniczona i podporządkowana prawu i sprawiedliwości? Prawo istnieje w odniesieniu do jednostki i większości, a rządzi się w odniesieniu do większości. Jest bardziej prawdopodobne, że pojedynczy człowiek, będąc królem, pogwałci prawo i zgrzeszy (albo przez jego głupotę albo z lenistwa lub złości) [...], niż że duża liczba ludzi zgrzeszy, kiedy podejmą wspólne postanowienie przeciw niemu. Ponieważ jeśli jeden spośród nich będzie chciał zgrzeszyć, towarzysze powstrzymają go. A skoro sprawiedliwość nie zawsze jest trwała, terror zbrodni i krwi będzie wisiał nad nimi i wtedy powinni się odwołać do Pana i Jego dobroci. [...]
Dzisiaj widzimy krainy, w których rządy są w rękach sędziów i czasowo wybieranych władców spośród obywateli na trzy miesiące [...]. Jeśli jednak którykolwiek z nich popełni grzech w jakiejś materii, jest natychmiast osądzany przez tych, którzy go wybrali i zastąpiony przez innego, tak aby uniknąć tego wykroczenia w przyszłości. Tym sposobem Rzym rządził całym światem [...]. I nawet dzisiaj rząd Wenecji jest damąktóra staje się wielka wśród narodów i księżniczką wśród prowincji. Zaś rząd Florencji jestnajpiękniejszy wśród wszystkich państw, podobnie rząd Genui,który budzi lęk i napawa dumą. [...] Wszystkie te państwa zdobyły wiele krain, które nie były pierwotnie ich własnością, a dokonały tego poprzez mądrość, poznanie i wiedzę. Wszystko to pokazuje, że istnienie króla nie jest ani koniecznością, ani nakazem dla ludzi. Rodzi to raczej wielkie niebezpieczeństwa, zarówno dla obywateli, jak i ich służącym, gdy składają oni w ręce króla nieograniczoną władzę, możliwość osądzania, skazywania na śmierći wywłaszczania wedle jego uznania.
Księga o źródłach, cz. VIIRodzaje praw:
Istnieją trzy rodzaje praw: naturalne, konwencjonalne i boskie. Prawo naturalne jest takie samo dla wszystkich ludzi w każdym czasie i miejscu. Prawo konwencjonalne jest stworzone przez mędrców z uwzględnieniem miejsca i czasu i natury rządów, które sprawują, tak jak to bywało wśród państw starożytnych bałwochwalców, lub wśród tych, którzy podążali do Boga poprzez rozum, jak to dzieje się gdy ktoś kieruje się rozumem bez boskiego wskazania. Prawo boskie jest tym, co nadane zostało przez Boga za pomocą proroków, takich jak Adam lub Noe. Na jego podstawie powstały rządyi prawo, co do którego pouczony został Abraham, który następnie przekazał to noszącym Bogai z boskiego nakazu krążyło ono wśród nich. Prawo boskie jest także tym, co z rozkazu Boga zostało przekazane ludziom przez Jego wysłannika, jak w przypadku Praw Mojżeszowych.
Słownik
słowo to oznacza rozproszeniu
, odnosiło się do wszystkich Żydów, którzy żyli poza granicami Izraela od VI w. p.n.e.
nie mające prawnego charakteru teksty rabiniczne o tematyce etycznej i teologicznej
prawna strona judaizmu, nauka odnosząca się do rytuału i norm postępowania
zespół fundamentalnych przykazań w judaizmie; w szerszym znaczeniu dowolna czynność nakazywana przez religię
podstawowy żydowski kodeks prawny.
centralne pojęcie w judaizmie, w węższym znaczeniu obejmuje pierwszych pięć ksiąg Biblii (Pięcioksiąg); w szerszym znaczeniu wyraża całą naukę judaizmu
zbiór praw i ustnej tradycji żydowskiej; składa się z Miszny i Gemary; istnieją dwa Talmudy: Palestyński (mniejszy) i Babiloński o większym znaczeniu