Nowatorstwo sonetów Adama Mickiewicza

Pierwszy wers sonetusonetsonetu Stepy akermańskie był aż pięciokrotnie zmieniany. Kolejne warianty miały brzmienie:

1. Poznałem stepowego podróż oceanu

2. Żeglowałem i w suchych stepach oceanu

3. Wjechałem na suchego stepy oceanu

4. Okrążyły mię stepy na kształt oceanu

5. Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu

Śledzenie zmian zachodzących w tekście pozwala wyobrazić sobie trud zmagań poety z formą, jaką wybrał dla swojego dzieła.

RohMkQgMnDY6V1

Ilustracja przedstawia stronę tytułową Sonetów. Napis: Sonety Adama Mickiewicza. Cytat: quand'era in parte altr'uom da quel ch'io sono, Petrarca. Moskwa w Drukarni Uniwersytetu. Nakładem Autora. 1826.

Chcąc wyrazić pełen wachlarz przeżyć, których dostarczyła mu podróż krymska, Mickiewicz rozluźnił reguły sonetu. Przede wszystkim zrezygnował z precyzyjnego podziału na część opisową i refleksyjną, a ponadto wprowadził w obręb utworów elementy dialogu i miniaturowe scenki dramatyczne. Warto zwrócić uwagę na bogactwo środków stylistycznychśrodek stylistycznyśrodków stylistycznych, którymi posłużył się autor. Poeta za ich pomocą kreuje świat, buduje nastrój i zarysowuje lokalny koloryt Orientu. Opisuje przyrodę, ale także oddaje złożone emocje bohaterów lirycznych. Dba o warstwę znaczeniową, jak i brzmieniową utworów.

Artystyczne nowatorstwo sonetów wprawiało w zdumienie. Klasycy ze swym tradycyjnym podejściem do sztuki poetyckiej wyrażali się o cyklu Mickiewicza nieprzychylnie. Krytyk literacki i poeta Kajetan Koźmian określił Sonety krymskie jako „paskudztwo” i dodał, że Mickiewicz, na przekór dobremu smakowi, rozsądkowi gmatwaniną słów niepojętego języka niepojęte i dzikie pomysły baje. Z drugiej strony publicysta i teoretyk polskiego romantyzmu Maurycy Mochnacki uznał, że Sonety to szacowny zbiór najniepospolitszych piękności co do stylu poetyckiego i harmonii rymów tudzież ze względu malownych obrazów, głębokich uczuć i poważnych myśli.

Tak skrajne opinie były wynikiem zdziwienia wywołanego nowym, niezwykłym powiązaniem tematu z formą sonetu i niespotykanym dotąd sposobem językowego kształtowania utworów.

Słownik