Huragan Katrina, który uformował się 23 sierpnia 2005 r. w okolicach Wysp Bahama, był jednym z najsilniejszych i jednocześnie najbardziej niszczycielskich huraganów, jakie kiedykolwiek nawiedziły Stany Zjednoczone. W skali Saffira‑Simpsonaskala Saffira‑Simpsonaskali Saffira‑Simpsona osiągnął najwyższą, piątą kategorię. Maksymalna siła wiatru osiągała 280 km/h, a ciśnienie atmosferyczne wynosiło zaledwie 902 hPa.

R138Kx2jo4UjG

Zdjęcie przedstawia huragan Katrina w widoku satelitarnym. Ma on postać białego wiru o wyraźnym środku. Znajduje się nad wybrzeżem Zatoki Meksykańskiej.

Rg1drkdkno8I3

Ilustracja przedstawia zdjęcie radarowe huraganu. Jego powierzchnia jest nieregularna w kolorze zielonym. Gdzieniegdzie znajdują się czerwone miejsca, które są wyższe od reszty powierzchni.

Huragan spowodował poważne zniszczenia w Luizjanie oraz Missisipi, jednak najbardziej ucierpiał Nowy Orlean – miasto zamieszkane przez blisko 500 tysięcy ludzi. System przeciwpowodziowy w mieście okazał się nieszczelny – niemal wszystkie wały przeciwpowodziowe zostały zniszczone, a wysoka fala sztormowa wdarła się w głąb lądu.

Zalane zostało prawie 80% miasta, miejscami aż do wysokości 6 metrów. W wyniku huraganu zginęło 1 836 osób, a 705 zostało uznanych za zaginione. Wartość zniszczeń w samym Nowym Orleanie wyniosła ponad 81 miliardów dolarów. Miasto do dzisiaj nie zostało w pełni odbudowane, a liczba jego mieszkańców zmalała o ponad 100 tysięcy. Najbardziej zniszczona dzielnica – Lower Ninth Ward – do dziś nie powróciła w pełni do życia. Tak duże straty, będące wynikiem uszkodzenia wałów przeciwpowodziowych, skłoniły amerykański wymiar sprawiedliwości do wszczęcia śledztwa w sprawie ich projektowania i konstrukcji.

R1T4dSlkND6kx

Zdjęcie przedstawia powódź spowodowaną huraganem. Woda podchodzi pod dachy budynków i pod korony drzew.

Równie dotkliwe były skutki środowiskowe. Szacuje się, że w wyniku huraganu zniszczeniu uległo 320 milionów drzew. Huraganowe wiatry i fale morskie przemodelowały, a częściowo także rozmyły wyspy barierowe ciągnące się wzdłuż wybrzeża. Największe zmiany dotknęły Wysp Chandeleur, będących ważnym miejscem na szlaku migracji wielu gatunków ptaków w drodze na południe.

RMue3kCNcyfn5

Zdjęcie przedstawia wyspy w odstępie niemal roku. W październiku 2004 roku było ich wiele, leżały blisko siebie, miały dużą powierzchnię. Natomiast we wrześniu 2005 roku łączna powierzchnia wysp zmniejszyła się, powstały duże odstępy.

Czy katastrofę można było przewidzieć? Wydaje się, że tak, bo Nowy Orlean jest w pewnym sensie skazany na zagrożenie, leży bowiem poniżej poziomu wód w otaczających miasto jeziorach (Pontchartrain i Borgne), w bagnistej delcie rzeki Missisipi, miejscu często nawiedzanym przez tropikalne huragany. Z trzech stron – od północy, wschodu i południa – jest otoczony wodą. Według Amerykańskiej Federalnej Agencji Zarządzania Kryzysowego to miasto w Stanach Zjednoczonych, które jest najbardziej narażone na zniszczenia spowodowane huraganem. I rzeczywiście, Nowy Orlean był przez nie wielokrotnie pustoszony – spowodował to m.in. Grand Isle Hurricane w 1909 roku, New Orleans Hurricane w 1915 roku, Fort Lauderdale Hurricane w 1947 roku, Hurricane Flossy w 1956 roku, huragan Betsy w 1965 roku czy huragan Georges w 1998 roku. Nigdy wcześniej zniszczenia nie były jednak tak dotkliwe, jak w przypadku huraganu Katrina.

Rn2EVThOgrS07

Zdjęcia przedstawiają Nowy Orlean. W kwietniu 2005 roku żadne tereny nie były podtopione. Natomiast we wrześniu tego samego roku większość terenów na wybrzeżu zostało podtopionych.

Wydawać by się mogło, że wysokie prawdopodobieństwo ryzyka spowoduje objęcie miasta szczególnymi procedurami zarządzania kryzysowego, zapewni właściwe finansowanie i wyposażenie go w infrastrukturę zabezpieczającą przed skutkami huraganu. Mimo wieloletnich ostrzeżeń naukowców, ich apel o przygotowanie miasta i jego mieszkańców na możliwość wystąpienia niszczycielskiego zjawiska naturalnego, które może doprowadzić do rozległych zniszczeń, został zlekceważony. Zbyt późne podjęcie działań, brak właściwych procedur, chaos w zarządzaniu, niewłaściwy stan wałów przeciwpowodziowych – te i wiele innych przyczyn sprawiło, że huragan Katrina stał się nie tylko klęską żywiołową, ale przede wszystkim towarzyszącą jej ogromną katastrofą społeczną. Bezczynność władz na wszystkich szczeblach przyniosła tragiczne skutki.

Z dzisiejszej perspektywy wydaje się, że rozmiar katastrofy mógł być znacznie mniejszy. Należy bowiem pamiętać, iż spowodowała ją nie tylko niszcząca siła wiatru, którą kojarzymy zwykle z huraganem, ale także spiętrzone wody przelewające się przez uszkodzone wały przeciwpowodziowe, osłabione przez poprzednie sztormy nawiedzające miasto.

Przesuwający się w głąb lądu huragan zdewastował także wybrzeża stanów Alabama i Missisipi.

Zobaczmy, jakie błędy doprowadziły do dramatu mieszkańców Nowego Orleanu. Najpoważniejszym z nich było złudne przekonanie władz, że wały przeciwpowodziowe i zapory otaczające Nowy Orlean zapewnią miastu bezpieczeństwo. Tymczasem  w systemie zarządzania kryzysowego powinny być one postrzegane jako sposób na zmniejszenie ryzyka związanego z huraganami i falami sztormowymi, a nie jako środki całkowicie to ryzyko eliminujące. Zbyt późno, bo zaledwie dzień przed uderzeniem huraganu, została też ogłoszona ewakuacja mieszkańców. Większość z tych, którzy nie dysponowali własnymi środkami transportu, pozostała w swoich domach. Była to na ogół niezamożna ludność pochodzenia afroamerykańskiego, zamieszkująca najniżej położoną część miasta. Znacznie opóźnione i nieskoordynowane były także działania mające na celu niesienie pomocy poszkodowanym mieszkańcom miasta oraz zapobiegające niepokojom społecznym – rabunkom, dewastacjom mienia i kradzieżom.

Huragan Katrina w całości obnażył słabe strony systemu zarządzania kryzysowego, a bezczynność władz na wszystkich szczeblach została uznana za zasadniczą przyczynę klęski społecznej, która miała miejsce w Nowym Orleanie. Dymisja dyrektora Federalnej Agencji Zarządzania Kryzysowego, Michaela Browna, kilka tygodni po przejściu huraganu, była rzeczywistym przyznaniem się do zaniedbań popełnionych przez władze.

Doświadczenia zebrane w trakcie huraganu Katrina przyczyniły się do tego, że trzy lata później, w 2008 roku, kiedy nad wybrzeże nadciągnął huragan Gustav, pustoszący wcześniej Kubę i Haiti, na czas zarządzono obowiązkową, całkowitą ewakuację Nowego Orleanu i okolic. Pomimo lokalnych podtopień, tym razem miasto uniknęło ponownej katastrofy.

Słownik