O reżyserze

Andrzej Wajda – był polskim reżyserem filmowym i teatralnym. Urodził się w 1926 roku. Studiował malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i podjął studia z zakresu reżyserii w Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Wyreżyserował takie filmy jak np: Kanał, Popiół i diament, Popioły, Brzezina, Wesele, Ziemia obiecana, Człowiek z marmuru. W 1979 roku Wajda zrealizował film pt. Panny z Wilka na podstawie prozy Jarosława Iwaszkiewicza. Film został nominowany do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. Największą trudnością, jaką napotkał Wajda już na początku pracy nad adaptacjąadaptacjaadaptacją, było przełożenie występującej w opowiadaniuopowiadanieopowiadaniu Iwaszkiewicza mowy pozornie zależnej, oddającej przeżycia i stany emocjonalne bohatera, na język filmu. Aby dotrzeć do istoty problemów głównego bohatera, Rubena, musiał również zdecydować, jakie retrospekcje wprowadzić. Do innych ważnych filmów Andrzeja Wajdy zalicza się następujące tytuły: Człowiek z żelaza, Pan Tadeusz, Katyń, Wałęsa. Człowiek z nadziei. Ostatnim filmem Andrzeja Wajdy były Powidoki, obraz inspirowany życiem malarza Władysława Strzemińskiego. Reżyser był laureatem weneckiego Honorowego Złotego Lwa za dorobek życia, za całokształt twórczości otrzymał w Berlinie Honorowego Złotego Niedźwiedzia, w 2000 roku za całokształt twórczości filmowej otrzymał honorowego Oscara. Zmarł w 2016 roku w Warszawie.

O autorze

Jarosław Iwaszkiewicz - był prozaikiem, poetą, eseistą, tłumaczem, współtwórcą grupy poetyckiej Skamander. Urodził się w 1894 roku. Jako poeta skłaniał się ku klasycyzmowi, poruszając tematy ponadczasowe: upływu czasu, kruchości ludzkiego życia, miłości, piękna, sztuki. W skład jego twórczości wchodzą takie tomu poetyckie jak: Oktostychy, Dionizje, Powrót do Europy, Inne życie, Warkocz jesieni i inne wiersze, Ciemne ścieżki, Xenie i elegie, Mapa pogody, Muzyka wieczorem. Do historii literatury weszły również jego opowiadania, przede wszystkim Panny z Wilka i Brzezina, w których nieustannie powraca do tematu przemijalności i nieuchronnego upływu czasu. Głównym bohaterem Panien z Wilka jest Wiktor Ruben, który po 15 latach powraca do majątku w Wilku, by przekonać się, że utraconego czasu nie można odzyskać, a podjęta próba odnalezienia dawnych przeżyć jest fiaskiem. Kazimierz Wyka mówi, że Wiktor zajeżdża po prostu we własną przeszłość, we własne o niej marzenie i pamięć. By się dowiedzieć, że nawet marzenia o minionym lepiej nie dotykać, lepiej nie próbować realizować.

Wizja świata w prozie Jarosława Iwaszkiewicza

Twórczość Iwaszkiewicza wymyka się klasyfikacjom. Jego wczesne utwory były zanurzone w tradycji modernistycznej, która wysuwa na czoło dylemat sztuka‑życie. Powieść Zmowa mężczyzn rozpoczęła zupełnie nowy etap twórczy. Opowiadania Panny z Wilka (1932), Brzezina (1934), Młyn nad Utratą (1936) przyniosły filozoficzną refleksję, wywiedzioną z losów postaci, często naznaczonych tragizmem. Bohaterowie Iwaszkiewicza to jednostki wrażliwe i skomplikowane, o bogatym życiu duchowym. Postaci te zawieszone są między miłością a nienawiścią, między życiem a śmiercią. Ich małe historie krzyżują się z wielką historią, wobec której jednostka zawsze jest przegrana. To także ludzie poszukujący prawdy – o sobie i o naturze świata. W późniejszych utworach do głosu dochodzą doświadczenia wojenne i typowy dla twórczości Iwaszkiewicza tragizm zyskuje nowy kontekst. W 1946 roku powstają m.in. opowiadania Stara cegielnia, Młyn nad Lutynią, Bitwa na równinie Sedgemoor, Matka Joanna od Aniołów. W 1956 ukazuje się pierwszy tom epickiej powieści o losach polskiej inteligencji w I połowie XX stulecia - Sława i chwała. Ogromne bogactwo prozy Iwaszkiewicza nie pozwala na łatwe podsumowania, jednak krytyka zauważa stałą obecność moralnego niepokoju, wiarę w moralne wybory, a także intensywność przeżyć zmysłowych i estetycznych towarzyszących momentom krytycznym. Opowiadanie Iwaszkiewicza Tatarak i powieść z 1961 roku Kochankowie z Marony również doczekały się ekranizacji. Niezwykle połączenie narracji epickiej z liryzmem i swoboda w operowaniu literackimi konwencjami to elementy mistrzowskiego warsztatu pisarza. Głęboka i niejednoznaczna refleksja na temat ludzkiego życia to ponadczasowa wartość jego prozy.

Zarys fabuły

Po śmierci najlepszego przyjaciela Wiktor Ruben udaje się do majątku wujostwa, by odpocząć i nabrać sił. Majątek sąsiaduje z innym, w którym mieszkają kobiety znane Wiktorowi z czasów młodości. Wiktor nie widział panien z Wilka piętnaście lat.
Przez prawie trzy tygodnie Wiktor przebywa w Wilku, by odnaleźć coś, co można określić dawną młodością. Podpatruje więc Kazię, która naucza syna języka francuskiego, wspomina cztery noce, które spędził kiedyś z Julcią, kobietą będącą kwintesencją jego dawnych marzeń, obserwuje Jolę, która wikła się w romanse, próbuje pocałować Tunię i prowadzi rozmowy na temat własnego tchórzostwa z nieprzychylną mu Zosią. Czas spędza leniwie: czyta, drzemie, odwiedza kilkakrotnie grób Feli, bierze udział w przyjęciu z okazji imienin mamy panien z Wilka, wybiera się na przejażdżkę konną i polowanie na kaczki. Ostatnia rozmowa z Zosią uświadamia mu boleśnie, że czasu nie można cofnąć, że nadal nie rozumie ani panien z Wilka, ani skomplikowanych relacji międzyludzkich.

Słownik