Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Wzór na pole powierzchni ostrosłupapole ostrosłupapole powierzchni ostrosłupa:

Pc=Pp+Pb

gdzie:
Pp – pole podstawy,
Pb – pole powierzchni bocznej.

RhfHqtMumHbRz

Wzór na pole podstawy zależy od figury, jaka jest w tej podstawie. Natomiast pole powierzchni bocznej to suma pól ścian bocznych, które są trójkątami.

Przykład 1

Podstawą ostrosłupa ABCDS jest równoległobok ABCD o bokach długości AB=5AD=4 oraz przekątnej BD długości 3. Wysokością ostrosłupa jest krawędź SD o długości 2. Obliczymy pole ściany bocznej BSC.

Rozwiązanie:

Wykonajmy rysunek pomocniczy:

Rp1ZAPUIVkhBd

Trójkąt ADB jest prostokątny (trójkąt egipski).

Trójkąty SDCSDB są prostokątne, więc na mocy twierdzenia Pitagorasa mamy:

SC=22+52=29

SB=22+32=13.

Zauważmy, że:

132+42=292

29=29.

Zatem na podstawie twierdzenia odwrotnego do twierdzenia Pitagorasa możemy stwierdzić, że trójkąt BSC jest prostokątny.

Zauważmy, że prosta DB jest rzutem prostokątnym prostej SB na płaszczyznę oraz kąt DBC jest prosty. Na podstawie twierdzenia o trzech prostych prostopadłych możemy stwierdzić, bez wykonywania obliczeń, że prosta SB jest prostopadła do BC.

Jego pole wynosi:

P=12·13·4=213.

Przykład 2

Podstawą ostrosłupa jest prostokąt ABCD, a krawędź DS jest jego wysokością o długości 15 cm. Obliczymy pole powierzchni całkowitej ostrosłupa wiedząc, że najdłuższa krawędź boczna ma długość 25104 cm a stosunek długości boków prostokąta wynosi 5:9.

Rozwiązanie:

Wykonajmy rysunek pomocniczy:

RfDSMZ82OEazi

Skoro stosunek boków prostokąta wynosi 5:9, to dłuższy bok możemy oznaczyć jako 9x, a krótszy 5x.

Obliczmy długość przekątnej prostokąta:

DB2=9x2+5x2

DB2=81x2+25x2

DB2=106x2

DB=x106.

Trójkąt SDB jest prostokątny, więc z twierdzenia Pitagorasa mamy:

152+x1062=251042

225+106x2=625016

106x2=265016

x2=2516

x=54.

Zatem boki prostokąta mają długość:

9x=9·54=454

5x=5·54=254.

Pole podstawy ostrosłupa wynosi więc:

Pp=454·254=112516.

Zajmijmy się teraz polem powierzchni bocznej. Trójkąty SDCSDA są prostokątne. Obliczmy ich przeciwprostokątne:

SC2=152+4542

SC=754

SA2=152+2542

SA=654.

Zauważmy, że trójkąty SABSBC są prostokątne, gdyż:

SA2+AB2=SB2

oraz

SC2+BC2=SB2.

Pole powierzchni bocznej to zatem suma pól czterech trójkątów prostokątnych:

Pb=12·15·454+12·15·254+12·654·454+12·754·254=

=6758+3758+292532+187532=11254=28114.

Obliczmy więc pole powierzchni całkowitej:

Pc=112516+28114=70516+281416=351916 cm2.

Przykład 3

Podstawą ostrosłupa jest romb o boku długości a i kącie ostrym 30°. Wysokość ostrosłupa jest równa 2a, a spodek tej wysokości jest środkiem okręgu wpisanego w podstawę. Obliczymy pole powierzchni ostrosłupa.

Rozwiązanie:

Wykonajmy rysunek pomocniczy. Wprowadźmy dodatkowe oznaczenie.

Niech h – wysokość rombu.

R1GjGY2aUhMyK

Skoro kąt ostry naszego rombu ma miarę 30°, to znaczy, że wysokość rombu ma długość 12a.

Zatem Pp=a·12a=a22.

Promień okręgu wpisanego w romb jest równy połowie jego wysokości, zatem r=14a.

Trójkąt SEF jest prostokątny, co w łatwy sposób pozwoli nam policzyć wysokość ściany bocznej ostrosłupa:

2a2+14a2=SF2

SF=4a2+116a2=6516a2=a654

Pśb=12·a·a654=a2658

Pb=4·a2658=a2652

Pc=a22+a2652=a221+65.

Przykład 4

Podstawą ostrosłupa czworokątnego prostegoostrosłup czworokątny prostyostrosłupa czworokątnego prostego jest prostokąt, w którym miary kątów płaskich przy wierzchołku ostrosłupakąt płaski przy wierzchołku ostrosłupa prawidłowegokątów płaskich przy wierzchołku ostrosłupa mają miary αβ. Pole powierzchni bocznej ostrosłupa wynosi P2sinα+sinβ. Obliczymy pole podstawy tego ostrosłupa.

Rozwiązanie:

Wykonajmy rysunek pomocniczy. Wprowadźmy dodatkowe oznaczenie.

Niech x – długość krawędzi bocznych, ab – krawędzie podstawy.

RUYPfYZQJuBKl

Pole ściany bocznej BSC możemy policzyć ze wzoru 12x2sinα, ściany ASB12x2sinβ.

Zatem Pb=2·12x2sinα+2·12x2sinβ=x2sinα+sinβ.

Z treści zadania wiemy, że Pb=P2sinα+sinβ. Zatem:

x2=P2

x=P.

Z twierdzenia cosinusów obliczmy krawędzie podstawy:

a2=P2+P2-2P2cosα oraz b2=P2+P2-2P2cosβ,

a2=P22-2cosα oraz b2=P22-2cosβ,

a=P2-2cosαb=P2-2cosβ.

Zatem pole podstawy wynosi:

Pp=ab=P22-2cosα2-2cosβ=2P21-cosα1-cosβ.

Przykład 5

Dany jest ostrosłup ABCDS, którego podstawą jest trapez prostokątny ABCD. Wysokością ostrosłupa jest krawędź AS. Wiedząc, że ABCD, ABAD, AD=DC=10AB=AS=20 wyznaczymy stosunek pola ściany bocznej BSC do pola podstawy ostrosłupa.

Rozwiązanie:

Wykonajmy rysunek pomocniczy:

R17w3MfxZs91z

Zauważmy, że BC=102.

Trójkąty SADSAB są prostokątne, więc na mocy twierdzenia Pitagorasa mamy:

202+102=SD2

SD=500=105.

Analogicznie:

202+202=SB2

SB=202.

RtroEk0TQxCbL

Zauważmy, że trójkąt SAC także jest prostokątny. AC=102. Zatem:

202+1022=SC2

SC=600=106.

Możemy już obliczyć pole ściany BSC. Sprawdźmy, czy nie jest prostokątny.

1062+1022=2022

600+200=800

800=800.

Trójkąt jest więc prostokątny.

PBSC=12·106·102=5012=1003

Natomiast pole podstawy wynosi:

Pp=20+102·10=150.

Stosunek pola ściany bocznej BSC do pola podstawy ostrosłupa wynosi więc:

1003150=233.

Ciekawostka

Oprócz podziału ze względu na figurę, jaka się znajduje w podstawie ostrosłupa, bryły te możemy również podzielić na:

  • prosteostrosłup czworokątny prostyproste,

  • pochyłeostrosłup czworokątny pochyłypochyłe,

  • prawidłoweostrosłup czworokątny prawidłowyprawidłowe.

Słownik

ostrosłup czworokątny prosty
ostrosłup czworokątny prosty

w podstawie ma czworokąt  a spodek wysokości ostrosłupa jest środkiem okręgu opisanego na podstawie.

Jedna z własności ostrosłupa prostego:  wszystkie krawędzie boczne są tej samej długości

ostrosłup czworokątny pochyły
ostrosłup czworokątny pochyły

w podstawie ma czworokąt, a jego wysokość nie spada na środek okręgu opisanego na podstawie.

Jedna z własności ostrosłupa pochyłego: krawędzie boczne nie są tej samej długości

ostrosłup czworokątny prawidłowy
ostrosłup czworokątny prawidłowy

ostrosłup prosty, którego podstawą jest kwadrat

kąt płaski przy wierzchołku ostrosłupa prawidłowego
kąt płaski przy wierzchołku ostrosłupa prawidłowego

kąt pomiędzy ramionami trójkąta równoramiennego będącego jego ścianą boczną

pole ostrosłupa
pole ostrosłupa

suma pól wszystkich ścian ostrosłupa