Stadia życia

Istotą egzystencjiegzystencjalizmegzystencji jest stawanie się. Jest ona w ciągłym ruchu. Kierkegaard ujął ten ruch w stadia. Wyróżnił trzy stadia ludzkiego życia: estetyczneestetykaestetyczne, etyczneetykaetyczne i religijne. Wyjaśniając hierarchiczną zależność między stadiami, porównał ludzką egzystencję do domu. Stadium estetyczne jest niczym piwnica, stadium etyczne to parter, a stadium religijne – pierwsze piętro. Ludzie mogą przechodzić z jednego poziomu do drugiego, ale – mimo że jest to pożądane – nie muszą. Niektórzy żyją całe życie w piwnicy, inni – na parterze, jeszcze inni – na pierwszym piętrze. Ewentualne przejście zawsze dokonuje się na zasadzie „skoku”, czyli przez zaangażowanie i akt wyboru: albo–albo.

Stadium estetyczne może mieć postać bardziej bezpośrednią (esteta bezpośredni, dążący do zaspokojenia pragnień fizycznych) bądź bardziej refleksyjną (esteta refleksyjny, napawający się samą możliwością i obrazem zmysłowym). Przykładem tej drugiej postaci jest wrażliwość poetycka – poeta, artysta żyje w świecie wyobrażeń zmysłowych, zestawia je ze sobą i tworzy z nich kompozycje.

R1P6wLxNr9EVx1

Obraz przedstawia portret młodego mężczyzny. Mężczyzna stoi na pałacowym tarasie. Stoi wspierając się lewym ramieniem na tarasowej poręczy. W lewej dłoni trzyma mandolinę. Twarz mężczyzny jest owalna. Zdobi ją bujny wąs. Mężczyzna jest ubrany w szesnastowieczny strój. Ma elegancki, długi kaftan. Na nogach ma rajtuzy. Ramiona okrywa mu peleryna. Głowę mężczyzny zdobi beret z długim piórem.

Specyfikę tego stadium Kierkegaard omówił na przykładzie Don JuanaDon JuanDon Juana i NeronaNeronNerona. 
Don Juan nie wybiera żadnej kobiety, bo wówczas utraciłby wszystkie inne. Zawsze żyje więc możliwością innej kobiety. Nie jest zdolny do wyboru. Neron z kolei jest dobrym przykładem życia estetycznego, bo pokazuje jego pułapkę. Taki esteta, by uniknąć nudy i zdławić niepokój, poszukuje coraz bardziej wyrafinowanych form rozkoszy.
Ale nawet wszechmocny Neron dociera do granicy, za którą nie ma już możliwości uniknięcia melancholiimelancholiamelancholii. Melancholia jest powodem, dla którego porzucamy życie estetyczne i szukamy innego rodzaju życia. Kierkegaard określał melancholię mianem histerii ducha. Jest to konsekwencja życia w stadium estetycznym. Duch, którym też jesteśmy, jest w tym stadium jakby uwięziony w zmysłowości. Melancholia jest więc głosem ducha, który chce się w nas uwolnić z łańcuchów zmysłowości i zanurzyć w samych możliwościach. Esteta żyje w świecie, w którym nie ma prawdziwego wyboru. Albo wybiera jedno pragnienie, albo drugie. Ale wybór jest tu pozorny. Melancholia zmusza go do prawdziwego wyboru – życie zmysłowe albo ja, moja jaźń, własna dusza.

W stadium estetycznym jesteśmy w stanie nieokreślonym – raz gonimy za jednym pragnieniem, raz za innym. Nie wiemy, kim jesteśmy. W stadium etycznym dochowujemy wierności naszym zasadom i zobowiązaniu.

W stadium etycznym człowiek przede wszystkim dokonuje świadomego wyboru. Nasze wybory definiują to, kim jesteśmy. Normy moralne, zobowiązania, poczucie odpowiedzialności, wierność, praca – to są cechy życia w stadium etycznym.

RuYR0SY0V4WZr

Zdjęcie przedstawia rzeźbę męskiej głowy. Jest to głowa starszego mężczyzny. Jego głowę okalają gęste, falujące włosy. Mężczyzna ma gęstą brodę. Nos rzeźby jest lekko utrącony. Na czole mężczyzny są lekko zarysowane poziome zmarszczki.

W życiu etycznym człowiek także nie może osiągnąć spełnienia. Pogrąża się w rozpaczy wynikającej z niepewności własnych zasad. Skąd mamy wiedzieć, że wybraliśmy słusznie? Wybór dobra nie może być czymś arbitralnym, bo prawda jest tylko jedna. Ale każdy wybór człowieka jest czymś arbitralnym. Ciągła niepewność znowu wywołuje lęk, który objawia się jako rozpacz.

Dlatego człowiek szuka oparcia w transcedencji. W ten sposób wkracza w stadium religinje, które jest wyższym piętrem egzystencji. Jednak, pomimo faktu, że życie w tym ostatnim stadium jest najbardziej autentyczne, nie oznacza to przezwyciężenia źródłowego lęku. Lęk jest wpisany w naturę ludzkiej egzystencji i nie można go usunąć. Akt wiary jest oparciem się na Bogu mimo braku przesłanek poświadczających jego istnienie. W filozofii Kierkegaarda nie ma łaski, Bóg nie zstępuje ku wierzącemu. Akt wiary jest skokiem w nieznane. Towarzyszy mu też poczucie winy, tj. świadomość własnej grzeszności, czyli źródłowego rozdarcia. 

RHVc9Sf79Rdxs

Obraz przedstawia biblijną scenę rodzajową. Na pustyni znajduje się grupa ludzi. Na pierwszym planie stoi starszy mężczyzna. Ma długą, siwą brodę. Na głowie nosi turban. Ubrany jest w luźne szaty. Obok niego idzie dwójka dzieci. Za mężczyzną podążają także owce oraz krowa. Na drugim planie znajdują się trzy wielbłądy. Jadą nimi kobiety z dziećmi. Za zwierzętami idą także młody chłopiec i dojrzały mężczyzna. Ten drugi niesie na ramionach jagnię.

Słownik

Neron

RjW3kxyqsitFx

Obraz przedstawia schody prowadzące do antycznego budynku. Znajduje się na nich grupa ludzi w starożytnych togach. Ludzie bawią się, ucztują. Na podwyższeniu, w lektyce leży mężczyzna. To cesarz Neron. Przed schodami na palach przywiązani są ludzie, są owinięci słomą. Po drabinach wspinają się mężczyźni by ich podpalić.

(37–68) Cesarz rzymski; syn Agrypiny Młodszej; adoptowany przez Klaudiusza wstąpił na tron przy poparciu matki i pretorianów; początkowo pod wpływem dowódcy gwardii, Burrusa, i Seneki Młodszego prowadził politykę przyjazną senatowi; po śmierci Seneki Młodszego, przy pomocy Tygellinusa, rozpoczął despotyczne rządy i krwawe represje wobec senatu (spisek Pizona, 65 r.); 64 r. po wielkim pożarze Rzymu wszczął pierwsze prześladowania chrześcijan; za panowania Nerona została zajęta Armenia (58–63 r.), stłumiono powstanie w Brytanii; 66 r. wybuchło powstanie w Judei; 68 r., na wieść o buncie Galby, przeciw Neronowi wystąpili pretorianie i senat, co zmusiło cesarza do samobójstwa.