Przeczytaj
Więcej informacji na temat przytoczonych w materiale nurtów filozoficznych znajdziesz w materiałach:
„Henri Bergson i élan vital”„Henri Bergson i élan vital”
„Filozofia dialogu”„Filozofia dialogu”
„Czym jest egzystencjalizm?”„Czym jest egzystencjalizm?”
“Personalizm”“Personalizm”
„Czym był neopozytywizm?”„Czym był neopozytywizm?”
„Czym zajmuje się filozofia analityczna?”„Czym zajmuje się filozofia analityczna?”
„XX‑wieczny neotomizm”„XX‑wieczny neotomizm”
„Postmodernizm”„Postmodernizm”
Filozofia współczesna
W XX wieku pojawiło się wiele nowych rozwiązań filozoficznych, koncepcji i różnych dróg w myśleniu. Za najbardziej wpływowego myśliciela początku XX wieku uznajde się Henriego Bergsona, twórcę intuicjonizmu filozoficznegointuicjonizmu filozoficznego i autora Ewolucji twórczej.
Jednym z ciekawszych filozofów wieku dwóch wojen światowych był Edmund HusserlEdmund Husserl, twórca fenomenologiifenomenologii. Ogólnie rzecz biorąc nauka o fenomenach, o tym, co dane bezpośrednio, rozchodzi się w wielu kierunkach. Mamy fenomenologię wartości z Maxem ScheleremMaxem Schelerem na czele, fenomenologię ontologiczną z jej twórcą Martinem HeideggeremMartinem Heideggerem. Fenomenologami są także: Edith SteinEdith Stein czy wybitny filozof polski Roman IngardenRoman Ingarden. Fenomenologii zawdzięczał wiele także Karol WojtyłaKarol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II. Współczesna filozofia hermeneutycznahermeneutyczna także związana jest z fenomenologią, do ważnych przedstawicieli hermeneutyki oprócz Heideggera należy zaliczyć Hansa‑Georga GadameraHansa‑Georga Gadamera czy Paula RicoeuraPaula Ricoeura.
Kolejnym kierunkiem w filozofii XX wieku jest tak zwana filozofia dialogu, czy filozofia spotkania. Do przedstawicieli tego nurtu, z różnymi indywidualnymi propozycjami, należałoby zaliczyć: Hermanna CohenaHermanna Cohena, Franza RozenzweigaFranza Rozenzweiga, Hansa EhrenbergaHansa Ehrenberga, Eugena Rosenstocka‑HuessyEugena Rosenstocka‑Huessy czy kluczową postać jaką był Martin BuberMartin Buber. Do filozofii spotkania, choć z zastrzeżeniami, trzeba zaliczyć Emmanuela LevinasaEmmanuela Levinasa z jego filozofią Innego. Polskim oryginalnym myślicielem, który łączył filozofię dialogu, fenomenologię i hermeneutykę był twórca filozofii dramatu Józef TischnerJózef Tischner.
Ważnym kierunkiem filozoficznym w dwudziestym wieku był egzystencjalizm. Laickim przedstawicielem i ważnym współautorem tego kierunku był oczywiście Jean‑Paul SartreJean‑Paul Sartre. Do egzystencjalistów zalicza się również Karla Jaspersa czy chrześcijańskiego filozofa Gabriela MarcelaGabriela Marcela. Ten pierwszy jednak wolał o swojej filozofii mówić „filozofia egzystencji”, także Marcel bronił się przed etykietą egzystencjalisty. Albert CamusAlbert Camus nazywany również egzystencjalistą, sam o sobie mówił jako o „filozofie absurdu”.
Osobne miejsce należy się personalizmowi, którego jednym z najciekawszych przedstawicieli był Emmanuel MounierEmmanuel Mounier. Personalistą był także Maurice NédoncelleMaurice Nédoncelle, ale jego personalizm przybiera postać fenomenologii i metafizyki osoby.
Niezwykle ważnym i wpływowym kierunkiem w filozofii w XX wieku był neopozytywizm, z Kołem Wiedeńskim na czele (m.in. Moritz SchlickMoritz Schlick, Rudolf CarnapRudolf Carnap, Otto NeurathOtto Neurath).
Samodzielną drogą szli filozof języka Ludwig WittgensteinLudwig Wittgenstein czy J.N. AustinJ.N. Austin (tzw. szkoła oksfordzka), a także neotomiści Jacques MaritainJacques Maritain i Étienne GilsonÉtienne Gilson. Pod koniec XX wieku dużo zamętu zrobił tzw. postmodernizm z postrukturalistą Jacques’em DerridąJacques’em Derridą, Gilles’em DeleuzeGilles’em Deleuze i Jeanem‑François LyotardemJeanem‑François Lyotardem (autorem Kondycji postmoderny) na czele.
Trzy wymiary fenomenu
Słownik
(gr. phainómenon — to, co się zjawia, pokazuje + gr. logos — słowo, nauka) jest to nauka o fenomenach, czyli o tym, co nam się ukazuje jako takie, usiłuje „opisać i zrozumieć, co się nam jawi w taki dokładnie sposób, w jaki ono samo nam się prezentuje”; fenomenologia nie jest gotowym systemem filozoficznym, ale przede wszystkim metodą opisu zjawisk
(gr. hermeneutikos — dotyczący objaśniania) podstawowa metoda rozumienia wytworów kultury przez duchowe zbliżenie się do nich
(łac. intuitus – wejrzenie) według Henri Bergsona jest to „uświadomiony instynkt”; rodzaj poznania innego i doskonalszego niż poznanie intelektualne, dzięki któremu podmiot poznaje całościowo i bezpośrednio naturę bytu, bo przebywa jak gdyby w jej wnętrzu
(łac. intueri – wglądać, przeczuwać) filozoficzny kierunek w teorii poznania, według którego głównie lub jedynie wartościowym sposobem poznania jest intuicja, rozumiana jako niewyrażalny w języku akt bezpośredniego, ale nie zmysłowego obcowania z przedmiotem, pozwalający na przeżycie jego konkretnej, niepowtarzalnej natury (istoty, wewnętrznego sensu)