Osmoza jest jedną z odmian dyfuzji prostej. Polega ona na dyfuzji rozpuszczalnika (np. wody) przez membranę półprzepuszczalną rozdzielającą dwa roztwory o różnym stężeniu. W komórkach tę membranę stanowią błony biologiczne, np. błona komórkowa. Rozpuszczalnik przechodzi spontanicznie z roztworu o niższym stężeniu substancji rozpuszczonej (roztwór hipotonicznyroztwór hipotonicznyroztwór hipotoniczny) do roztworu o wyższym stężeniu (roztwór hipertonicznyroztwór hipertonicznyroztwór hipertoniczny). W wyniku osmozy dochodzi do wyrównania się stężeń obu roztworów.

Zjawisko osmozy prowadzi do wyrównania stężeń dwóch roztworów. Kiedy roztwory są względem siebie izotoniczneroztwór izotonicznyizotoniczne, oznacza to, że pozostają w równowadze osmotycznej.

Komórki roślinne mogą się różnić wielkością i kształtem, który zależy od ściany komórkowej. Od wewnątrz komórki do ściany komórkowej przylega błona komórkowa. Struktura ta oddziela środowisko wewnątrzkomórkowe od zewnętrznego.

R16ZBeUKtrivQ

Ilustracja przedstawia zdjęcie mikroskopowe komórek roślinnych. Widoczne są sześciokątne struktury ściśle do siebie ułożone. Na ich niebieskim tle znajdują się skupiska średnich, kulistych form. Są one koloru jasnozielonego i ciemnozielonego.

Komórki roślinne zdolne są do pobierania i oddawania wody na drodze osmozy. Miarą tej zdolności jest tzw. potencjał wodnypotencjał wodnypotencjał wodny (ΨpsiIndeks dolny w_w) wyrażany zazwyczaj w megapaskalach (MPa). Pod ciśnieniem atmosferycznym czysta woda ma potencjał wodny równy zero. Stan wysycenia wodą komórek roślinnych, który umożliwia im zachowanie określonego kształtu, określany jest jako turgor (ciśnienie turgorowe). Zależy on od potencjału osmotycznego roztworu. Ciśnienie osmotyczne to minimalne ciśnienie, które pozwala zapobiec przepływowi wody przez półprzepuszczalną membranę.

Komórki roślinne umieszczone w roztworze hipertonicznym bardzo szybko tracą wodę, a w konsekwencji maleje ich turgorturgorturgor. Cytoplazma, wraz z błoną komórkową, zaczyna odstawać od ściany komórkowej. Zjawisko to nosi nazwę plazmolizyplazmolizaplazmolizy.

Komórki zwierzęce mogą się różnić wielkością i kształtem w zależności od pełnionych funkcji. Otoczone są cienką błoną plazmatyczną.

Komórki zwierzęce umieszczone w roztworze hipertonicznym tracą wodę, przez co zmieniają kształt i kurczą się. W roztworze hipotonicznym chłoną wodę, co skutkuje ich pęcznieniem. Brak ściany komórkowej nie ogranicza ich objętości. Dlatego zbyt duża ilość wody napływającej do ich wnętrza może powodować rozerwanie błony komórkowej i pękniecie komórki.

Słownik