Powstanie Pangei

Pangea to kontynent, który istniał na kuli ziemskiej na przełomie karbonu i permu około 300–180 milionów lat temu. Wówczas wszystkie współczesne kontynenty stanowiły jedną całość, dlatego Pangea nazywana jest superkontynentemsuperkontynentsuperkontynentem. Powstała pod koniec paleozoiku wskutek zderzenia się ze sobą Gondwany, Euroameryki oraz kontynentów syberyjskiego i kazachskiego, co wynikało z ruchów płyt litosfery, zgodnie z teorią tektoniki płyt. Kontynent ten otoczony był wszechoceanemwszechoceanwszechoceanem Panthalassa oraz Oceanem Tetydy – w miejscu przyłączenia się Syberii z Kazachstanem. Towarzyszyło temu intensywne wypiętrzanie się gór zwane orogeneząorogenezaorogenezą waryscyjską (hercyńską), podczas której zostały wypiętrzone między innymi góry: Ural, Masyw Centralny, Rodopy i Sudety.

R1BzbXCGzh6ZZ

Mapa świata przedstawia rozkład obecnych państw przedstawiony w granicach Pangei. Wszystkie obszary lądowe są ze sobą połączone. Północną część obszarów lądowych stanowią kraje azjatyckie, między innymi Rosja i Chiny, poniżej nich są państwa europejskie. Na zachodzie przylegają do Grenlandii, ta z kolei do Kanady. Poniżej kanady są Ameryki, a na wschód od nich leży Afryka. Afryka na wschodzie łączy się z Indiami, a na południu z Antarktydą. Ta na wschodzie łączy się z Australią. Pomiędzy Rosją a Kanadą jest duże jezioro arktyczne.

Nowo uformowany kontynent – Pangea – obejmował swym zasięgiem oba bieguny Ziemi, czego konsekwencją było duże zróżnicowanie klimatyczne. Pangea była podzielona na północną Laurazję oraz południową Gondwanę, które odpowiednio do półkuli zawierały w sobie dzisiejsze kontynenty znajdujące się na północy i południu. Oba kontynenty oddzielone były od siebie Oceanem Tetydy, który stanowił odgałęzienie wszechoceanu Panthalassa.

Rozmieszczenie jednego wielkiego kontynentu na Ziemi przynosiło konsekwencje w postaci wydłużonych prądów morskich oraz występowania wielu cyklonów zwanych hiperkanami. Początkowo na świeżo ukształtowanej Pangei panował klimat dość łagodny. W karbonie północna część kontynentu znajdowała się w klimacie wilgotnym i gorącym, co sprzyjało sedymentacji szczątków roślinnych w obrębie ówczesnych lasów, które znajdowały się na terenie Ameryki Północnej, Europy i Azji, czego skutkiem było powstanie pokładów węgla kamiennego. Południowa część kontynentu znajdowała się wówczas w obrębie lodowców Gondwany. W permie klimat zaczął się zmieniać. Proces pustynnienia objął lasy, a następnie większość obszarów kontynentu, co przyczyniło się do przystosowania się zwierząt do warunków lądowych. W tym czasie dominowały owodniowceowodniowceowodniowce. Pustynnienie permskie przyczyniło się do zmniejszenia się ilości tlenu na Ziemi oraz powstawania wysadów solnych. Z kolei na półkuli południowej w tym czasie nastąpiło wielkie zlodowacenie. W jurze nastąpił rozpad Pangei w wyniku procesu spreadingu. Wynikiem tego było powstanie nowych oceanów oraz wielkich skał wulkanicznych na Dekanie i we wschodniej Afryce. Do ostatecznego rozpadu Pangei doszło w kredzie. 
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniec_{Źródło: Encyklopedia PWN}

Rozpad

Rozpad superkontynentu został zapoczątkowany w triasietriastriasie w wyniku procesów spreadinguspreadingspreadingu. Wówczas Pangea została podzielona na dwie części: Laurazję i Gondwanę, pomiędzy nimi znajdował się Ocean Atlantycki. Ostatecznie superkontynent rozpadł się, początkując formowanie się siedmiu kontynentów w okresie kredy. Dowodem tych procesów są trapy, czyli obszerne pokrywy skał wulkanicznych znajdujące się na obszarze wyżyny Dekan oraz we wschodniej Afryce.
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniec_{Źródło: Encyklopedia PWN}

Rv6nsYwGbZ2wU

Na mapie pokazano Pangeę wraz z kierunkami rozchodzenia się poszczególnych jej części: Eurazja na wschód oraz na północ, Ameryka Północna na zachód i na północny zachód, Ameryka Południowa na północny zachód, Afryka na północny zachód, Indie na północny wschód, Antarktyda na południowy zachód, Australia na północny wschód. Eurazja jest usytuowana na górze mapy, Ameryki nieco poniżej Europy po lewej stronie, Afryka jest po prawej stronie Ameryk. Po prawej stronie Afryki są Indie, poniżej Indii jest Antarktyda. Po prawej stronie Antarktydy położona jest Australia.

Słownik