Przeczytaj
Uzależnienie – definicja
Uzależnieniem nazywamy nabyte zaburzenia zdrowia psychicznego i fizycznego, polegające na odczuwaniu okresowego lub stałego przymusu wykonywania danej czynności lub przyjmowania konkretnej substancji. Wyróżniamy dwa rodzaje uzależnienia: fizyczne i psychiczne.
Uzależnienie fizyczne to silna potrzeba zażywania danej substancji lub wykonywania danej czynności, która objawia się nieprzyjemnymi symptomami, np. bezsennością, biegunką lub wymiotami.
Z kolei uzależnienie psychiczne nie prowadzi do przykrych następstw fizjologicznych, ale odpowiada za działanie kompulsywne lub konsumpcję pod presją narastającego dyskomfortu.
W przypadku uzależnienia od substancji wpływających na biochemię ośrodkowego układu nerwowego mamy do czynienia z obydwoma rodzajami uzależnienia – fizycznym i psychicznym. Nałogowe czynności wynikają z uzależnienia psychicznego.
Każde uzależnienie powstaje stopniowo. Możemy wyróżnić kilka etapów tego procesu. Pierwsza jest faza eksperymentowania, czyli szukania nowych doświadczeń i poznawania danej substancji. Następnie mamy do czynienia z fazą czerpania przyjemności z zażywania. Przed samym uzależnieniem występuje jeszcze faza problemowego używania (inaczej nadużywania tej substancji).
Uzależnienie od nikotyny
Uzależnienie od nikotynynikotyny jest chorobą, która ma przewlekły i nawracający charakter. Raz wykształcona zależność od tej substancji wywołuje zmiany w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego. Prowadzi to do występowania zespołu abstynencyjnego w chwili zaprzestania palenia i dużego ryzyka powrotu do palenia, nawet po wielu latach. Szacuje się, że w Polsce papierosy pali co trzeci mężczyzna i co piąta kobieta. Wbrew powszechnemu mniemaniu nikotyna działa pobudzająco na układ nerwowy. Podwyższa też ciśnienie tętnicze krwi. Nie jest więc substancją o działaniu uspokajającym, jak się często uważa.
Indeks górny Źródło: Komunikat z badań CBOS Nr 104/2019 Palenie papierosów. Indeks górny koniecŹródło: Komunikat z badań CBOS Nr 104/2019 Palenie papierosów.
Kwestionariusz według Fagerströma pozwala lekarzowi ocenić stopień uzależnienia od nikotyny. Składa się z sześciu pytań. Każda odpowiedź jest punktowana, a po zsumowaniu punktacji można określić stopień uzależnienia.
Uzależnienie od alkoholu
Szacuje się, że ponad 2 proc. populacji Polski jest uzależnione od alkoholu, a 15 proc. go nadużywa. Najbardziej znanym kwestionariuszem oceniającym to uzależnienie jest AUDIT (z ang. Alcohol Use Disorders Identification Test, czyli Test Rozpoznawania Zaburzeń Związanych ze Spożywaniem Alkoholu).
Indeks górny Źródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/metadane/metryka/2490 Indeks górny koniecŹródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/metadane/metryka/2490
Test składa się z dziesięciu pytań, a każda odpowiedź jest punktowana. Po udzieleniu odpowiedzi należy zsumować liczbę punktów, aby otrzymać wzorzec spożywania alkoholu.
Uzależnienie od internetu i gier komputerowych
Uzależnienie od internetu i gier komputerowych można opisać jako poczucie wewnętrznego przymusu bycia w sieci lub grania. Choć nie ma dokładnych danych dotyczących tego rodzaju uzależnienia, to szacuje się, że problem ten występuje u 5 do 10 proc. internautów na świecie. Daje to ok. 420 do 840 mln ludzi w skali globu. Dla zobrazowania powszechności problemu warto przyjrzeć się statystykom dotyczących narkotyków – z nielegalnymi środkami odurzającymi ma kontakt od 3,5 do 7 proc. populacji świata.
Indeks górny Źródło: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/uzaleznienia/74360,uzaleznienie-od-komputera-i-sieci-siecioholizm; https://www.unodc.org/unodc/en/data-and-analysis/wdr2021.html Indeks górny koniecŹródło: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/uzaleznienia/74360,uzaleznienie-od-komputera-i-sieci-siecioholizm; https://www.unodc.org/unodc/en/data-and-analysis/wdr2021.html
Uzależnienie od internetu wykrywa się z pomocą testu dr Kimberly Young. W tym celu należy odpowiedzieć twierdząco lub przecząco na poniższe pytania.
Za uzależnioną uważa się osobę, która odpowie twierdząco na co najmniej pięć z powyższych pytań.
Słownik
związek organiczny należący do grupy opioidów, zaliczany do substancji psychoaktywnych i uzależniających; heroina wywołuje euforię, znosi odczuwanie bólu oraz zwęża źrenice
związek organiczny należący do alkaloidów, zaliczany do substancji psychoaktywnych i uzależniających; kokaina działa pobudzająco na organizm, wywołuje euforię, znosi objawy zmęczenia, hamuje apetyt, rozszerza źrenice, podnosi ciśnienie tętnicze i zwiększa częstość pracy serca
dietyloamid kwasu D‑lizergowego, związek organiczny będący silną substancją psychoaktywną; LSD wywołuje halucynacje, rozszerza źrenice, powoduje wystąpienie wysokiej gorączki i może również wywołać bezsenność i drgawki
związek organiczny z grupy alkaloidów, obecny w liściach i korzeniach tytoniu; silnie uzależnia i stymuluje układ nerwowy; jest związkiem rakotwórczym, powoli niszczy układ krwionośny i trawienny