Przeczytaj
Układ w Krewie
Od czasu gdy państwo zakonne zagarnęło w 1309 r. Pomorze Gdańskie, celem polityki polskiej stało się odzyskanie straconych ziem. Litwę natomiast, jako kraj pogańskipogański, od stu lat nękały krucjaty organizowane przez zakon. W czasach Jagiełły napór krzyżacki stał się tak wielki, że groził kompletnym unicestwieniem Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Jagiełło był żywo zainteresowany ofertą Polaków, ponieważ objęcie władzy w Krakowie wzmacniałoby jego pozycję na Litwie. Po śmierci jego ojca, Olgierda, w 1377 r. na Litwie wybuchła bowiem wojna domowawojna domowa. W jej trakcie Jagiełło uwięził i pozbawił życia swojego stryja, Kiejstuta, a w 1382 r. nad rzeką Dubissą podpisał czteroletni układ rozejmowy z zakonem krzyżackim. Na jego mocy Jagiełło oddał Krzyżakom część Żmudzi i zobowiązał się przyjąć chrzest. Jednak Witold, syn Kiejstuta, uciekł do Malborka i namówił Krzyżaków do wszczęcia wojny.
W takich okolicznościach Jagiełło przystał na propozycję możnowładców polskich, którzy sami z kolei liczyli na osiągnięcie korzyści ze związku Korony z Litwą. 14 sierpnia 1385 r. w Krewie zawarto układ, w którym Jagiełło w zamian za rękę Jadwigi i objęcie polskiego tronu zobowiązał się przyjąć wraz z poddanymi chrzest katolicki, wcielić Litwę do Królestwa Polskiego oraz odzyskać utracone przez nie ziemie.
Postanowienia unii w Krewie
W zamian za rękę Jadwigi Andegaweńskiej oraz koronę polską Władysław Jagiełło zobowiązywał się:
przyjąć wiarę Kościoła rzymskiego wraz ze swoimi braćmi jeszcze nieochrzczonymi i wszystkimi mieszkańcami swoich ziem,
doprowadzić do odzyskania utraconych wcześniej ziem polskich oraz wypuszczenia polskich jeńców,
zapłacić księciu austriackiemu 200 tysięcy florenów jako odszkodowanie za zerwanie umowy ślubnej z Habsburgami,
wypuścić z niewoli litewskiej chrześcijan, przede wszystkim Polaków pojmanych przez Litwinów w wyniku działań wojennych,
przyłączyć do Polski ziemie Litwy i Rusi (inkorporacja Litwy do Polski).
Wielki Książę Litewski królem Polski
W 1386 r. Jagiełło przybył do Polski, a rycerstwo zebrane w Lublinie okrzyknęło go królem. W Krakowie wielki książę litewski został ochrzczony i przyjął imię Władysław, potem ożenił się z Jadwigą i został koronowany. W 1387 r. nastąpił chrzest Litwy, w stołecznym Wilnie zorganizowano biskupstwo podległe Gnieznu, a bojarzy litewscy wyznania katolickiego otrzymali przywilej gwarantujący dziedziczne posiadanie ziemi i zwolnienie ze świadczeń osobistych. Postulat trwałego połączenia obu krajów okazał się jednak nierealny, gdyż Litwa miała własną tradycję państwową i dynastię, a podporządkowaniu Wielkiego Księstwa Polsce sprzeciwiali się możnowładcy litewscy i krewni wielkiego księcia. W tym samym roku Jadwiga na czele rycerstwa polskiego odebrała Ruś Halicką starostom węgierskim, zarządzającym tymi ziemiami z ramienia Zygmunta Luksemburskiego.
Słownik
(ze starobułgarskiego boljarin) nazwa odnosząca się do szlachty zamieszkującej tereny wschodnie Europy
zakon rycerski, sprowadzony na Mazowsze przez Konrada Mazowieckiego w 1226 r., jego pełna nazwa brzmi: Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie
negatywne określenie stosowane przez chrześcijan wobec wyznawców religii niechrześcijańskich; osoby nieochrzczone
związek kilku państw; unia personalna – związek kilku państw połączonych osobą tego samego władcy, ale z zachowaniem odrębności ustrojowych; unia realna – związek kilku państw polegający na ujednoliceniu wewnętrznym państw członkowskich
wojna między obywatelami tego samego kraju, prowadzona w jego granicach; najczęściej przyczyną jest konflikt polityczny bądź społeczny
Słowa kluczowe
Wielkie Księstwo Litewskie, Krzyżacy, układ w Krewie, Władysław II Jagiełło, Jadwiga Andegaweńska, Polska w XIV–XV w.
Bibliografia
Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.
Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.
Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.