SoczewkasoczewkaSoczewka, razem z rogówkąrogówkarogówką, pełni ważną funkcję w skupianiu (ogniskowaniu) promieni świetlnych na siatkówce oka, dzięki czemu odbiór bodźców wzrokowych przez fotoreceptory jest precyzyjny i zgodny z rzeczywistością. Rogówka ma większą siłę skupiającą (refrakcjęrefrakcjarefrakcję), czyli zakrzywia promienie świetlne pod większym kątem niż soczewka. Z kolei soczewka jest jedyną strukturą narządu wzroku zdolną do zmiany stopnia refrakcji przez zmianę swojego kształtu w zależności od odległości obserwowanego obiektu.

Soczewka jest przezroczystą i elastyczną strukturą o kształcie przypominającym dwuwypukły dysk. Znajduje się między tęczówką a ciałem szklistym oka. Krawędź soczewki jest otoczona przez obwódkę rzęskowąobwódka rzęskowaobwódkę rzęskową, będącą miejscem jej przyczepu do mięśnia rzęskowegomięsień rzęskowymięśnia rzęskowego. Mięsień ten zbudowany jest z koncentrycznie ułożonych włókien mięśni gładkich.

Mięsień rzęskowy nie tylko utrzymuje soczewkę w odpowiednim miejscu, ale również ma możliwość kurczenia się. Gdy mięsień rzęskowy kurczy się, ciągnie krawędzie soczewki w taki sposób, że jej kształt zmienia się na bardziej wypukły. Gdy mięsień rzęskowy rozluźnia się (następuje rozkurcz), soczewka ponownie zmienia kształt – ulega spłaszczeniu.

Opisane zjawisko to akomodacjaakomodacjaakomodacja oka, czyli zdolność do zmiany stopnia refrakcji układu optycznego oka w celu właściwego skupiania na siatkówce promieni świetlnych odbitych od przedmiotów znajdujących się w różnej odległości od obserwatora. Dzięki temu obraz jest wyraźny i ostry. Mięsień rzęskowy – jako że zbudowany jest z mięśni gładkich – kurczy się niezależnie od woli. Oznacza to, że proces akomodacji oka następuje automatycznie.

Gdy soczewka zmienia swój kształt na maksymalnie wypukły, możliwe jest skupienie na siatkówce promieni świetlnych odbitych od obserwowanego przedmiotu znajdującego się bardzo blisko obserwatora, a dokładniej – ok. 10 cm od oczu. Najmniejsza odległość, przy której soczewka jest w stanie poprawnie skupiać promienie świetlne na siatkówce, to tzw. punkt bliży wzrokowejpunkt bliży wzrokowejpunkt bliży wzrokowej. Odległość ta nie ma wartości stałej. Największe różnice w odległości punktu bliży można dostrzec, porównując osoby młode i starsze.

RVppNuNWbJg6e

Ilustracja przedstawia gałkę oczną, na której przedstawiono prawidłową akomodację oka oraz starczowzroczność. W gałkach ocznych zaznaczono rogówkę i soczewkę (w przedniej części oka), siatkówkę (w tylnej części oka), źródło światła oraz ognisko. Przy prawidłowej akomodacji oka wpadające promienie świetlne ogniskują się na siatkówce. W przypadku starczowzroczności soczewka jest mniej elastyczna, a promienie świetlne ogniskują się nieco za siatkówką.

Ludzki wzrok ma zdolność do postrzegania przedmiotów niezwykle odległych (prawdopodobnie nieograniczenie odległych, jak chociażby gwiazdy na nocnym niebie), pod warunkiem że ich światło jest wystarczająco intensywne. Przy obserwacji przedmiotów w oddali mięsień rzęskowy rozluźnia się, dzięki czemu soczewka ulega spłaszczeniu. Jest jednak odległość, przy której soczewka nie zmienia już swojego kształtu (dzieje się tak, gdy patrzymy na oddalający się przedmiot). Punkt ten nazywany jest punktem dali wzrokowejpunkt dali wzrokowejpunktem dali wzrokowej i zwykle wynosi ok. 6 m. Oznacza to, że niezależnie od tego, czy obserwator patrzy na przedmiot oddalony od oka o 10 m, czy też o 100 m, jego soczewka nie podlega już procesowi akomodacji.

Słownik