Główną funkcją mięśni poprzecznie prążkowanych, zwanych też szkieletowymi, jest poruszanie ciałem. Dzięki tym mięśniom możemy chodzić, wykonywać skomplikowane ruchy, one również warunkują m. in. mimikę naszej twarzy czy przełykanie pokarmów. W ciele człowieka występuje szacunkowo od 400 do 500 mięśni poprzecznie prążkowanych!

Wiele mięśni działa antagonistycznie wobec siebie. Oznacza to, że odpowiadają za przeciwstawne względem siebie ruchy ciała. Takie mięśnie zaliczamy odpowiednio do grupy zginaczy (przywodzicieli) lub prostowników (odwodzicieli). Przykładem przeciwstawnego działania mięśni są mięsień dwugłowy ramienia (biceps) i mięsień trójgłowy ramienia (triceps). Pierwszy, kurcząc się, powoduje zginanie ręki, natomiast skurcz tricepsu sprawia, że możemy wyprostować kończynę. Inny przykład to mięśnie proste brzucha, warunkujące zginanie tułowia, oraz prostowniki grzbietu, powodujące jego wyprostowanie. Dzięki współpracy obu tych grup mięśni możliwe jest wykonywanie przeciwstawnych ruchów ciała.

R1G9YHJQ5EMVK

Grafika przedstawia wybrane mięśnie szkieletowe człowieka. Są to między innymi mięśnie twarzy, szyi, karku, klatki piersiowej, pleców, brzucha, ud, łydki oraz mięsień zginacz oraz prostownik ramienia.

Więcej informacji na temat budowy i funkcjonowania mięśni człowieka znajdziesz w e‑materiałach pt. Mięśnie szkieletowe człowieka i ich lokalizacjahttps://epodreczniki.pl/b/miesnie‑szkieletowe‑czlowieka‑i-ich‑lokalizacja/P1GHyjOTMMięśnie szkieletowe człowieka i ich lokalizacja oraz Biomechanika mięśni i stawówhttps://epodreczniki.pl/b/biomechanika‑miesni‑i-stawow/P1pOVD22NBiomechanika mięśni i stawów.

RsxMJHYo1YkNT1

Czarno-biała grafika przedstawia mężczyzne podciągającego się na drążku. Dzięki kontrastowi można dostrzec jego doskonale rozwinięte mięśnie rąk oraz pleców.

Mięsień poprzecznie prążkowany składa się z dwóch rodzajów włókien, wyróżnianych na podstawie budowy i szybkości ich skurczu. Są to włókna szybkokurczliwe i wolnokurczliwe. Ich wzajemny stosunek ilościowy jest specyficzny dla danej osoby i często wpływa na jej predyspozycje sportowe. Włókna szybkokurczliwe (zwane też białymi, ponieważ zawierają mniej mioglobinymioglobinamioglobiny, niż drugi typ włókien) kurczą się szybko i silnie, natomiast stosunkowo szybko się męczą. Są wykorzystywane w szczególności w trakcie krótkotrwałych wysiłków, o dużej intensywności. Osoby mające większą liczbę tych włókien będą dobre np. w sprincie, rzucie młotem, skokach w dal i innych sportach szybkościowo‑siłowych. Z kolei włókna wolnokurczliwe (czerwone, zawierające dużo mioglobiny) kurczą się znacznie wolniej, ale są bardzo wytrzymałe i wolniej się męczą. Dlatego dominują u osób, które mają predyspozycje do sportów, wymagających długotrwałego wysiłku, np. maraton, wioślarstwo, kolarstwo czy triathlon. Trenując tylko jeden rodzaj sportu, wykonując tę samą aktywność fizyczną, wpływamy na rozwój tylko jednego rodzaju włókien, dodatkowo często tylko w określonej partii mięśni. Dlatego dla prawidłowego rozwoju i utrzymania dobrej sprawności fizycznej, konieczne jest różnicowanie aktywności fizycznych, które będą oddziaływały na pracę różnych partii mięśni i stymulowały przerost obu rodzajów włókien.

Regularna aktywność fizyczna sprzyja również wzrostowi liczby mitochondriów we włóknach mięśniowych, a tym samym powoduje zwiększenie intensywności produkcji enzymów, uczestniczących w oddychaniu tlenowymoddychanie tlenoweoddychaniu tlenowym. Zwiększa to przyswajalność tlenu i intensyfikuje wzrost masy mięśniowej.

Po bardzo intensywnym treningu mogą pojawić się tzw. zakwasy, czyli uczucie bólu mięśni. Jeszcze do niedawna uważano, że jest to związane z produkcją i odkładaniem się w tkance mięśniowej kwasu mlekowego. Obecnie wiadomo, że intensywny wysiłek może prowadzić do mikrouszkodzeń sarkomerów (jednostek kurczliwych mięśni), nieprzystosowanych do tak wytężonej pracy. Uszkodzenia te polegają na przerywaniu błon otaczających włókna mięśniowe, w wyniku zerwania połączeń między włóknami aktyny i miozyny. Powoduje to miejscowy stan zapalny, odczuwany w postaci bólu. Procesy regeneracji mięśni powodują zanikanie tego nieprzyjemnego uczucia.

Więcej na ten temat przeczytasz w materiale pt. Zmęczenie mięśnia i dług tlenowyhttps://edytor.epodreczniki.pl/x/DHkticOw7?lang=plZmęczenie mięśnia i dług tlenowy.

Tkanka mięśniowa, tak jak wszystkie pozostałe tkanki organizmu, wymaga stałych dostaw składników odżywczych, by prawidłowo się rozwijać i pracować. Jednak ze względu na pełnione funkcje i dużą intensywność pracy zapotrzebowanie na te składniki jest dużo wyższe, niż w przypadku wielu innych tkanek, np. chrzęstnej czy tłuszczowej. Głównymi składnikami, budującymi tkankę mięśniową są białka – aktyna i miozyna – zaliczane do białek prostych.

Białka

Białka

Prawidłowy wzrost i praca mięśni wymagają zapewnienia stałych dostaw białek. Warto jednak zwrócić uwagę, że dieta wysokobiałkowa, stosowana przez wielu sportowców, np. kulturystów, nie zapewni odpowiedniego przyrostu mięśni, jeśli nie będzie połączona z optymalnym treningiem. Ponadto zbyt duża ilość spożywanych białek może wpłynąć negatywnie na zdrowie całego organizmu, np. zaburzając perystaltykę jelit, powodując awitaminozy czy choroby nerek. Szczególnie szkodliwe są diety, w których białka zastępują składniki odżywcze z pozostałych grup.

R1KPtokm2YW33

Grafika przedstawia trzy drewniane łyżki wypełnione ziarnami kolorowymi ziarnami fasoli. Łyżka po lewej jest wypełniona przez białe ziarna, środkowa przez fioletowe a prawa przez brązowe.

Węglowodany

Węglowodany

Węglowodany są źródłem energii, niezbędnej do pracy mięśni. W prawidłowej diecie zalecane jest spożywanie cukrów złożonych, które stopniowo rozkładane są na cukry proste, dzięki czemu dostarczane są do włókien mięśniowych systematycznie, przez dłuższy czas. Mięśnie szkieletowe mają zdolność magazynowania cukrów w postaci glikogenu, który rozkładany jest do glukozy w procesie glikogenolizyglikogenolizaglikogenolizy. Własne zapasy węglowodanów umożliwiają intensywną pracę tkance mięśniowej, nawet, gdy cukry nie są dostarczane wraz z pokarmem.

RbjoDqHn1wvBG

Grafika przedstawia bochenki chleba. Znajdują się na powierzchni pobrudzonej mąką i ziarnami. Są one okrągłe. Mniejszy i średni bochenek pokryte są różnymi ziarnami, natomiast największy mąką. Na nich znajdują się trzy dojrzałe kłosy.

Tłuszcze

Tłuszcze

Tłuszcze to również związki wysokoenergetyczne. Ponadto są głównym składnikiem błon komórkowych, więc ich dostarczanie w optymalnej ilości wpływa na wytrzymałość błon i wspiera ich regenerację.

R5g8AWvrO8BmU

Grafika przedstawia glinianom miseczkę na drewnianej desce wypełnioną przez orzechy, między innymi migdały przypominające kształtem łzę oraz przypominające orzechy włoskie o formie podobnej do ludzkiego mózgu.

Witaminy oraz mikro- i makroelementy

Witaminy oraz mikro- i makroelementy

Prawidłowa budowa i praca mięśni wymagają również dostarczania witamin (ich niedobór prowadzi do awitaminozyawitaminozaawitaminozy) oraz mikro- i makroelementów. Ważnym pierwiastkiem, wpływającym na funkcjonowanie mięśni i wymianę sygnałów, między układem nerwowym i mięśniowym, jest magnez. Sód reguluje pracę tkanki mięśniowej, jest także składnikiem niektórych enzymów.

Rc4b48aHXh5tC

Grafika przedstawia pokrojoną dynię na drewnianej deski. Jest ona podłużna, pomarańczowa w środku z kulistym gniazdem nasiennym. W jego wnętrzu znajdują się łezkowate, wypukłe pestki.

Słownik