Warto przeczytać

Obwód elektryczny to układ połączonych ze sobą elementów, umożliwiający przepływ prądu. Schemat obwodu jest jego symbolicznym obrazem, narysowanym w celu przekazania informacji dotyczącej szczegółów jego budowy. Aby schemat był prosty i czytelny, elementy obwodu oznacza się na nim za pomocą umownych symboli (Rys. 1.).

RmOCvcTqdDwic
Rys. 1. Prosty obwód elektryczny i jego schemat.
Źródło: Politechnika Warszawska Wydział Fizyki, licencja: CC BY 4.0. https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl.

Niekiedy jeden element ma kilka zamiennie używanych oznaczeń, tak jak pokazano to na Rys. 2.

RCETgdfs9ih9T
Rys. 2. Różne symbole "masy" i uziemienia.
Źródło: Politechnika Warszawska Wydział Fizyki, licencja: CC BY 4.0. https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl.

Najczęściej element obwodu należy także opisać, podając jego parametry. Na przykład nie wystarczy narysować symbol opornika – trzeba podać również wartość jego oporu.

Jednym z najprostszych obwodów elektrycznych jest przedstawiony na Rys. 3. obwód złożony ze źródła napięcia, przewodów i opornika. Na pokazanym przykładzie symbol źródła (okrąg z dwiema równoległymi liniami, w tym jedną przerywaną) oznacza, że jest to źródło prądu stałego. Symbol z falą w kółku oznaczałby źródło prądu zmiennego.

R14trUzllrzO6
Rys. 3. Jeden z najprostszych obwodów elektrycznych.
Źródło: Politechnika Warszawska Wydział Fizyki, licencja: CC BY 4.0. https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl.

Nieco bardziej rozbudowanym przykładem obwodu elektrycznego jest obwód przeznaczony do badania tzw. charakterystyk napięciowo‑prądowychCharakterystyka napięciowo‑prądowacharakterystyk napięciowo‑prądowych różnych elementów. Na Rys. 4. elementem takim jest żarówka oznaczona okręgiem z dwiema skrzyżowanymi liniami. Na rysunku tym pojawiają się również: amperomierz i woltomierz (oznaczone okręgami z literami odpowiednio: A i V), a także bateria lub akumulator (w miejscu poprzedniego źródła prądu).

R8tLEDiFkoFNT
Rys. 4. Układ do pomiaru charakterystyki prądowo‑napięciowej żarówki.
Źródło: Politechnika Warszawska Wydział Fizyki, licencja: CC BY 4.0. https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl.

Ostatni przykład to najprostsze radio - radio kryształkowe (Rys. 5.). Jego zaletą jest niezależność od zasilania: całą energię odbiornik czerpie z anteny (oznaczonej literą A). Było to też wadą takiego odbiornika – był mało czuły i selektywny oraz wymagał dużej anteny i dobrego uziemienia. Na schemacie widzimy kilka nowych elementów. Układ L‑C1 pozwala na selekcję fal o wybranej częstotliwości. Symbol L oznacza cewkę, a C1 - regulowany kondensatorkondensator elektrycznykondensator - właśnie dzięki regulacji jego pojemności możemy wybierać częstotliwość odbieranych fal. Następnie mamy diodędiodadiodę oznaczoną symbolem D, prostującą prąd przemienny indukowany przez fale radiowe wychwytywane przez antenę. Następnie widzimy zwykły kondensator C2, którego zadaniem jest wygładzenie sygnału i wreszcie słuchawki E. Jeśli mieszkasz blisko nadajnika radiowego, możesz spróbować zbudować takie radio w domu!

RDJ8IeYGOJoun
Rys. 5. Najprostsze radio kryształkowe.
Źródło: Politechnika Warszawska Wydział Fizyki, licencja: CC BY 4.0. https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl.

Słowniczek

Charakterystyka napięciowo‑prądowa
Charakterystyka napięciowo‑prądowa

(ang. voltage‑current characteristics) – zależność napięcia na końcach elementu od natężenia prądu płynącego przez ten element.

kondensator elektryczny
kondensator elektryczny

(ang.: electric capacitor) układ dwóch przewodników (zwanych elektrodami lub okładkami kondensatora) rozdzielonych cienką warstwą dielektryka, mający zdolność gromadzenia ładunku elektrycznego.

dioda
dioda

(ang. diode) - element elektroniczny, który przewodzi prąd elektryczny w sposób niesymetryczny, tj. bardziej w jednym kierunku niż w przeciwnym. Istotą działania większości diod jest przewodzenie prądu w jednym kierunku (zwanym kierunkiem przewodzenia) i znaczne blokowanie jego przepływu w drugim (kierunku zaporowym). Właściwość tę wykorzystuje się do prostowania napięcia przemiennego oraz demodulacji sygnałów w odbiornikach radiowych.