Przeczytaj
Połączenia kości
Kości, stanowiące podstawowy element układu szkieletowego, łączą się ze sobą w sposób ścisły albo ruchomy.
Ścisłe połączenia kości
Ścisłe połączenia kości dzieli się na więzozrosty, kościozrosty i chrząstkozrosty.
Stykające się ze sobą powierzchnie kości łączy tkanka łączna, tkanka chrzęstna lub tkanka kostna, a ruchomość w tego typu połączeniach jest bardzo ograniczona. Najważniesze cechy poszczególnych rodzajów ścisłych połączeń kości zestawia poniższa tabela.
Rodzaj połączenia ścisłego | Materiał łączący | Ruchomość | Miejsce występowania |
---|---|---|---|
Więzozrosty | Tkanka łączna | Stosunkowo największa. | Między kośćmi przedramienia i podudzia; zęby w zębodołach, szwy w czaszce. |
Chrząstkozrosty | Tkanka chrzęstna | Zależna od grubości chrząstki – im grubsza chrząstka, tym większa możliwość ruchu. | Między pierwszym żebrem a mostkiem; u dzieci – między trzonem i nasadą |
Kościozrosty | Tkanka kostna | Wykluczona. | Między kręgami krzyżowymi i kośćmi miednicy. Powstają z wiekiem w wyniku kostnienia szwów lub chrząstek. |
U noworodków kości czaszki nie stykają się bezpośrednio ze sobą – występują między nimi błoniaste połączenia zbudowane z tkanki łącznej, zwane ciemiączkamiciemiączkami. Pozwalają one na przejście głowy dziecka przez drogi rodne matki w czasie porodu oraz umożliwiają rozrost mózgowia i czaszki. Ciemiączka stopniowo zarastają do drugiego roku życia, a na podstawie szybkości tego zarastania można ocenić wiek dziecka oraz stwierdzić, czy jego rozwój jest prawidłowy, co jest szczególnie przydatne w profilaktyce krzywicykrzywicy.
Ruchome połączenia kości
Ruchome połączenia kości noszą nazwę stawówstawów.
Budowa stawu
Każdy staw tworzą powierzchnie stawowe, jama stawowa wypełniona mazią stawowąmazią stawową oraz torebka stawowa.
Niektóre typy stawów poza podstawowymi strukturami posiadają także dodatkowe elementy pełniące funkcje wzmacniające i ochronne, takie jak więzadławięzadła, chrząstki stawowe umiejscowione w obrębie stawowych zakończeń kości oraz (łąkotkiłąkotki).
Skład mazi stawowej
Maź stawowa – śluzowata substancja wydzielana do jamy stawowej przez komórki błony maziowej – powleka chrząstkę pokrywającą powierzchnie stawowe i zmniejsza tarcie, co polepsza sprawność działania stawu. Właściwości te zapewnia jej odpowiedni skład.
Maź stawowa uczestniczy także w odżywianiu chrząstki stawowej. Chrząstka jako tkanka nie jest odżywiana bezpośrednio przez krew, ponieważ nie ma własnego unaczynienia. Niezbędne składniki odżywcze dostarczane są do niej poprzez maź stawową – substancja ta jest przez cały czas pobierana przez tkankę chrzęstną, a resztki mazi za pośrednictwem naczyń limfatycznych torebki stawowej są odprowadzane do krwi.
Klasyfikacje stawów
Podział ze względu na liczbę kości
Stawy można podzielić ze względu na liczbę łączących się w nich kości. Stawy proste są zbudowane z dwóch kości, natomiast stawy złożone z wielu.
Podział ze względu na liczbę osi
Stawy klasyfikuje się również ze względu na liczbę osi. Stawy jednoosiowe poruszają się tylko w jednej płaszczyźnie, stawy dwuosiowe – w dwóch, a stawy wieloosiowe – w wielu.
Wśród każdego z rodzajów stawów można przeprowadzić dalszą klasyfikację, ze względu na ukształtowanie powierzchni stawowej. Podział ten przedstawia poniższa tabela.
Rodzaj stawu ze względu na | Rodzaj stawu ze względu na | Zakres ruchu | Przykład stawu |
---|---|---|---|
Staw jednoosiowy | Staw zawiasowy | Zgięcie, prostowanie. | Staw łokciowy, staw międzypaliczkowy (stawy między paliczkami: I i II, II i III). |
Staw obrotowy | Obroty. | Staw promienno‑łokciowy, stawy między najwyższymi kręgami kręgosłupa. | |
Staw dwuosiowy | Staw siodełkowy | Przywodzenie i odwodzenie kciuka. | Staw nadgarstkowo‑śródręczny, staw kciuka. |
Staw wieloosiowy | Staw kulisty | Zginanie, prostowanie, podnoszenie, opuszczanie, obroty. | Staw barkowy. |
Staw panewkowy | Ruchy jak w stawie kulistym, ale bardziej ograniczone. | Staw biodrowy. |
Słownik
część czaszki noworodków ssaków (także człowieka), występująca w miejscach skrzyżowania szwów czaszkowych
zespół ogólnoustrojowych objawów związanych z zaburzeniami gospodarki wapniowo‑fosforanowej
półksiężycowate lub owalne twory zbudowane z tkanki chrzęstnej, wypełniające częściowo jamy stawów, w których powierzchnie stawowe nie są do siebie ściśle dopasowane (np. stawu żuchwowego, kolanowego). Pełnią one funkcje amortyzacyjną
substancja zmniejszająca tarcie w stawach poprzez rozprowadzanie mazi na powierzchni chrząstek
ruchome połączenie kości w szkielecie, np. staw barkowy, staw kolanowy
pasmo tkanki łącznej, które łączy się z kością, wzmacniając ruchome połączenia między kośćmi; łączy również kości poza stawami, tworząc stabilne połączenia w układzie szkieletowym