Ten pies, którego widzisz na zdjęciu, gdy miał 9 miesięcy był bliski śmierci. Zaatakował go groźny dla zwierząt wiruswiruswirus nosówki. Tylko szybka, prawidłowa diagnoza i podanie odpowiednich przeciwciał uratowały mu życie. Jeżeli jednak zwierzę nie ma tyle szczęścia, w 90% przypadków zainfekowane nosówką umiera. Tak zdarza się nie tylko psom ale i innym zwierzętom mięsożernym, m. in. fretkom i norkom. Niekoniecznie wirusy muszą wnikać do naszych komórek czy też atakować hodowane przez nas zwierzęta, aby przynosić nam szkody. Atakują np. wiele uprawianych przez człowieka roślin (np. tytoń, pomidory, ziemniaki, lucerna) powodując przebarwienia liści, zmianę kształtu, karłowatość całej rośliny.

Rozprzestrzenianie się wirusa wewnątrz rośliny przebiega stosunkowo sprawnie. Kanałem są tu plazmodesmy, palczaste wypustki łączące cytoplazmę sąsiednich komórek.

Często ciekawość człowieka prowadzi go poza granice poznania wytyczone przez naturę. Tak też stało się w przypadku wirusów. Z pasożytniczych, szkodliwych drobnoustrojów uczyniliśmy „pocztę kurierską”, której powierzyliśmy bardzo ważne przesyłki w postaci wyizolowanych wcześniej z innych organizmów genów. Następnie, wykorzystując naturalne właściwości wirusów zmusiliśmy je do dostarczenia tego DNA w ściśle określone miejsce. Jest nim zazwyczaj wybrana przez człowieka komórka bakteryjna. W ten sposób wirus staje się wektorem, a bakteria fabryką produkującą nowe dla niej, a przez nas pożądane białko. Tymi „kurierami‑wektorami” są najczęściej wirusy atakujące bakterie, czyli bakteriofagibakteriofagibakteriofagi (bakteria + fag - zjadać, odżywiać się). Wirusy są więc dziś nie tylko sprawcami chorób, ale i ważnym narzędziem nauki zwanej biotechnologią.

Ciekawostka

Wirusy torują drogę bakteriom.

R1Djby1bWTVwQ1

Na czarno‑białym zdjęciu znajduje się mężczyzna rasy białej w średnim wieku. Ma krótkie, zaczesane na bok włosy oraz regularne rysy twarzy. Ubrany jest w marynarkę, białą koszulę ze stojącym kołnierzykiem oraz ciemny krawat.

Rozpoczęcie walki z grypą za pomocą szczepionek stało się możliwe dopiero po poznaniu budowy jej wirionuwirionwirionu. Bardzo długo jednak w ogóle nie wiedziano, że jest to choroba wirusowa. O jej wywoływanie podejrzewano inny, dobrze już znany czynnik zakaźny – bakterie. Duże ich ilości stwierdzano u pacjentów, na przykład w czasie epidemii grypy w latach 1889‑1892 i na tej podstawie sadzono, że przyczyną choroby są te właśnie mikroorganizmy. Dopiero po wyizolowaniu przez Andrewesa i Laidlawa w 1933 roku właściwego czynnika wywołującego grypę udało się ustalić, że jest nim wirus (oznaczono go jako tzw. typ A). Od tego momentu nasza wiedza o chorobie, a co za tym idzie możliwości przeciwdziałania jej oraz leczenia znacznie się powiększyły. Dlaczego jednak tak długo myliliśmy się co do jej przyczyn? Skąd w przebiegu grypy bakterie, które zwiodły naukowców? Czy ich obecność to przypadek? Nie - wiadomo już, że rozwój wirusa w organizmie toruje drogę bakteriom, które korzystają np. z uszkodzonych przez niego komórek. Tak właśnie dzieje się u człowieka chorego na grypę – wirus uszkadza nabłonek gardła czy oskrzeli, a złuszczone, martwe komórki stają się doskonałą pożywką dla bakterii. W ten oto sposób odkrycie i zbadanie wirusów dostarcza nam wiedzy nie tylko o nich samych, ale i o związkach zachodzących między różnymi mikroorganizmami. Wynika z niej jasno, że zachwianie równowagi przez jeden z czynników zakaźnych może pociągać za sobą rozpoczęcie inwazji innego mikroorganizmu.

Słownik