Kultura audiowizualna

R137mPBXDKamb1

Zdjęcie przedstawia cztery klocki scrabbli. Ułożony jest z nich napis blog.

W drugiej połowie XX w. rozwinęła się kultura audiowizualna. Obok filmu ważną rolę zaczęła odgrywać telewizja. Na przełomie XX i XXI w. doszło do ekspansji kolejnego medium – Internetu – oraz wszelkich form przekazu związanych z komputerem. Media te podjęły grę z konwencjąkonwencjakonwencją i rzeczywistością. Z jednej strony zaczęły podkreślać sztuczność kreowanego świata, zabawę formami i motywami fabularnymi, z drugiej – zamazały granicę między sztuką a światem realnym. Dotyczy to przede wszystkim telewizji i internetu, które w odbiorze bywają traktowane jako neutralne i przezroczyste media przekazujące obiektywną informację, chociaż deformują obraz świata i wpływają na rzeczywistość przez oddziaływanie na widza.

Proponowane filmy

Na temat wpływu rzeczywistości wirtualnej na człowieka powstało wiele filmów zarówno polskich, jak i zagranicznych. Należą do nich m.in.:

1. Poszukiwacze zaginionej arki, reż. Steven Spielberg (1981),

2. Seksmisja, reż. Juliusz Machulski (1983),

3. Zelig, reż. Woody Allen (1984),

4. Purpurowa róża z Kairu, reż. Woody Allen (1985),

5. Pulp fiction, reż. Quentin Tarantino (1994),

6. Truman Show, reż. Peter Weir (1998),

7. Matrix, reż. Andy i Lana Wachowski (1999),

8. 33 sceny z życia, reż. Małgorzata Szumowska (2008),

9. Tatarak, reż. Andrzej Wajda (2009),

10. Sala samobójców, reż. Jan Komasa (2011).

Czym jest hipertekst?

Hipertekst to wypowiedź nieciągła, nielinearna, stanowiąca system powiązanych segmentów tekstowych (leksjileksjaleksji) łączonych dowolnie przez odbiorcę. Poszczególne segmenty tekstowe połączone są hiperłączami, czyli odnośnikami (linkami) będącymi częścią hipertekstu. Nie ma jednej, założonej z góry kolejności czytania poszczególnych leksji – przechodzenie od jednej do drugiej zależy wyłącznie od odbiorcy, który nie tylko sam decyduje o kolejności czytania, lecz także może niektóre segmenty hipertekstu pomijać. Aktywność, współuczestnictwo w tworzeniu tego typu przekazu są dodatkowo wzmocnione przez to, że odbiorca może dodawać swoje komentarze, a więc staje się współtwórcą wypowiedzi. Najbardziej znanym systemem hipertekstowym jest sieć WWW. Przykładem hipertekstu może być blog. Powstają również powieści hipertekstowe. Ich prototypem są znane z tradycji teksty o niejednolitej, skomplikowanej strukturze, wśród nich – sylwy (w dawnej Polsce: książki zawierające zbiór wiadomości dotyczących różnych zdarzeń i ludzi oraz spraw domowych, spisywane w domach szlacheckich lub książęcych przez wiele pokoleń).

Nadawca hipertekstu

Nadawca hipertekstu, aby tworzyć czytelne komunikaty, musi znać nie tylko zasady tworzenia tekstu w języku polskim, ale także - środowisko, w którym będzie funkcjonował jego artykuł, a więc świat mediów wirtualnych, i obowiązujace w nim zasady. Zakłada się, że powinien:

• znać technologię tworzenia tego typu tekstu;

• wiedzieć, jaki jest cel jego wypowiedzi (co chce przekazać, komu, po co);

• podporządkować formę celowi wypowiedzi, czyli wprowadzić tyle informacji, ile jest potrzebne (niebezpieczny może być nadmiar); trzeba pamiętać, że informację niesie każda leksjaleksjaleksja, a więc wpis, fotografia, filmik, nagranie, grafika, link, komentarz itd.;

• pamiętać o netykiecienetykietanetykiecie, czyli sposobach zachowania się w internecie (koniecznie trzeba zapoznać się z zasadami netykiety).

Odbiorca hipertekstu

Chcąc scharakteryzować odbiorcę hipertekstu, można wskazać następujące cechy:

• dowolnie łączy poszczególne leksje we własny ciąg, który w jego świadomości staje się całością mającą cechy tekstu linearnego;

• odczytuje znaczenia z poszczególnych leksji, ale po ich połączeniu wydobywa nadrzędny sens z całego hipertekstu;

• ma świadomość, że jego lektura jest jedną z możliwych i nigdy nie jest zakończona;

• jest współautorem hipertekstu, gdyż za każdym razem nadaje mu nową, własną strukturę;

• jest też współautorem hipertekstu, bo ma prawo dołączyć do niego komentarz, a niekiedy ma również możliwość ingerowania w kształt hipertekstu.

Charakterystyka tekstu medialnego

Główną cechą przekazów medialnych jest informacyjność - teksty publikowane w mediach co do zasady są nastawione na przekazywanie informacji. Jednak dobrze napisany tekst medialny wyróżniają również atrakcyjność i perswazyjnośćperswazjaperswazyjność. Jednym z najważniejszych zadań tekstu jest przyciągnięcie uwagi odbiorcy i przekonanie go do wizji świata prezentowanej przez autora. Funkcji tej podporządkowane zostają odpowiednie środki językowe oraz wizualne. Pomiędzy redakcjami mediów masowych toczy się nieustanna walka o zainteresowanie odbiorcy. Biorąc pod uwagę liczbę istniejących stron internetowych, blogów, kanałów telewizyjnych, czasopism i gazet - konkurencja na tym rynku jest naprawdę duża. Ci, którym się nie udaje przyciągnąć stałych czytelników bądź widzów, zazwyczaj po prostu plajtują, a wydawane przez nich serwisy przestają istnieć. Ponieważ żyjemy w czasach kultury wizualnej, komunikat, aby był atrakcyjny dla odbiorcy, musi się wyróżniać nie tylko treścią, ale i formą. W tym celu stosowane są różne środki językowe spełniające określone funkcje.

Uwaga na manipulację!

W walce o zainteresowanie odbiorcy prezentowanym komunikatem nie wszystkie media poprzestają na perswazji. Niektórzy wydawcy stosują o wiele bardziej szkodliwy zabieg – manipulację językowąmanipulacja językowamanipulację językową, której celem jest osiągnięcie zamierzonego celu poprzez umiejętne wywieranie wpływu na odbiorcę. Zabieg ten możemy odnaleźć przede wszystkim w reklamie i polityce, ale nie tylko. Popularnymi narzędziami manipulacji językowej są chwyty erystyczneerystykaerystyczne.

Mając świadomość, że media nieustannie zabiegają o nasze zainteresowanie, ponieważ to ono umożliwia im istnienie, jak również zarabianie pieniędzy, warto pamiętać, że wcale nie muszą one prezentować prawdy o świecie i z dystansem podchodzić do treści publikowanych przez środki masowego przekazu. Aby wyrobić sobie własne zdanie w danej sprawie, należy poznać różne punkty widzenia, a przede wszystkim - opierać się na faktach, a nie na prezentowanym językowym obrazie światajęzykowy obraz świata (JOS)językowym obrazie świata. Ale uwaga! Faktami też można manipulować, dlatego ostrożność i kierowanie się zdrowym rozsądkiem są bardzo istotne przy przyswajaniu różnego rodzaju informacji płynących do nas z różnych kanałów. Na szczęście - przy wszystkich zagrożeniach, które na nas czyhają w sieci - internet to również ogromne i nieograniczone źródło wiedzy, umożliwiające weryfikację wiadomości. Dzięki niemu możemy m.in. łatwo i szybko dotrzeć do artykułów naukowych, praktycznie z każdej dziedziny, prezentujących wyniki badań. Podsumowując: warto korzystać z internetu, ale należy to czynić z głową.

Stosunek rzeczywistości opisywanej w mediach do prawdy jest tematem jednej z bajek Juliana Ejsmonda, polskiego poety, tłumacza i bajkopisarza, żyjącego w latach 1892‑1930, który w bardzo krytyczny i satyryczny sposób odniósł się do ówczesnej prasy:

Słownik