Przeczytaj
Asymetria czynnościowa półkul mózgowych
KresomózgowieKresomózgowie zbudowane jest z dwóch półkul mózgowych przedzielonych szczeliną podłużną mózgu. Kora mózgowaKora mózgowa pokrywa powierzchnię półkul mózgowych. Każda z półkul specjalizuje się w różnych funkcjach: u większości osób lewa półkula odpowiada za mowę, naukę i technikę, a prawa – sztukę i wyobraźnię. Obie części kresomózgowia wymieniają się między sobą informacjami za pośrednictwem ciała modzelowategociała modzelowatego.
Nerwy wychodzące z półkul mózgowych krzyżują się na wysokości rdzenia przedłużonegordzenia przedłużonego, dlatego lewa półkula kontroluje czynności prawej strony ciała, a prawa półkula – lewej.
Ośrodki kory mózgowej i ich rola
Kora mózgowa zbudowana jest z istoty szarejistoty szarej, na którą składają się ciała komórek nerwowych. Powierzchnia kory tworzy liczne fałdy (zakręty) i bruzdy. Bruzdy dzielą powierzchnię każdej z półkul na płaty kory mózgowej: czołowy, ciemieniowy, potyliczny i skroniowy.
W każdym z płatów znajdują się funkcjonalne obszary kory mózgowej zwane ośrodkami korowymi: czuciowe, ruchowe i kojarzeniowe.
Obszary czuciowe
Odbierane są tu informacje zmysłowe przekierowywane przez wzgórze z narządów zmysłów: wzroku – do ośrodków kory wzrokowej płata potylicznego; słuchu – do ośrodków kory słuchowej płata skroniowego; smaku – do ośrodków w płacie ciemieniowym; węchu – bezpośrednio do ośrodków w płacie skroniowym, a następnie przez wzgórze do kory oczodołowo czołowej. Obszary te odbierają także informacje z receptorów rozmieszczonych głównie w skórze, dotyczące dotyku, bólu, temperatury, ciśnienia, pozycji mięśni i kończyn.
Obszary ruchowe
Inicjują i kontrolują czynności ruchowe zależne od woli oraz kontrolują ruchy wyuczone, mimowolne, np. zręcznościowe.
Obszary kojarzeniowe (asocjacyjne)
Integrując informacje obszarów czuciowych i ruchowych oraz pochodzących z innych struktur mózgowia, obszary te są zaangażowane w wyższe czynności nerwowe związane z planowaniem, myśleniem, nauką, pamięcią i oceną emocji.
W korze mózgowej znajdują się cztery ośrodki odpowiadające za mowę i podlegające nadrzędnemu ośrodkowi mowy w korze kojarzeniowej – styku płatów skroniowego, potylicznego i ciemieniowego.
Mapa mózgu
Wszystkim receptorom czucia powierzchownego oraz mięśniom poprzecznie prążkowanym odpowiadają określone obszary w korze somatosensorycznej (czuciowej) i ruchowej. Neurony są w nich rozmieszczone w sposób uporządkowany, zgodnie z okolicami ciała, z których jest odbierana informacja czuciowa lub do których wysyłana jest odpowiedź ruchowa. Topografię ośrodków czuciowych i ruchowych można przedstawić w postaci mapy ciała: „człowieka czuciowego” i „człowieka ruchowego”.
Wielkość reprezentacji w korze mózgowej zależy od liczby unerwiających ją jednostek czuciowych oraz zakresu kontroli nerwowej potrzebnej mięśniom.
Układ limbiczny
Układ limbiczny zlokalizowany jest głównie w płatach skroniowych i obejmuje ośrodki koroweośrodki korowe płatów czołowego i skroniowego: hipokamphipokamp i ciało migdałowateciało migdałowate oraz ośrodki podkorowe: m.in. część wzgórzawzgórza i podwzgórzapodwzgórza.
Układ limbiczny bierze udział w regulacji zachowań emocjonalnych oraz czynności układu somatycznego i autonomicznego. Odgrywa kluczową rolę w procesach zapamiętywania i motywacji. Wchodzący w jego skład hipokamp bierze udział w procesach uczenia się oraz tworzenia pamięci trwałej. Ponadto w obszarze tym zachodzą intensywne procesy neurogenezyneurogenezy (bez względu na wiek).
Słownik
struktura składająca się na jądra podkorowe mózgu; jego główną funkcją jest generowanie emocji, agresji i zachowań obronnych
pasmo istoty białej łączące obie półkule mózgowia
róg Ammona; parzysta struktura należąca do węchomózgowia, położona w przyśrodkowej ścianie komór bocznych; jego główną funkcją jest konsolidacja śladu pamięciowego, czyli przenoszenie informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej; odpowiada także za orientację przestrzenną
wypustki komórek nerwowych wypełniające wnętrze mózgowia, w rdzeniu kręgowym otaczające istotę szarą
skupienia ciał komórek nerwowych w mózgowiu tworzące korę mózgową, w rdzeniu kręgowym układające się centralnie w kształcie litery H
istota szara zbudowana z komórek nerwowych i komórek glejowych pokrywająca obie półkule mózgowe
przednia część mózgu kręgowców, powstała przez podział pierwszego pęcherzyka mózgowego – przodomózgowia; wyróżnia się w nim opuszki węchowe (u ssaków klasyfikowane jako I para nerwów czaszkowych) oraz dwie półkule pokryte korą mózgową; kresomózgowie jest stosunkowo niewielkie u ryb, płazów i gadów, u ptaków częściowo, a u ssaków całkowicie pokrywa od strony górnej i z boków pozostałe części mózgu, stając się największą jego częścią
proces powstawania oraz morfologicznego i funkcjonalnego różnicowania się komórek nerwowych
złożony zespół komórek nerwowych uczestniczących w regulacji określonych czynności organizmu
obszary kory mózgowej odpowiedzialne za poszczególne czynności nerwowe
struktura położona w brzusznej części międzymózgowia, między skrzyżowaniem wzrokowym a ciałami sutkowatymi; siedlisko ośrodków regulujących podstawowe funkcje życiowe i popędy, takie jak: pobieranie pokarmu i wody, termoregulacja, popęd płciowy, lęk i agresja
opuszka, rdzeniomózgowie; część pnia mózgu położona między mostem a rdzeniem kręgowym; zawiera jądra ruchowe, czuciowe i autonomiczne niektórych nerwów czaszkowych, ośrodki kierujące podstawowymi dla życia czynnościami (jak np. oddychanie, krążenie krwi) oraz struktury zaliczane do tworu siatkowatego; przez rdzeń przedłużony przebiegają liczne szlaki nerwowe
część międzymózgowia stanowiąca ważną stację podkorową dla impulsów biegnących z narządów zmysłów i móżdżku do kory mózgowej