Michał Głowiński Pisanie Białoszewskiego. Szkice

Pisał przeważnie o drobnych, błahych z pozoru, wydarzeniach codziennych, nie był jednak kronikarzem powszedniości, był pisarzem ludzkiej egzystencji, mówiącym o zagrożeniach, obawach i - przede wszystkim - śmierci.

Pisał o tym, co wymierne i dotykalne (nawet wielka historia pod jego piórem stawała się ciągiem konkretnych wypadków), wszystko jednak, co stworzył, jest świadectwem potęgi wyobraźni, umożliwiającej budowanie świata własnego, nowego, niepowtarzalnego.

Posługiwał się językiem potocznym, zasłyszanym na ulicy, w kolejce, w autobusach, niekiedy nawet kalekim, nie naśladował go jednak, ale czynił elementem indywidualnego wysłowienia, odkrywczego i oryginalnego, kunsztownego w swej pozornej niedbałości i zaskakującego.

okładka Źródło: Michał Głowiński, Pisanie Białoszewskiego. Szkice, red. Michał Głowiński, Zdzisław Łapiński, Warszawa. 1993. Tekst pochodzi z czwartej strony okładki książki.

Miron Białoszewski Blok, ja w nim

– Ralla
la laa – radio z babą
– uuu! – gdzieś dziecko
– Ralla
la laa! – baba
– uu! – dziecko
– Ral
la la – baba
– uu – dziecko
– Ra
la la –
– u
oho
ucho mi zwariowało?
a to nie:
niedziela
rusza
trzymajcie się ludzie!

(Odczepić się, 1978)

miron Źródło: Miron Białoszewski, Blok, ja w nim</cite, [w:] Ryszard Matuszewski, Poezja polska 1939-1996. Antologia, Warszawa 1998, s. 255–256.

Marta Bukowiecka Między tekstem a nagraniem. Formy niesystemowej dźwiękowości w poezji Mirona Białoszewskiego

W [..] wierszach [Białoszewskiego] dobywane z różnych źródeł głosy nie tylko kontrastują ze sobą, ale też niekiedy harmonizują się w melodię. W [...] wierszu [Blok, ja w nim] rzeczywistość dźwiękowa w autorskim ujęciu nabiera znaczeń artystycznych. Wiersz jest zrobiony podobnie jak fotografia, zatrzymująca w kadrze zjawiska pospolite, ale – dzięki kompozycji i dobremu światłu – tworzące obraz o naddanej wartości estetycznej i znaczeniowej. To samo, czyli artystyczną kompozycję, z kakofoniikakofoniakakofonii radiowej piosenki i płaczu dziecka czyni układ strof i zestrojenie równolegle wyciszających się dwóch źródeł dźwięku. Tekstowym sygnałem jego wytracającej się siły jest stopniowa redukcja głosek i wykrzykników [...].
W końcowej części wiersza autor jakby sam się dziwi własnemu doświadczeniu niespodziewanej harmonii dwóch niezależnych motywów dźwiękowych, które zlały się przypadkiem w jedną melodię. Od siebie dodał tu tylko, poza budową wiersza, wydobywającą jego dźwiękowość, paronomastyczneparonomazjaparonomastyczne zestawienie słowa „ucho” z wykrzyknieniem „oho”. A jednak to czynniki tekstowe wydobywają dźwiękowość wiersza. Stopniowe odejmowanie znaków i liter dobrze widać, gdy są zapisane; w głosowej realizacji efekt redukowania, skracania głosek raczej by się zatarł, np. „uu” i „u”, oddzielone sekwencją wypowiedzi, w głośnym odczytaniu brzmiałyby tak samo.

cyt1 Źródło: Marta Bukowiecka, Między tekstem a nagraniem. Formy niesystemowej dźwiękowości w poezji Mirona Białoszewskiego, „Teksty Drugie” 2017, nr 4, s. 430–431.