Przeczytaj
Biblia – święta księga judaizmu i chrześcijaństwa
Biblia to święta księga żydówżydów i chrześcijan, na którą składają się teksty pisane pomiędzy XII w. p.n.e. a II w. n.e., choć należy pamiętać, że przez pewien czas najstarsze fragmenty Pisma Świętego przekazywano ustnie. Na początku powstał tzw. Pięcioksiąg MojżeszaPięcioksiąg Mojżesza, składający się z ksiąg: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańskiej, Liczb oraz Powtórzonego Prawa. Polska nazwa „Pięcioksiąg” odpowiada tytułom: w języku hebrajskim – Tora (תורה – pouczenie) i w grece – Pentateuch (piepsilonnutauάtauepsilonupsilonchiomicronς – piέtauepsilon + tauepsilonῦchiomicronς – pięć + zwój). Te części Starego Testamentu (czyli Biblii Hebrajskiej) mają dla wyznawców judaizmujudaizmu wyjątkową wartość teologiczną. Na ich znaczenie wpływał m.in. fakt, że w tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej za ich autora uchodził patriarcha Mojżesz. Jednak znawcy Biblii ustalili, że Pięcioksiąg ułożyło wielu autorów, zwłaszcza wywodzących się z kręgów kapłańskich.
Dwa biblijne opisy powstania świata i człowieka
W języku polskim wyraz „rodzaj” oznaczał narodziny i właśnie narodzin wszechświata dotyczą dwa opisy stworzenia ziemi, nieba, ciał niebieskich oraz człowieka. Choć wersetywersety przestawiające te wydarzenia umieszczono na wstępie Pisma Świętego, to nie oznacza, że od nich zaczęto spisywać Księgę Rodzaju, której Żydzi nadali nazwę Bereszit (hebr. na początku). Jej redagowanie zajęło kilka wieków (ten proces zainicjowano prawdopodobnie w XIII, a zakończono w V w. p.n.e.), natomiast forma i treść wskazują na połączenie zapisków powstałych w kilku różnych kręgachIndeks górny 11 Indeks górny koniec11. Sięganie do odmiennych tradycji wyjaśnia, dlaczego obok siebie znajdują się dwie tak odmienne deskrypcje powołania człowieka do istnienia.
KosmogoniaKosmogonia zamieszczona w pierwszym rozdziale Księgi Rodzaju powstała w V w. p.n.e. Opis, który finalnie znalazł się w rozdziale drugim, należy do najwcześniejszych fragmentów Starego Testamentu i niewykluczone, że ułożono go w X stuleciu przed narodzinami Jezusa. Oba noszą piętno swoich czasów i dostarczają nam wielu wiadomości o sposobie postrzegania świata przez Żydów żyjących w odległym od siebie okresie.
Wykład Pisma Świętego Starego TestamentuUważna lektura Księgi PoczątkówKsięgi Początków nasuwa wielu uczonym wniosek, że istnieją w niej dwa opowiadania o stworzeniu świata i człowieka, pochodzące z dwóch różnych źródeł. Wprawdzie opowiadanie pierwsze mówi o całym widzialnym wszechświecie, drugie zaś zajmuje się prawie wyłącznie człowiekiem i jego ziemskim rajem, jednakże pierwsze również mówi o człowieku (1, 26‑30), a drugie wzmiankuje też rośliny (2, 4b‑5) i zwierzęta (2, 19).
Gdy idzie o samych ludzi, to rozdział drugi GenesisGenesis opowiada o stworzeniu pierwszej pary ludzkiej, natomiast rozdział pierwszy mówi o stworzeniu ludzi (obu płci).
Są jeszcze dalsze różnice między obu opowiadaniami o stworzeniu. Może najbardziej charakterystyczna jest ich odmienna koncepcja kosmogoniczna. Według Gn 1 prapierwiastkiem świata jest woda (chaos praoceanu), podczas gdy w Gn 2 spotykamy się z ziemią, ściślej z ziemską pustynią, na której „raj” stanowi jakoby wyjątkową oazę.
Źródło: Michał Pater, Wykład Pisma Świętego Starego Testamentu, Poznań‒Warszawa 1978, s. 175.
Mimo zasygnalizowanych rozbieżności między dwoma opisami redaktorzy Księgi Rodzaju zdecydowali się na umieszczenie ich obok siebie. W ten sposób sygnalizowali m.in. to, że odstępstwa są marginalne. Początkowe rozdziały Biblii zawierają bowiem bardzo podobny przekaz, a kosmogonii nie należy traktować jak dzieł naukowych i odczytywać literalnie, lecz dostrzegać w nich sens religijny.
Słownik
(gr. antropos – człowiek; gr. morphe – kształt) – figura stylistyczna będąca odmianą animizacji; polega na przypisaniu cech ludzkich tworom nieożywionym, zjawiskom natury i pojęciom abstrakcyjnym
monoteistyczna religia wyznawana głównie przez Żydów (traktowana przez nich jako religia narodowa), zakładająca, że bezosobowy Bóg stworzył świat i oczekuje od ludzi postępowania zgodnego z danym im prawem (m.in. dekalogiem), oraz że Żydzi są narodem wybranym, z którym Stwórca zawarł przymierze
(gr. kósmos – wszechświat; gónos – pochodzenie) – mitologiczne albo religijne wyobrażenie etapów powstania wszechświata; dział astronomii zajmujący się wyjaśnianiem genezy oraz ewolucji ciał niebieskich
(hebr. Tora; gr. Pentateuch) – pierwszych pięć ksiąg Starego Testamentu
zastosowana w Biblii (ale też np. w Koranie) segmentacja tekstu, polegająca na wyodrębnieniu cząstek treściowo‑znaczeniowych