Zaświaty jako przestrzeń dla dusz

Większość religii zakłada, że istnienie człowieka nie kończy się wraz ze śmiercią fizyczną – dusza czy też duch istnieją nadal. Pośmiertny byt nie musi łączyć się z ponoszeniem kary lub otrzymaniem nagrody. Na przykład we wczesnym judaizmie istniało przekonanie, że po zgonie wszyscy ludzie trafiają do Szeolu (Otchłani) i są tam traktowani jednakowo, niezależnie od tego, jacy byli za życia. O takim samym losie pośmiertnym mówiły mity germańskie – według nich dusze także trafiały do podziemnej krainy zwanej Hel, gdzie trwały w letargu.

RDCCGGR0ka18h

Obraz przedstawia scenę walki dwóch nagich mężczyzn. Są oni w pozycji klęczącej. Jeden z nich gryzie w odchyloną do tyłu szyję drugiego mężczyzny. Trzyma go za prawą rękę. Dugi mężczyzna broniąc się, trzyma za włosy swojego oprawcę, żeby odciągnąć jego głowę do tyłu. Ciała mężczyzn są dobrze zbudowane, muskularne.

Jednak brak koncepcji nagród i kar nie dotyczy wszystkich religii. Można dostrzec np. ewoluowanie pod tym względem mitologii greckiej. Z czasem Grecy zaczęli wyobrażać sobie, że szlachetni ludzie trafiają na Wyspy Szczęśliwe, by tam zaznawać wiecznego spokoju. Ci natomiast, którzy działali przeciwko bogom, trafiali do Tartaru – najniższej krainy w podziemiach, przeznaczonej dla zbuntowanych bogów i tych dusz, które muszą cierpieć niekończące się męki.

Chrześcijańskie zaświaty

R13sVCRvXTCmM1

Obraz przedstawia stojące obok siebie trzy anioły. Wszystkie maja otwarte usta, jakby śpiewały. W dłoniach trzymają zapisana kartkę papieru.

Chrześcijańskie wyobrażenia na temat krain pośmiertnych mają źródła w Biblii. Jednak zawarte w Piśmie Świętym opisy są nieliczne i bardzo nieprecyzyjne. Już na początku chrześcijaństwa wizje zaświatów zaczęto budować, wykorzystując wyobrażenia wywodzące się z innych religii, a nawet niechrześcijańskich utworów literackich, oraz o treść apokryfówapokryf apokryfów, które odzwierciedlały wierzenia ludowe.

Stamtąd przejęto ideę dotyczącą piekła – krainy dla grzeszników i diabłów, oraz nieba (raju niebiańskiego), w którym mają przebywać dusze zbawione w towarzystwie aniołów i samego Boga. DychotomicznydychotomicznyDychotomiczny podział zaświatów utrzymywał się do XII wieku. Wówczas ukształtowała się koncepcja czyśćca (łac. purgatorium). Zakłada ona, że poza wiecznym niebem i piekłem istnieje też kraina, do której udają się dusze na pewien okres po to, by po odbyciu kary trafić ostatecznie do raju. Ideę czyśćca popierali przede wszystkim teologowie związani z paryską Sorboną, wskazując na jej biblijne korzenie. W czasach Dantego była już ona powszechnie przyjęta przez zachodnie chrześcijaństwo, choć później zanegowali ją przedstawiciele kościołów protestanckich. Istnienie czyśćca stało się dogmatem jedynie w katolicyzmie.

Logika konstrukcji zaświatów w Boskiej komedii

Dante przedstawił wizję, która ukauzje bardzo logicznie skonstruowane zaświaty. Każda z krain składa się dziewięciu części. W ich obrębie zachowana zostaje zasada hierarchizacji – kolejną część zapełniają coraz bardziej grzeszne albo coraz bardziej cnotliwe dusze. Trójcy Świętej odpowiada jej odwrotność: Lucyfer z trzema paszczami, przy czym Bóg i Szatan umiejscowieni są na dwóch biegunach: demon zajmuje najniższą z możliwych pozycji, Stwórca góruje nad wszystkim i wszystkimi.

R1UwB9PvsLBmm

Obraz przedstawia trzy postacie: dwóch mężczyzn i kobietę. Pośrodku stoi Bóg Ojciec z uniesionymi ku górze rękami. Nad jego głową widoczny jest trójkąt. Po prawicy ojca stoi Jezus. Ma uniesioną prawicę. Po lewej stronie Boga znajduje się Duch Świety. Ma postać kobiety. Między wszystkimi postaciami znajduje się kula ziemska z zaznaczonymi na niej kontynentami.

Słownik