Handel zagraniczny jest ważnym czynnikiem rozwoju gospodarczego krajów, zapewnia bowiem dostawy niezbędnych towarów i usług, w tym m.in. surowców, płodów rolnych, różnego rodzaju dóbr czy technologii. Polega na odpłatnej wymianie towarów lub usług z partnerami posiadającymi stałą siedzibę poza granicą celną państwa. Podstawowymi formami handlu zagranicznego są: import, eksport, a także reeksport, handel tranzytowy oraz tzw. „obroty niewidzialne”, czyli usługi (np. turystyka, usługi transportowe, pocztowo‑telekomunikacyjne, finansowe itp.). Na świecie największy udział w handlu zagranicznym mają: usługi komercyjne, paliwa, produkty przemysłu maszynowego i chemicznego, specjalistyczne maszyny i urządzenia oraz żywność i produkty rolne.

Wartości handlu zagranicznego są ujmowane w bilansie handlowymbilans handlowybilansie handlowym, będącym zestawieniem dochodów z eksportu i importu. Bilans handlowy wraz z „obrotami niewidzialnymi” jest składnikiem bilansu płatniczego.

Największa na świecie dwustronna wymiana handlowa (eksport‑import) przebiega między Chinami a Stanami Zjednoczonymi oraz między tymi krajami a sąsiadującymi z nimi państwami. Przykładowo w 2020 roku Stany Zjednoczone importowały z Chin towary o wartości 457 mld USD, zaś eksport wyniósł 136 mld USD. Eksport i import Chin ze Specjalnym Regionem Administracyjnym Hongkongu, Japonią, Tajwanem i Republiką Korei wyniósł 1,15 bln USD, natomiast handel Stanów Zjednoczonych z Meksykiem i Kanadą 1,07 bln USD. Wymiana handlowa w Europie jest bardziej ograniczona przestrzennie i ma charakter regionalny – w 2020 roku 68% europejskiego eksportu i importu dotyczyło partnerów handlowych na tym samym kontynencie. W Azji wskaźnik ten wyniósł 58%. Natomiast znacznie większy, pozaregionalny zasięg ma wymiana handlowa w Oceanii, Ameryce Południowej i Afryce.

R1X9lOpBjoaCy

Wykres przedstawia eksport wewnątrzregionalny i pozaregionalny. W Afryce eksport wewnątrzregionalny wyniósł prawie 25 a pozaregionalny ponad 75. W Ameryce Północnej eksport wewnątrzregionalny wyniósł ponad 25 a pozaregionlany niemal 75. W Ameryce Łacińskiej i na Karaibach eksport wewnątrzregionalny około 15 a pozaregionalny ponad 75. W Azji eksport wewnątrzregionalny wyniósł ponad 50 a pozaregionalny prawie 50. W Europie eksport wewnątrzregionalny wyniósł prawie 75 a pozaregionalny ponad 25. W Oceanii eksport pozaregionalny wyniósł niemal 100.

W 2020 roku wartość wymiany handlowej między krajami wysoko rozwiniętymi wyniosła 6,6 bln USD, natomiast między krajami rozwijającymi się 4,6 bln USD. Z kolei wymiana handlowa między krajami wysoko rozwiniętymi i rozwijającymi się wyniosła 6,1 bln USD. Wynika stąd, że dla gospodarek rozwiniętych handel z gospodarkami rozwijającymi się był niemal tak samo ważny jak handel z gospodarkami rozwiniętymi. Głównymi partnerami handlowymi krajów rozwijających się są Stany Zjednoczone (1,4 bln USD), Chiny (1,1 bln USD) i inne państwa azjatyckie.

Kraje wysoko rozwinięte wpływają na światową strukturę eksportu i importu poprzez wpływ na poziom poszczególnych cen, które w przypadku produktów przetworzonych (np. elektronika, wyroby przemysłu chemicznego, precyzyjnego, zbrojeniowego i środki transportu) niemal nieustannie rosną, co umożliwia osiąganie wysokich dochodów z eksportu. Z kolei ceny produktów nieprzetworzonych (surowce mineralne i płody rolne) są stosunkowo stałe, a nawet w pewnych okresach spadają – w ten sposób kraje te oszczędzają na zakupie surowców dalej przetwarzanych i sprzedawanych.

Kraje średnio i nisko rozwinięte charakteryzują się w zależności od okresu 2‑4 razy mniejszą wartością eksportu i importu (wyrażoną w mld USD) w stosunku do krajów wysoko rozwiniętych.

Im wyższy poziom eksportu i importu w stosunku do produktu krajowego brutto (PKB), tym większy wpływ na gospodarkę narodową ma stan koniunktury na rynkach zagranicznych. Kraje charakteryzujące się dużą otwartością handlową (wysokim wskaźnikiem eksportu i importu do PKB) mają zdecydowanie wyższą dynamikę wzrostu gospodarczego. W krajach uzależnionych od importu, w szczególności od surowców mających strategiczne znaczenie dla rozwoju gospodarczego, wysoki stopień otwartości gospodarczej stanowi zagrożenie w sytuacji gwałtownego wzrostu cen na rynkach światowych.

R1WKBbgqhnCEG

Mapa świata przedstawia wskaźnik otwartości handlowej. Powyżej 50 wystąpiło w Libii, Czechach, na Słowacji, Węgrzech, w Wietnamie, Kambodży. Od 35 do 50 wystąpiło w Meksyku, Mali, Somalii, Polsce, na Białorusi, Łotwie, w Estonii, Mongolii, Tajlandii, Malezji. Od 25 do 35 wystąpiło w Mauretanii, Demokratycznej Republice Konga, Angoli, Namibii, Botswanie, RPA, Zambii, Mozambiku, Turcji, Kazachstanie, Iraku, na Ukrainie, w Rumunii, Niemczech, Szwecji, Portugalii, Chile. Od 15 do 25 wystąpiło w Kanadzie, Peru, Boliwii, Algierii, Czadzie, na Madagaskarze, w Arabii Saudyjskiej, Rosji, Chinach, Birmie, Papui Nowej Gwinei, Australii, Nowej Zelandii, Finlandii, Norwegii, Wielkiej Brytanii, Francji, Hiszpanii, we Włoszech, w Grecji. Poniżej 15 wystąpiło w USA, Kolumbii, Wenezueli, Brazylii, Argentynie, Nigrze, Nigerii, Kamerunie, Kenii, Tanzanii, Etiopii, Sudanie, Egipcie, Iranie, Pakistanie, Indiach, Indonezji.

Eksport

Eksport obejmuje sprzedaż lub wywóz za granicę towarów pochodzenia krajowego lub w znacznym stopniu przetworzonych w kraju, a także usług świadczonych cudzoziemcom (np. usługi finansowe, księgowe i inne profesjonalne usługi związane z wywozem kapitału i płatnościami transferowymi, usługi turystyczne, edukacyjne, naukowo‑techniczne itp.). W 2020 roku całkowita wartość eksportu na świecie wyniosła 22 430 mld USD, w tym w krajach o wysokim stopniu rozwoju 15 401,8 mld USD, a w krajach nisko i średnio rozwiniętych 6 975,2 mld USD.

W krajach wysoko rozwiniętych w eksporcie dominują artykuły wysoko przetworzone, np. sprzęt transportowy, specjalistyczne maszyny i urządzenia (np. sprzęt AGD) oraz produkty chemiczne. Charakterystyczną cechą tych krajów jest także duży eksport usług. Kraje średnio rozwinięte gospodarczo eksportują maszyny i urządzenia oraz inne artykuły przemysłowe. Natomiast kraje słabo rozwinięte eksportują głównie surowce mineralne oraz nisko przetworzone artykuły rolno‑spożywcze.

Eksport towarów i usług generuje dochód dla państwa. W krajach wysoko rozwiniętych średnio około 30% PKB (a w niektórych krajach, np. Holandii i Belgii nawet 60%) pochodzi z eksportu zwykle wysoko przetworzonych produktów i usług wyższego rzędu. Dzięki temu uzyskane nadwyżki kapitałowe mogą być inwestowane w unowocześnienie krajowej produkcji czy uruchomienie lub zwiększenie produkcji w innych regionach świata, w których koszty produkcji są mniejsze.

Natomiast w krajach słabo i średnio rozwiniętych (z wyjątkiem m.in. Chin, Malezji i Singapuru i innych krajów zwanych „tygrysami azjatyckimi”), eksport ma stosunkowo mały udział w PKB. Wynika to z faktu, że eksport tych krajów obejmuje głównie tanie i nieprzynoszące zysków surowce mineralne i płody rolne, zaś produkty wysoko przetworzone, sprzedaż których generowałaby znacznie większy zysk, są importowane.

R1Klg3v89AWuq

Mapa świata przedstawia wartość eksportu. Powyżej 800 miliardów dolarów wystąpiło w USSA, Niemczech, Chinach. Od 500 do 800 miliardów dolarów wystąpiło we Francji, Włoszech, w Wielkiej Brytanii, Holandii, Japonii. Od 300 do 500 miliardów dolarów wystąpiło w Kanadzie, Meksyku, Hiszpanii, Polsce, Rosji, Indiach, Australii. Od 100 do 300 miliardów dolarów wystąpiło w Brazylii, Norwegii, Szwecji, Czechach, Austrii, na Węgrzech, w Turcji, Arabii Saudyjskiej, Tajlandii, Wietnamie, Malezji, Indonezji. Poniżej 100 miliardów dolarów wystąpiło w Kolumbii, Peru, Boliwii, Chile, Argentynie, Ameryce Środkowej, Finlandii, Estonii, na Litwie, Łotwie, Białorusi, Ukrainie, w Rumunii, Bułgarii, na Bałkanach, w Portugalii, Iranie, Pakistanie, Kazachstanie, Mongolii, Birmie, Kambodży, na Madagaskarze, w krajach afrykańskich.

Do największych eksporterów na świecie wg danych Banku Światowego w 2020 roku należały:

Import

Import to przywóz towarów z zagranicy w celu wykorzystania ich na rynku wewnętrznym. W 2020 roku całkowita wartość importu na świecie wyniosła 21 746 mld USD, w tym w krajach o wysokim stopniu rozwoju 14 933,4 mld USD, a w krajach nisko i średnio rozwiniętych 6 769,2 mld USD.

R1CVlHK0LTjQc

Mapa świata przedstawia import. Ponad 800 miliardów dolarów wystąpiło w USA, Niemczech i Chinach. Od 500 do 800 miliardów dolarów wystąpiło w Kanadzie, we Francji, w Wielkiej Brytanii, Indiach, Japonii. Od 300 do 500 miliardów dolarów wystąpiło w Meksyku, Hiszpanii, we Włoszech, w Rosji. Od 100 do 300 miliardów dolarów wystąpiło w Brazylii, Arabii Saudyjskiej, Polsce, Czechach, Austrii, Rumunii, na Węgrzech, w Norwegii, Szwecji, Turcji, Tajlandii, Wietnamie, Malezji, Indonezji, Australii. Poniżej 100 miliardów dolarów wystąpiło w Kolumbii, Peru, Chile, Boliwii, Argentynie, Ameryce Środkowej, Finlandii, Estonii, na Łotwie, Litwie, Białorusi, Ukrainie, Słowacji, na Bałkanach, Kazachstanie, Mongolii, Iranie, Pakistanie, Birmie, Kambodży, w krajach afrykańskich.

Największymi importerami wg danych Banku Światowego w 2020 roku były:

Dynamika eksportu i importu

Dynamikę eksportu i importu określa się analizując zmiany ich wartości w czasie. Mierzy się ją za pomocą dwóch podstawowych wskaźników – zmian wartości eksportu i importu w stosunku do wybranego roku „zerowego” lub określając roczną stopę wzrostu poprzez porównanie wartości rok do roku. W materiale poniżej przedstawiono dynamikę eksportu i importu w okresie 2000‑2020 dla świata i krajów o wysokim oraz niskim i średnim poziomie rozwoju, natomiast grafika interaktywna na kolejnej stronie prezentuje analogiczne informacje dla Polski.

Wskaźniki dynamiki eksportu/importu:

1. Wskaźnik zmian wartości eksportu/importu rok do roku

RGT3LT40AkFrO

Grafika przedstawia wskaźniki zmian wartości eksportu lub importu. Wskaźnik zmian wartości eksportu lub importu rok do roku posiada wzór. Delta iks do potęgi te jeden do te 2 równa się iloraz iks do potęgi t2 przez iks do potęgi iks jeden razy 100. Lub. Delta iks do potęgi te jeden do te dwa równa się iloraz z iks do potęgi te dwa minus iks do potęgi te jeden przez iks do potęgi te jeden razy 100%. Wskaźnik zmian wartości eksportu lub importu do roku bazowego posiada wzór. Delta iks do potęgi te zero do te dwa równa się iloraz z iks do potęgi te dwa przez iks do potęgi te zero razy 100. Lub. Delta iks do potęgi te zero do te dwa równa się iloraz iks do potęgi te dwa minus iks do potęgi te zero przez iks do potęgi te zero razy 100%. Gdzie. Delta iks to wskaźnik dynamiki eksportu lub importu. Iks do potęgi te zero to wartość eksportu lub importu w roku bazowym. Iks do potęgi te jeden to wartość eksportu lub importu w roku poprzedzającym. Iks do potęgi te dwa to wartość eksportu lub importu w roku następnym.

W ostatnich dwóch dekadach całkowita wartość eksportu i importu na świecie wykazuje tendencję wzrostową, pomimo występujących okresowo spadków. Po kilkuletnim dynamicznym wzroście wartości eksportu i importu w latach 2002‑2008 nastąpił okres naprzemiennego występowania spadków i wzrostów. Największe spadki wywołane kryzysami finansowymi i gospodarczymi pojawiły się w latach:

• 2000‑2001 – kryzys związany z tzw. „bańką internetowąbańka internetowabańką internetową” („boom dot‑comów”),

• 2008–2009 – kryzys gospodarczy na rynkach finansowych i bankowych, zapoczątkowany zapaścią na rynku pożyczek hipotecznych wysokiego ryzyka w Stanach Zjednoczonych („kryzys Lehman‑Brothers”),

• 2015‑2016 – kryzys finansowo‑gospodarczy, powiązane z nim załamanie popytu zwłaszcza inwestycyjnego i stagnacja handlu międzynarodowego,

• 2019‑2021 – pandemia Covid‑19 przyczyniająca się do spowolnienia światowej gospodarki, w tym wymiany handlowej.

Mimo to w 2020 roku wartość światowego eksportu i importu wzrosła w stosunku do 2000 roku niemal trzykrotnie, bowiem po zakończeniu kryzysów następowało stosunkowo silne odbicie na rynku i związane z nim znaczny wzrost wymiany handlowej.

Tabela. Wartość eksportu i importu w latach 2000‑2020 na świecie i w krajach wysoko oraz średnio i nisko rozwiniętych (w mld USD)

Indeks górny źródło: dane Banku Światowego  Indeks górny koniec^{źródło: dane Banku Światowego} 

Obserwowana w latach 2000‑2020 tendencja wzrostowa wartości dynamiki eksportu i importu  jest zbliżona we wszystkich krajach, zarówno wysoko, jak i średnio oraz nisko rozwiniętych. Wpływ kryzysów finansowo‑gospodarczych na spadki wartości eksportu i importu silniej zaznacza się w krajach wysoko rozwiniętych. Wynika to z faktu, że w krajach tych wymiana handlowa ma większy udział w tworzeniu PKB. Warto także zauważyć, że w rozpatrywanym okresie dynamika wzrostu wartości eksportu i importu była dwukrotnie większa w krajach nisko i średnio rozwiniętych niż w krajach wysoko rozwiniętych przy niższej, bezwzględnej wartości wymiany handlowej.

RAtFPjoBZYcpO

Wykres przedstawia wartość eksportu. W krajach wysoko rozwiniętych w 2000 roku eksport wyniósł ponad 5000 miliardów dolarów. Potem wzrastał i w 2018 roku osiągnął ponad 15000 miliardów dolarów. Potem zmalał i w roku 2020 roku wyniósł 15000 miliardów dolarów. W krajach nisko i średnio rozwiniętych eksport w 2000 roku wyniósł poniżej 5000 miliardów dolarów. Potem wzrastał i w roku 2020 wyniósł ponad 5000 miliardów dolarów. Na świecie eksport w 2000 roku wyniósł prawie 10000 miliardów dolarów. Potem wzrastał i w 2018 roku wyniósł 25000 miliardów dolarów. Potem zmalał i w 2020 roku wyniósł poniżej 25000 miliardów dolarów.

R19pGqlclbXgr

Wykres przedstawia wartość importu. W krajach wysoko rozwiniętych w 2000 roku eksport wyniósł ponad 5000 miliardów dolarów. Potem wzrastał i w 2018 roku osiągnął ponad 15000 miliardów dolarów. Potem zmalał i w roku 2020 roku wyniósł 15000 miliardów dolarów. W krajach nisko i średnio rozwiniętych eksport w 2000 roku wyniósł poniżej 5000 miliardów dolarów. Potem wzrastał i od 2010 roku wynosił ponad 5000 miliardów dolarów. Na świecie eksport w 2000 roku wyniósł prawie 10000 miliardów dolarów. Potem wzrastał i w 2018 roku wyniósł prawie 25000 miliardów dolarów. Potem zmalał i w 2020 roku wyniósł ponad 20000 miliardów dolarów.

Do podobnych wniosków prowadzi analiza dynamiki zmian eksportu i importu rok do roku w okresie 2000‑2020. W tym przypadku wyraźnie zaznaczają się zwłaszcza krótkookresowe fluktuacje wymiany handlowej. Przedstawiona na wykresie dynamika zmian wskazuje, że w skali globalnej kryzys z lat 2000‑2001 spowodował ponad 10% spadek eksportu i importu. Jeszcze bardziej negatywne, choć względnie krótkotrwałe skutki przyniósł kryzys gospodarczy z lat 2008–2009 powodujący spadek eksportu i importu w stosunku do roku poprzedzającego o około 15% oraz kryzys wywołany pandemią Covid‑19, który spowodował raptowne obniżenie wymiany handlowej o ponad 10%, a którego ostateczne skutki w tym zakresie są ciągle jeszcze trudne do przewidzenia.

R19erWx9Hbsyr

Wykres przedstawia dynamikę zmian eksportu i importu. Dynamika eksportu i importu pokrywa się. W 2000 roku wyniosły ponad 10. W 2001 roku około 0. W 2004 roku 10. W 2009 roku minus 10. W 2010 roku ponad 10. W 2012 roku poniżej 5. W 2017 roku 5. W 2020 roku prawie minus 10.

Warto zauważyć, że dynamika zmian wartości eksportu jest zróżnicowana w krajach o różnym stopniu rozwoju gospodarczego. W krajach wysoko rozwiniętych, mimo występowania okresowych fluktuacji związanych z opisanymi powyżej kryzysami finansowymi i gospodarczymi, zmiana wartości eksportu oceniana rok do roku nie przekracza zwykle 10%, co jest zasługą ich stabilności ekonomicznej i silnej gospodarki. Tymczasem w krajach rozwijających się zmiany te są nieco głębsze – mogą sięgać rok do roku do 15%. Co ciekawe obserwowany w tych krajach wzrost eksportu i importu następujący po kryzysie osiąga wyższy poziom. Kraje rozwijające się są bowiem podatne na wahania warunków wymiany międzynarodowej (tzw. terms of trade), czyli relacji między cenami dóbr eksportowanych z danego kraju a cenami dóbr importowanych przez ten kraj.

RVYXWMwJIfUzn

Wykres przedstawia dynamikę zmian eksportu. W krajach wysoko rozwiniętych w 2000 roku wyniosła ponad 10. W 2001 roku 0. W 2004 roku 10. W 2009 roku minus 10. W 2010 roku ponad 10. W 2012 roku poniżej 5. W 2020 roku poniżej minus 5. Dynamika zmian eksportu dla krajów nisko i średnio rozwiniętych była we wszystkich latach lekko wyższa od dynamiki dla krajów wysoko rozwiniętych.

RUUzt8AiwgtDp

Wykres przedstawia dynamikę zmian importu. W krajach wysoko rozwiniętych w 2000 roku wyniosła ponad 10. W 2001 roku 0. W 2004 roku 10. W 2009 roku minus 10. W 2010 roku ponad 10. W 2012 roku poniżej 5. W 2020 roku poniżej minus 5. Dynamika zmian eksportu dla krajów nisko i średnio rozwiniętych w 2000 roku wyniosła ponad 10. W 2003 roku 15. W 2004 roku 10. W 2005 roku ponad 15. W 2009 roku prawie minus 10. W 2011 roku 10. W 2015 roku poniżej 0. W 2017 roku prawie 15. W 2020 roku ponad minus 10.

Bilans handlowy

Zagraniczna wymiana handlowa jest wyznacznikiem dobrobytu państwa, a także impulsem do rozwoju gospodarczego. Bilans handlowy może być dodatni (nadwyżka handlowa) lub ujemny (deficyt handlowy). Bilans handlowy jest częścią bilansu płatniczego. Różnica pomiędzy wartością eksportu i wartością importu nazywana jest saldem bilansu handlowego, które może być ujemne (eksport niższy od importu) lub dodatnie świadczące o tym, że gospodarka się rozwija i eksportuje coraz więcej towarów i usług. Dodatnie saldo bilansu handlowego jest pożądane, ponieważ świadczy o konkurencyjności na rynku, która pozwala utrzymać miejsca pracy i wpływa pozytywnie na rozwój gospodarki. Natomiast ujemne saldo bilansu handlowego, z reguły interpretowane jako problem ze sprzedażą produktów wytworzonych w kraju zagranicznym odbiorcom, nie zawsze musi jednak świadczyć o zahamowaniu rozwoju gospodarczego. Może oczywiście mieć to miejsce, kiedy jest ono wywołane np. zwiększonym importem dóbr konsumpcyjnych. Jeżeli jednak importowi podlegają przede wszystkim dobra inwestycyjne, świadczy raczej o modernizacji i rozwoju gospodarki.

RevZfKIpfEwSF

Mapa świata przedstawia bilans handlowy. Ponad 100 miliardów dolarów wystąpiło w Chinach i Niemczech. Od 25 do 100 miliardów dolarów wystąpiło w Polsce, we Włoszech, w Rosji, Australii. Od minus 25 do 25 miliardów dolarów wystąpiło w Meksyku, Ameryce Środkowej, Ameryce Południowej, Afryce, Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, krajach skandynawskich, Europie Wschodniej, n Bałkanach, w Arabii Saudyjskiej, Iranie, Pakistanie, Indiach, Kazachstanie, Mongolii, Azji południowo wschodniej, w Japonii. Od minus 100 do minus 25 miliardów dolarów wystąpiło w Kanadzie, Wenezueli, Nigerii, Egipcie, Turcji, we Francji. Poniżej minus 100 miliardów dolarów wystąpiło w USA.

Krajami o największej dodatniej wartości salda bilansu handlowego wg danych Banku Światowego w 2020 roku były:

• Chiny – 366,14 mld USD,

• Niemcy – 220,25 mld USD,

• Singapur – 108,52 mld USD,

• Zjednoczone Emiraty Arabskie – 108,45 mld USD,

• Holandia – 95,12 mld USD,

• Irlandia – 94,86 mld USD,

• Rosja – 73,63 mld USD,

• Włochy – 69,69 mld USD,

• Szwajcaria – 66,16 mld USD,

• Korea Południowa – 60,21 mld USD.

Natomiast ujemny bilans handlowy charakteryzował kraje takie jak:

• Stany Zjednoczone – 651,19 mld USD,

• Wenezuela – 70,92 mld USD,

• Francja – 53,14 mld USD,

• Kanada – 33,82 mld USD,

• Nigeria – 33,46 mld USD,

• Filipiny – 28,19 mld USD,

• Egipt – 27,56 mld USD,

• Turcja – 27,44 mld USD,

• Bangladesz – 21,13 mld USD,

• Pakistan – 19,47 mld USD.

Bilans handlowy Polski wg danych Banku Światowego wyniósł w 2020 roku 40,53 mld USD.

Rby1IzDw85DeD

Wykres przedstawia saldo bilansu handlowego na świecie. W 2000 roku wyniosło niewiele ponad 0 miliardów dolarów. W 2001 roku niewiele poniżej zera miliardów dolarów. W 2002 i 2003 roku prawie 100 miliardów dolarów. W 2004 roku ponad 100 miliardów dolarów. W 2005 roku prawie 200 miliardów dolarów. W 2006 roku 300 miliardów dolarów. W 2007 i 2008 roku prawie 400 miliardów dolarów. W 2009 roku ponad 300 miliardów dolarów. W 2010 roku ponad 500 miliardów dolarów. W 2011 roku ponad 600 miliardów dolarów. W 2012 i 2013 roku ponad 700 miliardów dolarów. W 2014 roku ponad 600 miliardów dolarów. W 2015 i 2016 roku ponad 500 miliardów dolarów. W 2017 roku ponad 600 miliardów dolarów. W 2018 roku prawie 600 miliardów dolarów. W 2019 roku ponad 400 miliardów dolarów. W 2020 roku prawie 700 miliardów dolarów.

Bilans handlowy świata w latach 2000‑2020 charakteryzował się systematycznym wzrostem. Wspomniane powyżej kryzysy gospodarcze wpłynęły na jego obniżenie, ale jedynie w 2001 roku uzyskał on saldo ujemne. Znacznie bardziej zróżnicowana jest jego dynamika, kiedy analizuje się osobno kraje wysoko oraz nisko i średnio rozwinięte. W krajach wysoko rozwiniętych do 2008 roku występował stały deficyt handlowy osiągający w latach 2005‑2006 powyżej 100 mld USD. Od 2009, po kryzysie finansowym „Lehman‑Brothers” utrzymuje się ciągła nadwyżka handlowa, na którą nie wpłynął znacząco kryzys finansowo‑gospodarczy w latach 2015‑2016 ani występująca od 2019 roku pandemia COVID‑19. Natomiast w krajach nisko i średnio rozwijających się występuje tendencja odwrotna, charakteryzująca się postępującym obniżaniem od roku 2009 dodatniego salda bilansu handlowego, aż do osiągnięcia w 2017 roku stanu deficytu.

RsJAZJMPfg2e3

Wykres przedstawia saldo bilansu handlowego. W krajach wysoko rozwiniętych w latach od 2000 do 2008 wartości były ujemne. W 2009 roku 200 miliardów dolarów. W 2010 roku prawie 300 miliardów dolarów. W 2011 roku prawie 400 miliardów dolarów. W 2012 roku ponad 500 miliardów dolarów. W 2013 roku 700 miliardów dolarów. W 2014 roku ponad 600 miliardów dolarów. W 2015 roku prawie 500 miliardów dolarów. W 2016 roku ponad 500 miliardów dolarów. W 2017 i 2018 roku ponad 600 miliardów dolarów. W 2019 roku ponad 500 miliardów dolarów. W 2020 roku prawie 500 miliardów dolarów. W krajach nisko i średnio rozwiniętych w latach od 2000 do 2004 saldo wyniosło około 100 miliardów dolarów. W 2005 roku prawie 300 miliardów dolarów. W 2006, 2007 i 2008 roku ponad 400 miliardów dolarów. W 2009 roku poniżej 200 miliardów dolarów. W 2010 i 2011 roku prawie 300 miliardów dolarów. W 2012 roku poniżej 200 miliardów dolarów. W 2013, 2014 i 2015 roku poniżej 100 miliardów dolarów. W 2016 roku nie wystąpiły żadne wartości. W 2017, 2018 i 2019 roku wystąpiły wartości ujemne. W 2020 roku 200 miliardów dolarów.

Słownik