Kultura według nauk

Termin „kultura” jest terminem wieloznacznym. Rozumiany jest w różny sposób, w zależności od dziedziny nauki:

Kultura w ujęciu historycznym

W ujęciu historycznym najlepiej chyba definiuje ją Stefan Czarnowski, który kładzie nacisk na wymiar dziedziczenia kultury:

Biorąc pod uwagę tę definicję, można kulturę podzielić m.in. na:

• materialnąkultura materialnamaterialną (wytwory działalności rąk ludzkich);

• niematerialnąkultura niematerialna (duchowa)niematerialną (wytwory myśli ludzkiej, wartości, sposoby postępowania).

Kultura, według Czarnowskiego, jest też przekazywana „z pokolenia na pokolenie”. Z tego powodu jej rozwój można śledzić m.in. dzięki ewolucji kultury materialnej:

Kultura wpływa też na życie społeczne. Jest bowiem, według Czarnowskiego, przekazywana innym zbiorowościom i następnym pokoleniom. Wynika z tego, że poprzez kulturę człowiek socjalizuje się, ustalane są wzorce jego zachowania i jest kształtowana jego osobowość. Dzięki kulturze człowiek przyswaja sobie wartości, normy, zwyczaje czy upodobania. Dodatkowo, uczestnicząc w niej, sam ją może tworzyć.

Inne definicje kultury

Definicje psychologiczne

Definicje psychologiczne kładą nacisk na to, w jaki sposób jednostki odbierają kulturę, analizują mechanizmy uczenia się jej, formowania nawyków czy wpływu na jednostkę. Definicję psychologiczną kultury sformułował m.in. Stanisław Ossowski.

Definicje genetyczne

Definicje genetyczne kładą nacisk na pochodzenie, genezę kultury. Określają kulturę jako przeciwstawienie natury i poprzez jej charakter jako produktu stosunków społecznych. Autorem tego typu definicji jest m.in. Jerzy Kmita:

Definicje strukturalne

Definicje strukturalne podkreślają powiązania wewnętrzne elementów kultury i całościowy charakter poszczególnych kultur. Wyróżnia się cztery kategorie elementów kultury:

• materialno‑techniczne;

• społeczne;

• ideologiczne;

• psychiczne.

Tego typu definicje stworzył m.in. Claude Levi‑Strauss.

Kultura masowa i kultura 2.0

Dzięki postępowi naukowo‑technicznemu kultura stała się dostępna dla szerokiego grona ludzi. Uczestniczyć w niej może każdy. Jednak postęp doprowadził także do jej komercjalizacji i powstania tak zwanej kultury masowej.

Kultura masowa zazwyczaj jest przeciwstawiana kulturze elitarnej, która przekazuje treści trudne w odbiorze, erudycyjne, podczas gdy ta pierwsza – treści służące rozrywce, zdecydowanie łatwiejsze w odbiorze. Kultura masowa stała się popularna dzięki środkom masowego przekazu. Ma też tendencję do unifikowania gustów i zachowań odbiorców – następuje więc homogenizacja kultury. Rozpowszechniać ją i nadać jej kierunek może każdy, kto ma wpływ na treści rozpowszechniane przez środki masowego przekazu.

Nieodzowną częścią kultury, także masowej, jest obecnie cyberkultura, czyli połączenie techniki i kultury. Nazywana niekiedy kulturą 2.0 jest nową rzeczywistością łączącą sprzęt komputerowy, internet, wirtualną rzeczywistość i nieraz także sztuczną inteligencję.

Do jej najważniejszych cech należą:

Słownik