Ostrosłup prawidłowy czworokątny to ostrosłup, którego podstawą jest kwadrat,  a ściany boczne są identycznymi trójkątami równoramiennymi.

Zacznijmy od ogólnego wzoru na objętość ostrosłupa:

V=13Pp·H,

gdzie:

Pp – pole podstawy,

H – wysokość ostrosłupa.

Podstawą ostrosłupa prawidłowego czworokątnego jest kwadrat, zatem wzór na jego objętość możemy przedstawić następująco:

V=13·a2·H.
R1VgXXADUJCcn
Przykład 1

Jaką wysokość powinien mieć ostrosłup prawidłowy czworokątnyostrosłup prawidłowy czworokątnyostrosłup prawidłowy czworokątny o krawędzi podstawy długości 10 cm, aby miał tę samą objętość co ostrosłup prawidłowy czworokątny o krawędzi podstawy długości 12 cm i wysokości 9 cm?

Rozwiązanie

Zacznijmy od policzenia objętości drugiego ostrosłupa:

V=13·122·9=432,

Niech H – wysokość pierwszego ostrosłupa. Wtedy:

432=13·102·H,

H=12,96 [cm].

Przykład 2

Ściana boczna ostrosłupa prawidłowego czworokątnegoostrosłup prawidłowy czworokątnyostrosłupa prawidłowego czworokątnego jest trójkątem równoramiennym, w którym kąt pomiędzy ramionami ma miarę α . Oblicz objętość ostrosłupa, wiedząc, że cosα2=1215, a krawędź podstawy ma długość 18 cm.

Rozwiązanie

Przeanalizujmy rysunek i ścianę boczną trójkąta.

RmbOjD2j0SjBR

Na mocy twierdzenia Pitagorasa mamy, że x=1, czyli krawędź boczna ma długość 15 cm, a wysokość ściany bocznej 12 cm.

Policzmy teraz wysokość ostrosłupa.

R1e2NbsRzTSTg

H=122-92=63=37

V=13·182·37=3247

Przykład 3

Objętość ostrosłupa wyrażona jest za pomocą wyrażenia algebraicznego 27a3b. Ile wynosi wysokość ostrosłupa, jeśli jego przekątna podstawy ma długość b?

Rozwiązanie

Zacznijmy od przyjęcia założeń: a>0b>0.

Niech H oznacza wysokość ostrosłupa.

Pp=b·b2=b22

V=13Pp·H

Mamy więc równanie:

27a3b=13·b22·H,

162a3b=b2H.

Stąd wysokość ostrosłupa wynosi:

H=162a3b.

Przykład 4

Oblicz objętość ostrosłupa prawidłowego czworokątnego o wysokości równej 8, jeśli cosinus kąta między wysokością tego ostrosłupa a krawędzią boczną jest równy 45.

Rozwiązanie

RDfU92xG9lSLy

Z definicji cosinusa mamy 45=8x,

x=10, więc y=6.

Pp=12·122=72

V=13·72·8=192

Przykład 5

Pole podstawy ostrosłupa prawidłowego czworokątnego jest równe 2P, a wysokość jego ściany bocznej jest równa h. Wyznacz objętość ostrosłupa.

Rozwiązanie

Skoro pole podstawy wynosi 2P, to krawędź podstawy ma długość 2P. Zróbmy rysunek pomocniczy.

R1CiMf8hfApPp

Obliczmy wysokość ostrosłupa:

H2+(2P2)2=h2,

H2=h2-2P4,

H2=4h2-2P4,

H=4h2-2P2.

Objętość ostrosłupa wynosi więc:

V=13·2P·4h2-2P2=p34h2-2P.

Zauważmy, że kształt ostrosłupa prawidłowego czworokątnego zależy od długości krawędzi podstawy oraz od długości jego wysokości.

Zwróćmy uwagę, co się dzieje, gdy zwiększamy tylko wysokość ostrosłupa (np. dwukrotnie), albo tylko długość krawędzi podstawy (również dwukrotnie). Wyciągnij wnioski.

Jaki ma to wpływ na objętość naszej bryły?

R1e76RNe40jiC
Aplet przedstawia ostrosłup prawidłowy czworokątny. Wierzchołki podstawy to A B C D. Krawędzie podstawy oznaczono literą a. W podstawie zaznaczono jej przekątne. Górny wierzchołek ostrosłupa zaznaczono literą S. Z tego wierzchołka na podstawę opuszczono wysokość H. Spodek wysokości oznaczono literą O, leży on w miejscu przecięcia się przekątnych podstawy. Aplet daje możliwość zmiany wartości wysokości ostrosłupa H od 0,5 do 5 co jedną dziesiątą. Aplet daje również możliwość zmiany wartości długości krawędzi podstawy a od 0,5 do 5 co jedną dziesiątą. Pod rysunkiem wyświetla się informacja o objętości ostrosłupa. Ustawiając wartość H=0,5 oraz wartość a=1 otrzymujemy wartość objętości V=13a2H=0,17. Ustawiając wartości H=1 oraz a=0,5 otrzymujemy V=13a2H=0,08. Ustawiając wartości H=3,6a=5 otrzymujemy V=13a2H=30.
Przykład 6

Jak zwiększy się objętość ostrosłupa prawidłowego czworokątnego, gdy jego wysokość zwiększymy 3 razy a krawędź podstawy 2 razy?

Rozwiązanie

Niech H – wysokość ostrosłupa,

a – długość krawędzi podstawy.

Objętość wynosi V=13a2·H.

Jeśli wysokość zwiększymy 3 razy, a krawędź podstawy 2 razy, to otrzymamy:

V'=13(2a)2·3H=13·4a2·3H=13·12a2H=12V,

co oznacza, że objętość zwiększyła się 12 razy.

Słownik

ostrosłup prawidłowy czworokątny
ostrosłup prawidłowy czworokątny

ostrosłup, którego podstawą jest kwadrat, a wszystkie ściany boczne są przystającymi trójkątami równoramiennymi