Przeczytaj
Bogu-Rodzica
Boga, Boga‑Rodzica! w całem brzmiało państwie;
Boga, Boga‑Rodzica! lud i Kościół śpiewał;
A jak szumny nurt Wisły pędzi po Słowiaństwie,
Tak się nad niem w powietrzu wielki hymn przelewał...Źródło: Franciszek Morawski, Bogu-Rodzica, [w:] Ojczyzna w pieśniach poetów polskich. Głosy poetów o Polsce, wybór Władysław Bełza, Lwów 1901, s. 249.
Bogurodzica jest uznawana za najstarszy zabytek polskiej pieśnipieśni religijnej i arcydzieło literatury średniowiecznej. Nazywa się ją symbolem początku, od którego zaczynają się dzieje kultury i literatury polskiej oraz dzieje języka artystycznego i poezji.
Pieśń zachwyca artystyczną formą, a jednocześnie jest wyrazem światopoglądu charakterystycznego dla średniowiecza. Odczytuje się ją w kontekście kultu maryjnego, idei teocentryzmuteocentryzmu, a jednocześnie łączy z kulturą rycerską oraz walką o wolność. Utwór ten stał się również nośnikiem treści patriotycznych jako pieśń związana z wszystkimi ważnymi wypadkami czy zdarzeniami państwowymi (koronacje, bitwy, sejmy).
Adam Mickiewicz pisał na ten temat:
Pierwsze wieki historii polskiejWojciech [...] wieszcz święty napisał pieśń sławną Bogurodzica, która miała stać się narodowym hasłem wojny i rozlegając się na setnych polach bitew, brzmieć od Bałtyku do Czarnego Morza przez całe świetne wieki dziejów naszych. Epokę, którą nazywają epoką Polski podbijającej, można by nazwać epoką Bogurodzicy.
Źródło: Adam Mickiewicz, Pierwsze wieki historii polskiej, Paryż 1868, s. 49.
Bogurodzica i inne pieśni polskie do końca XVIII wieku[Bogurodzica] była katechizmem rycerstwa polskiego w średniowieczu i na przełomie czasów nowożytnych. Nie darmo LaskiLaski, TaszyckiTaszycki i HerburtHerburt kładli ją na czele zbiorów praw polskich, niby pierwszą naszą konstytucję. Była hejnałem (pieśnią poranną) żołnierstwa polskiego, pieśnią przedbitewną, ale i zarazem pieśnią uroczystą ceremonialną w ważnych chwilach życia publiczno‑obywatelskiego.
Źródło: Marian Przedpełski, Bogurodzica i inne pieśni polskie do końca XVIII wieku, [w:] Bieżuńskie Zeszyty Historyczne, t. 11, 1997, s. 12.
Bogurodzica, zyskując tak ogromne znaczenie w kulturze polskiej, stała się także inspiracją dla twórców z kolejnych epok. Odwoływali się do niej m.in. Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Cyprian Norwid, Krzysztof Kamil Baczyński. Bardzo często wypowiadał się na jej temat Jan Paweł II, który określał tę pieśń polskim symbolem
i polskim credo
.
BogurodzicaBogurodzica dziewica, Bogiem sławienaBogiem sławiena Maryja,
U twego syna GospodzinaU twego syna Gospodzina Matko zwolenazwolena, Maryja!
ZyszczyZyszczy nam, spuścispuści nam.
KyrieleisonKyrieleison.Twego dzielaTwego dziela Krzciciela, bożyczebożycze,
Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.
Słysz modlitwęmodlitwę, jążjąż nosimy,A dać raczy, jegoż prosimy.
A na świecie zbożny pobytzbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebytrajski przebyt.
Kyrieleison.Źródło: Bogurodzica.
Słownik
wypowiedź religijna, w której postać mówiąca zwraca się do Boga lub świętych; forma często stosowana w poezji religijnej
gatunek poezji wywodzący się z antyku; początkowo pieśni były przeznaczone do śpiewania, stąd charakteryzują się regularną budową, podziałem na strofy o tym samym układzie wersów i wyraźnym rytmem, który tworzyły m.in. często wykorzystywane powtórzenia, paralelizmy składniowe i refren
(gr. theos – bóg; łac. centrum – środek) – pogląd uznający Boga/bogów za przyczynę i cel istnienia wszystkich bytów. Bóg (bogowie) uważany jest za byt zewnętrzny wobec wszechświata, działający stale, wzywający do życia duchowego w łączności ze swoją osobą i reagujący na aktywność ludzi