Rozwój społeczno‑gospodarczy to proces pozytywnych zmian ilościowych i jakościowych, dzięki którym różnego rodzaju działalności w sferze społecznej, gospodarczej i kulturowej pojawiają się, zwiększają się i udoskonalają istniejące zjawiska. Zmiany te zachodzą zarówno w ujęciu przestrzennym, jak i czasowym.

Wykształcenie obywateli odgrywa kluczową rolę w rozwoju społeczno‑gospodarczym każdego kraju. Jak zauważył Julian Auleytner w pracy Problemy polityki społecznej (2006), inwestycje w kwalifikacje człowieka są najtańszym sposobem podnoszenia poziomu konkurencyjności gospodarki i przyspieszenia tym samym tempa rozwoju gospodarczego.

W praktyce umiejętność czytania i pisania jest trudna do zmierzenia. Szacowanie charakteryzujących ją wskaźników wymaga prowadzenia różnorodnych badań, np. przeprowadzenia spisu lub pomiarów ankietowych w kontrolowanych warunkach.

Dane na temat umiejętności czytania i pisania są opracowywane m.in. przez Instytut Statystyczny UNESCO na podstawie narodowych spisów powszechnych i badań gospodarstw domowych. Wiele krajów podaje liczbę osób umiejących czytać i pisać na podstawie własnych danych, zdobywanych i gromadzonych różnymi metodami, dlatego należy je traktować i wykorzystywać z ostrożnością.

Istnieje wiele wskaźników charakteryzujących poziom wykształcenia ludności. Do najważniejszych należy wskaźnik alfabetyzmu, rozumiany jako odsetek ludności posiadającej umiejętność rozumienia czytanego tekstu i przetwarzania informacji w zakresie pisania, czytania, liczenia. Jest on obliczany dla populacji osób dorosłych (w wieku 15 lat i starszych) lub poszczególnych grup wiekowych.

Początkowo pojęcie alfabetyzmu odnosiło się przede wszystkim do umiejętności czytania i pisania, dziś w coraz większym stopniu obejmuje także obszary podstawowej wiedzy matematycznej, geograficznej, biologicznej, fizycznej, technicznej, o społeczeństwie oraz umiejętności, takich jak posługiwanie się komputerem i korzystanie z internetu.

Natomiast strukturą wykształcenia nazywamy podział ludności na grupy według posiadanego wykształcenia. Najczęściej wyróżnia się ludność: bez wykształcenia, z wykształceniem podstawowym, z wykształceniem zawodowym, z wykształceniem średnim oraz z wykształceniem wyższym. Do zarysowania ogólnej struktury wykształcenia na świecie najlepiej użyć dwóch skrajnych wskaźników: poziomu analfabetyzmuAnalfabetyzmanalfabetyzmu oraz procentu obywateli posiadających wykształcenie wyższe w danym kraju.

Poziom wykształcenia ludności świata

Umiejętność czytania i pisania jest kluczową miarą wykształcenia ludności. Szacuje się, że najwcześniejsze formy komunikacji pisemnej sięgają około 3500–3000 r. p.n.e., jednak zdolność czytania i pisania pozostawała przez wieki umiejętnością dostępną dla wąskich grup, ściśle związaną ze sprawowaniem władzy i statusem społecznym.

Z perspektywy historycznej poziom alfabetyzacji ludności świata znacząco wzrósł dopiero w ciągu ostatnich 200 lat. Podczas gdy w 1800 roku tylko 12% ludzi na świecie potrafiło czytać i pisać, dziś zaledwie 14% pozostaje niepiśmiennymi. Ten dynamiczny wzrost alfabetyzacji związany jest przede wszystkim z upowszechnieniem na świecie edukacji na poziomie podstawowym.

R1EoQP7gzOj0J

Wykres przedstawia zmiany odsetka piśmiennej i niepiśmiennej ludności. Niepiśmienna część populacji w 1800 roku wynosiła ponad 80%. Następnie ilość ta spadała i w 2016 roku wyniosła poniżej 20%. Piśmienna część populacji w 1800 roku wyniosła poniżej 20%. Następnie wzrastała i w 2016 roku wyniosła ponad 80%.

Tylko w ostatnim półwieczu odsetek ludności umiejącej pisać i czytać zwiększył się na świecie dwukrotnie. Dynamika tego przyrostu jest jednak różna w poszczególnych częściach świata. Najbardziej dynamiczny przyrost notowany jest w krajach Azji Południowej (zmiana dla regionu z 36% do 73%), w których jednak obecny poziom alfabetyzmu należy ciągle do najmniejszych na świecie. Natomiast w krajach rozwiniętych dynamika zmian w rozpatrywanym okresie jest względnie mała, ponieważ już 50 lat temu osiągnęły one wysoki poziom w tym zakresie.

R1MP9uJXdXiy9

Wykres przedstawia zmiany odsetka ludności umiejącej pisać i czytać. W Europie i Azji Centralnej przez wszystkie lata odsetek wynosił prawie 100%. W Azji Wschodniej i Pacyfiku w 1980 roku odsetek wyniósł ponad 60%, następnie wzrastał i w 2019 roku wyniósł prawie 100%. W Ameryce Łacińskiej i Karaibach w 1973 roku odsetek wyniósł prawie 80%, następnie wzrastał i w 2019 roku wyniósł około 90%. Na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej w 1973 roku odsetek wyniósł ponad 40%, następnie wzrastał i w 2019 roku wyniósł 80%. W Azji Południowej w 1980 roku odsetek wyniósł około 40%, następnie wzrastał i w 2019 roku wyniósł około 70%. W Afryce Subsaharyjskiej w 1990 roku odsetek wyniósł około 50%, następnie wzrastał i w 2019 roku wyniósł ponad 60%. Na świecie w 1980 roku odsetek wyniósł ponad 60%, następnie wzrastał i w 2019 roku wyniósł ponad 80%.

Globalny wskaźnik alfabetyzacji dla wszystkich osób w wieku 15 lat i starszych wynosi obecnie 86%, w tym dla mężczyzn 90%, a dla kobiet 83%. Wartość tego wskaźnika jest jednak zróżnicowana w różnych częściach świata i wykazuje wyraźne związki z poziomem rozwoju społeczno‑gospodarczego. W krajach wysoko rozwiniętych wartość wskaźnika przekracza na ogół 99%, w krajach średnio rozwiniętych osiąga 84%, a w krajach słabo rozwiniętych 64%.

Ponad 75% z blisko 800 milionów dorosłych niepiśmiennych na świecie żyje w Azji Południowej, Zachodniej i Afryce Subsaharyjskiej, przy czym kobiety stanowią prawie 60% z nich.

Rr4Bh8RDXdyir

Mapa świata przedstawia odsetek ludności umiejącej pisać i czytać. Od 90 do 100% wynosi w Ameryce Północnej i Południowej, RPA, Namibii, Libii, Arabii Saudyjskiej, Omanie, Europie, Rosji, Azji Środkowej i Wschodniej, Australii, Nowej Zelandii. Od 80 do 90% występuje w Iranie, Zimbabwe, Zambii, Botswanie, Tanzanii, Ameryce Łacińskiej. Od 60 do 80% występuje w Maroku, Algierii, Egipcie, Demokratycznej Republice Konga, Angoli, Kenii, Kamerunie, na Madagaskarze, w Indiach, Papui Nowej Gwinei. Od 40 do 60% występuje w Nigerii, Czadzie, Sudanie, Etiopii, Mozambiku, Pakistanie. Od 20 do 40% występuje w Mali, Somalii, Sudanie Południowym. Niższe wartości występują w Czadzie, Afganistanie.

Indeks górny Źródło: oprac. na podstawie danych http://data.worldbank.org/data‑catalog/world‑development‑indicators;
https://www.cia.gov/library/publications/the‑world‑factbook/. Indeks górny koniec^{Źródło: oprac. na podstawie danych http://data.worldbank.org/data‑catalog/world‑development‑indicators;
https://www.cia.gov/library/publications/the‑world‑factbook/.}

Mimo że umiejętność czytania i pisania jest dziś większa niż kiedykolwiek, w wielu krajach rozwijających się nadal istnieją poważne niedostatki w tym zakresie. Dane dotyczące wskaźników alfabetyzacji według grup wiekowych pokazują, że w większości krajów, a na pewno we wszystkich krajach rozwijających się, istnieją duże różnice pokoleniowe – młodsze pokolenia są stopniowo lepiej wykształcone niż starsze pokolenia. Wskazuje to, że w tych krajach wartość wskaźnika alfabetyzacji dla całej populacji będzie nadal rosła.

R1MphKpxPeCYI

Mapy świata przedstawiają wskaźnik alfabetyzacji. Dla grupy wiekowej od 15 do 24 lat 100% występuje w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Azji Środkowej, Południowo Wschodniej, Iranie, Arabii Saudyjskiej, Omanie, Libii, Algierii, RPA, Botswanie, Zimbabwe, Australii, Nowej Zelandii. Od 80 do 90% w Indiach, Egipcie, Sudanie, Kenii, Namibii. Od 70 do 80% w Pakistanie, Tanzanii, Angoli, Nigerii. Od 60 do 70% w Mauretanii, Demokratycznej Republice Konga, Zambii, Mozambiku, na Madagaskarze. Od 50 do 60% w Etiopii. Od 40 do 50% w Czadzie, Mali. Od 30 do 40% w Nigrze. Dla grupy wiekowej powyżej 65 lat 100% występuje w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Chile, Argentynie, Europie, Rosji, Kazachstanie, Australii, Nowej Zelandii. Od 80 do 90% w Mongolii. Od 70 do 80% w Chinach, Birmie, Turcji, Meksyku, Brazylii, Kolumbii, Wenezueli. Od 60 do 70% w Indonezji, RPA, na Madagaskarze, w Peru, Boliwii. Od 50 do 60% w Demokratycznej Republice Konga, Tanzanii, Zambii, Zimbabwe. Od 40 do 50% w Kenii, Namibii. Od 30 do 40% w Indiach, Egipcie, Angoli, Botswanie. Od 20 do 30% w Pakistanie, Iranie, Arabii Saudyjskiej, Omanie, Sudanie, Nigerii, Mozambiku. Od 10 do 20% w Maroku, Algierii, Mali, Nigrze, Etiopii, Iraku. Poniżej 10% w Czadzie.

Problem analfabetyzmu na świecie

Kryteria określania analfabetyzmu są niejednolite i nieprecyzyjne. Zwykle pod tym pojęciem rozumie się brak umiejętności pisania i czytania oraz wykonywania czterech podstawowych działań matematycznych u osób dorosłych powyżej 15. roku życia – jest to tzw. analfabetyzm pierwotny. Do celów statystycznych uwzględnia się m.in. liczbę osób bez określonego w danym kraju minimalnego poziomu szkolnej edukacji (np. bez szkoły podstawowej lub bez ukończonej liczby klas wymaganych przez prawodawstwo danego kraju).

O poziomie analfabetyzmu decydują przede wszystkim czynniki ekonomiczne, społeczne i kulturowe. W krajach wysoko rozwiniętych poziom analfabetyzmu pierwotnego nie przekracza z reguły kilku procent osób dorosłych, w krajach średnio rozwiniętych osiąga kilkanaście procent, natomiast w krajach słabo rozwiniętych może kształtować się na poziomie nawet kilkudziesięciu procent.

W skali ogólnoświatowej notuje się spadek analfabetyzmu (44% – 1950 rok, 14% – 2019 rok), jednak w niektórych regionach świata utrzymuje się on ciągle na znacznym poziomie. Najwięcej analfabetów jest w krajach Azji Południowej i Afryki Subsaharyjskiej (ok. 40%) i w krajach arabskich (ok. 20%). W pozostałych regionach wartość wskaźnika analfabetyzmu nie przekracza 10%. Najniższym udziałem analfabetów charakteryzuje się Europa Zachodnia, Środkowa, Azja Środkowa, Ameryka Północna i Australia (ok. 1%).

Indeks górny Źródło: oprac. na podstawie danych http://data.worldbank.org/data‑catalog/world‑development‑indicators; https://www.cia.gov/library/publications/the‑world‑factbook/. Indeks górny koniec^{Źródło: oprac. na podstawie danych http://data.worldbank.org/data‑catalog/world‑development‑indicators; https://www.cia.gov/library/publications/the‑world‑factbook/.}

Oprócz analfabetyzmu pierwotnego wyróżnia się analfabetyzm wtórny, związany z zanikiem wspomnianych powyżej umiejętności, a także analfabetyzm funkcjonalny polegający na niemożności zrozumienia i wykorzystania drukowanych informacji (praktycznej niezdolności posługiwania się słowem pisanym, niezrozumienia treści instrukcji, braku umiejętności wypełnienia najprostszych formularzy itp.). W tym aspekcie wartości wskaźnika charakteryzującego poziom analfabetyzmu wtórnego mają odmienny rozkład przestrzenny, ponieważ nawet w wysoko rozwiniętych krajach może on sięgać 50 i więcej procent. Według International Adult Literacy Society np. 77% Amerykanów, 47% Polaków i 28% Szwedów ma problemy ze zrozumieniem tekstów, natomiast za sprawnych językowo uważa się w tych krajach odpowiednio tylko 2%, 21% i 32% mieszkańców.

O ile analfabetyzm pierwotny może być zwalczany stosunkowo prostymi metodami, spośród których najważniejsze jest zapewnienie wszystkim dzieciom podstawowej edukacji, o tyle analfabetyzm wtórny jest znacznie trudniejszy do zahamowania, wiąże się bowiem z koniecznością rozwoju formalnej i nieformalnej edukacji zachęcającej m.in. do upowszechnienia czytelnictwa, korzystania z bibliotek, księgarni, prasy, internetu i innych mediów.

Poziom wykształcenia wyższego na świecie

Wykształcenie wyższe to wykształcenie uzyskane na uniwersytecie, uniwersytecie technicznym (politechnika) lub na innych uczelniach wyższych prowadzące do uzyskania stopnia naukowego. Poziom wykształcenia wyższego jest mierzony jako odsetek populacji, która go osiągnęła i posiada właściwe dla niego, formalne kwalifikacje. Wskaźnik ten jest często wykorzystywany jako przybliżona miara kapitału ludzkiego i poziomu umiejętności jednostki.

Dane dotyczące poziomu wyższego wykształcenia w poszczególnych krajach świata są niejednorodne i niekiedy trudno dostępne. Najpełniejszych informacji w tym względzie dostarcza OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju)OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju)OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) publikująca coroczny raport Education at a Glance (Edukacja w skrócie). Z danych przedstawionych w raporcie z 2021 roku wynika, że średnio w krajach OECD 39% dorosłych w wieku 25–64 lata ma wykształcenie wyższe. W krajach OECD i partnerskich odsetek ten waha się od 20% lub mniej w Brazylii, Chinach, Indiach, Indonezji, Włoszech, Meksyku i RPA do 50% lub więcej w Kanadzie, Irlandii, Izraelu, Luksemburgu, Korei, Federacji Rosyjskiej i Stanach Zjednoczonych.

RLmwoV4P17zoG

Wykres przedstawia odsetek osób w wieku od 25 do 64 lat z wyższym wykształceniem. W Kanadzie jest to 60. W Rosji 57. W Korei Południowej i Luksemburgu po 51. W Irlandii, Izraelu i Stanach Zjednoczonych po 50. W Australii i Wielkiej Brytanii po 49. W Finlandii i Japonii po 48. W Norwegii, Szwajcarii i Szwecji po 45. Na Litwie 44. W Holandii 43. W Belgii i Estonii 42. Na Islandii 41. W Danii, Francji, Hiszpanii i Nowej Zelandii po 40. Na Łotwie 48. W Unii Europejskiej 37. W Argentynie i Słowenii po 36. W Austrii 34. W Grecji i Polsce po 33. W Niemczech 31. W Portugalii 28. W Republice Słowacji i na Węgrzech po 27. W Chile, Kolumbii, Kostaryce i Republice Czeskiej po 25. W Arabii Saudyjskiej 24. W Turcji 22. W Brazylii i we Włoszech po 20. W Meksyku 19. W RPA 16. W Indonezji 13. W Indiach 12. W Chinach 10.

R1Bd4ny5qCf25

Wykres przedstawia odsetek osób w wieku od 25 do 34 lat z wyższym wykształceniem. W Korei Południowej jest to 70. W Kanadzie 64. W Japonii i Rosji po 62. W Irlandii i Luksemburgu po 58. Na Litwie i w Wielkiej Brytanii po 56. W Australii 55. W Szwajcarii 53. W Holandii i Stanach Zjednoczonych po 52. W Norwegii 51. W Belgii, Francji i Szwecji po 49. W Danii, Hiszpanii i Izraelu po 47. W Finlandii, Słowenii i Unii Europejskiej po 45. W Grecji, na Łotwie i w Nowej Zelandii po 44. W Estonii 43. W Polsce i Portugalii po 42. W Austrii 41. W Argentynie 40. W Republice Słowacji 39. Na Islandii 38. W Niemczech i Turcji 35. W Chile 34. W Republice Czeskiej 33. Na Kostaryce 32. Na Węgrzech 31. W Kolumbii 30. We Włoszech 29. W Arabii Saudyjskiej 26. W Meksyku 25. W Brazylii 24. W Indiach 19. W Chinach i Indonezji po 18. W RPA 15.

Szczególnie wyraźnie wzrasta odsetek osób z wyższym wykształceniem w wieku 25–34 lata – w latach 2010–2020 wzrósł on we wszystkich krajach OECD i krajach partnerskich o 9%. W 2010 roku wynosił 37%, a po upływie dekady 45%. W niektórych krajach, np. Portugalii, Słowacji, Szwajcarii i Turcji, był jeszcze większy i przekroczył 15%. Co więcej, to kobiety (głównie w wieku 25–34 lata) częściej niż mężczyźni zdobywają wyższe wykształcenie, zwłaszcza w dziedzinie zdrowia i opieki społecznej, ale są niedostatecznie reprezentowane w szerokiej dziedzinie nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki.

Wpływ rozwoju społeczno‑gospodarczego państwa na strukturę wykształcenia

Relacje między rozwojem społeczno‑gospodarczym a strukturą wykształcenia są ścisłe, bezpośrednie i mają charakter sprzężenia zwrotnego. Z jednej strony rozwój społeczno‑gospodarczy państwa niewątpliwie wywiera silny wpływ na strukturę wykształcenia obywateli. Państwa słabiej rozwinięte często nie inwestują w edukację i rozwój oświaty. Wynika to m.in. z braku dostatecznych środków finansowych, ale także szczególnych uwarunkowań politycznych, kulturowych i społecznych. Efektem takiego działania jest wykluczenie niektórych, zwłaszcza najuboższych grup społecznych z systemu edukacji. Z drugiej strony osoby z niskim poziomem wykształcenia lub bez wykształcenia stanowią duży problem socjalny dla społeczności lokalnej oraz państwa, a jednocześnie przyczyniają się do zahamowania rozwoju społeczno‑gospodarczego kraju. Dlatego też w krajach o znacznym poziomie rozwoju społeczno‑gospodarczego występuje z reguły bardzo duży odsetek osób z wykształceniem wyższym lub średnim. Natomiast kraje, które są na niskim poziomie rozwoju, często charakteryzuje duży odsetek obywateli bez jakiegokolwiek wykształcenia.

Wzrost poziomu wykształcenia społeczeństwa wiąże się z pozytywnymi skutkami ekonomicznymi i społecznymi, osoby lepiej wykształcone są zazwyczaj bardziej zaangażowane społecznie i mają lepszą pozycję na rynku pracy oraz wyższe względne zarobki. Wzrost wykształcenia społeczeństwa nie jest jednak możliwy bez sprawnego, wielopoziomowego systemu edukacji, którego organizacja i funkcjonowanie wymaga znacznych nakładów finansowych. Poziom wydatków na instytucje edukacyjne zależy m.in. od wielkości populacji w wieku szkolnym danego kraju, wskaźników skolaryzacjiwskaźnik skolaryzacjiwskaźników skolaryzacji, poziomu wynagrodzeń nauczycieli oraz organizacji i prowadzenia nauczania.

Ponieważ nie ma gwarancji, że gospodarka rynkowa zapewni równy dostęp do usług edukacyjnych, z reguły głównym źródłem finansowania edukacji są środki publiczne. Chodzi o to, żeby edukacja nie znalazła się poza zasięgiem niektórych grup społecznych. Tak więc rozwój edukacji jest ściśle powiązany z kondycją ekonomiczną państw i poziomem rozwoju społeczno‑gospodarczego. Kraje inwestują w instytucje edukacyjne, aby między innymi wspierać wzrost gospodarczy, zwiększać produktywność, przyczyniać się do rozwoju osobistego i społecznego oraz zmniejszać nierówności społeczne. Dlatego jedną z dobrych miar wpływu poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego na wykształcenie społeczeństwa jest udział wydatków przeznaczanych na edukację w produkcie krajowym brutto (PKBPKBPKB), pokazujący priorytet nadany instytucjom edukacyjnym. Przeanalizujmy te relacje na przykładzie krajów OECD, organizacji dysponującej spójną i jednorodną bazą danych statystycznych, a jednocześnie skupiającej kraje o zróżnicowanym poziomie rozwoju społeczno‑gospodarczego.

Z danych zawartych w przywoływanym już raporcie Education at a Glance z 2021 roku wynika, że wydatki publiczne pozostają głównym źródłem finansowania edukacji (od poziomu podstawowego do wyższego) w krajach OECD, które wydają na ten cel średnio 4,9% swojego PKB. Można jednak zaobserwować duże różnice między krajami, ponieważ wartość tego wskaźnika waha się od mniej niż 4,0% PKB w Grecji, na Węgrzech, w Irlandii, Japonii, na Litwie, w Luksemburgu, Federacji Rosyjskej i Słowacji, do ponad 6,0% PKB w Norwegii, Chile, Izraelu, Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.

RrovdzqI3wmwT

Wykres przedstawia wydatki na edukację. W Norwegii to prawie 7%, co stanowi 140000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 60000 dolarów. W Chile to prawie 7% co stanowi 140000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 20000 dolarów. W Izraelu to ponad 6% co stanowi 120000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi 40000 dolarów. W Nowej Zelandii to ponad 6% co stanowi 120000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 40000 dolarów. W Wielkiej Brytanii to ponad 6% co stanowi 120000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 40000 dolarów. W Stanach Zjednoczonych to 6% co stanowi 120000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 60000 dolarów. W Australii to prawie 6% co stanowi 120000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 60000 dolarów. W Kanadzie to prawie 6% co stanowi 120000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 40000 dolarów. Na Islandii to prawie 6% co stanowi 120000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 60000 dolarów. W Belgii to prawie 6% co stanowi 120000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 60000 dolarów. W Szwecji to prawie 6% co stanowi 120000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 60000 dolarów. We Francji to 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 40000 dolarów. W Holandii to 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi 60000 dolarów. W Danii to 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi 60000 dolarów. W Finlandii to 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 40000 dolarów. W Korei Południowej to 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 40000 dolarów. W Turcji to 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 20000 dolarów. W Portugalii to poniżej 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 40000 dolarów. W Kolumbii to prawie 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi poniżej 20000 dolarów. Średnia dla OECD to prawie 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi 40000 dolarów. W Estonii to prawie 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 40000 dolarów. W Austrii to prawie 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 60000 dolarów. W Meksyku to prawie 5% co stanowi 100000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi 20000 dolarów. W Polsce to ponad 4% co stanowi 80000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 40000 dolarów. W Hiszpanii to ponad 4% co stanowi 80000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 40000 dolarów. W Niemczech to pond 4% co stanowi 80000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 60000 dolarów. Na Słowenii to ponad 4% co stanowi 80000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi 40000 dolarów. W Czechach to 4% co stanowi 80000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi 40000 dolarów. We Włoszech to 4% co stanowi 80000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi 40000 dolarów. Na Łotwie to 4% co stanowi 80000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi 40000 dolarów. W Japonii to poniżej 4% co stanowi 80000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 40000 dolarów. Na Węgrzech to prawie 4% co stanowi 80000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi poniżej 40000 dolarów. W Grecji to prawie 4% co stanowi 80000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 20000 dolarów. Na Słowacji to prawie 4% co stanowi 80000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 40000 dolarów. Na Litwie to ponad 3% co stanowi 60000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 20000 dolarów. W Rosji to ponad 3% co stanowi 60000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 20000 dolarów. W Luksemburgu to ponad 3% co stanowi 60000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi ponad 120000 dolarów. W Irlandii to ponad 3% co stanowi 60000 dolarów. PKB na mieszkańca wynosi prawie 100000 dolarów.

Co ciekawe, w grupie państw OECD udział wydatków na cele edukacyjne nie wykazuje ścisłej, wprost proporcjonalnej relacji z wielkością PKB na mieszkańca. Wynika to z faktu, że na rozwój edukacji wpływa wiele czynników pozaekonomicznych, w tym m.in. organizacja systemu nauczania, liczba uczniów/studentów i nauczycieli/wykładowców, czas trwania poszczególnych etapów nauki, dostęp do poszczególnych poziomów kształcenia. Decyzje dotyczące alokacji budżetu dla różnych sektorów zależą także od priorytetów krajów i możliwości prywatnego świadczenia tych usług.

Słownik