Piotr Gruszczyński Wstęp

R1QNXhGQr5khY1

Fotografia ukazuje tytułową stronę książki. Widoczny portret autora oraz napisy w języku angielskim.

Krzysztof Warlikowski jest reżyserem, który z pewnością stworzył nowy kanon wystawiania dramatów Szekspira. Wyreżyserował dziewięć sztuk tego autora w teatrach w Polsce i za granicą, dwie z nich dwukrotnie. Odważył się potraktować Szekspirowskie teksty radykalnie współcześnie i dzięki temu dotarł do ich najgłębszych sensów. Często zaskakujących, niespodziewanych, czasem przeczuwanych, ale nieujawnionych przez mocno skonwencjonalizowaneskonwencjonalizowanyskonwencjonalizowane inscenizacje. Odczytał je przez dzisiejsze lęki, kłopoty z tożsamością, przez nieracjonalne i niepojęte zło. Potraktował jak dramaty głęboko egzystencjalne, zakotwiczone w „czarnej magii nocy”. Ujawnił, że w wielu sztukach głównym bohaterem jest Inny, który rozbija struktury znormalizowanego świata i obnaża istotne mechanizmy rządzące naszą psychiką.

2 Źródło: Piotr Gruszczyński, Wstęp, [w:] Szekspir i uzurpator. Z Krzysztofem Warlikowskim rozmawia Piotr Gruszczyński, Warszawa 2007, s. 7.

Grzegorz Niziołek Muzyka widowni?

Obrazy w tym przedstawieniu są proste, klarowne, statyczne, zapadają w pamięć, domagają się kontemplacji. To odpowiedź Krzysztofa Warlikowskiego na prostotę Szekspirowskiej Burzy – dramatu, którego akcja trwa dokładnie tyle, ile czasu zabiera sam spektakl. Co oznacza, że czas realności staje się czasem fikcji, a czas fikcji staje się czasem realności. To w istocie wielkie wyzwanie artystyczne, aby niebywałą kondensację rozmaitych doświadczeń i splot różnych wątków uczynić zjawiskiem doskonale przeźroczystym. Aby sytuacje graniczne, z których Burza niemal wyłącznie się składa, mogły toczyć się naturalnym rytmem, wpisywać w realny czas widzów. Dlatego właśnie Warlikowski oczyszcza przestrzeń przedstawienia, formuje go w kilku prostych obrazach, posługuje się najprostszymi znakami, aby spektakl mógł czerpać z realności czasu, w którym się rozgrywa: tu i teraz, wobec tej właśnie, a nie innej widowni. […]

Przestrzeń sceny zamyka w głębi piękna drewniana ściana z wysoko umieszczonymi świątynnymi oknami. Nie wiem, czy widzowie są w stanie odczytać zamysł scenografascenografscenografa, Małgorzaty Szczęśniak, która chciała, żeby ta ściana stała się „duszą innej ściany”, żeby upamiętniała ścianę stodoły, w której polscy sąsiedzi spalili swoich żydowskich sąsiadów w miejscowości Jedwabne w 1944 roku.

3 Źródło: Grzegorz Niziołek, Muzyka widowni?, [w:] Burza, Warszawa 2008, s. 10–11.

Grzegorz Niziołek Muzyka widowni?

R1HAOgVCuiJOk1

Fotografia ukazuje stronice starej książki. Papier jest pożółkły. Na górze ornament roślinno‑zwierzęcy. Poniżej tytuł i dwie kolumny tekstu w języku angielskim. Pierwsza kolumna ozdobiona inicłałem.

[…] już pierwszy obraz dziwnej rodziny skupionej wokół solidnego, mieszczańskiego stołu – tej resztki dawnego zaginionego świata – mówi o doświadczeniu zagłady i ocalenia, rozpisuje traumatycznetraumatycznytraumatyczne doświadczenie na głosy poszczególnych postaci. Dom Prospera pogrążony w ciemności niemal drży od wibrującego dźwięku nisko przelatującego samolotu. W obrazie scenicznym natychmiast uderza wrażenie braku więzi, wewnętrznego paraliżu i stłumienia. […]

Warlikowski mówił, że pracując nad Burzą miał w pamięci Jedwabne: zarówno wydarzenia z czasu wojny, jak i całkiem współczesne rocznicowe uroczystości […]. Ten krwawy i szokujący obraz małomiasteczkowej społeczności zamienionej w zgraję morderców […] nosi wszelkie znamiona traumy, wokół której rozpętała się dyskusja o winie i odpowiedzialności, o złu stygmatyzującymstygmatyzującystygmatyzującym następne pokolenia i piętnującym […] świadomość całego społeczeństwa, o pamięci i możliwości wybaczania. Warlikowski nie czyni jednak z Burzy głosu w tej dyskusji, nie tworzy bezpośrednich odniesień do tych wydarzeń. Po prostu umieszcza dramat Szekspira w pewnej przestrzeni społecznej, odziera go z konwencjonalnego optymizmu.

4 Źródło: Grzegorz Niziołek, Muzyka widowni?, [w:] Burza, Warszawa 2008, s. 11–12.