Człowiek w społeczeństwie

Aktywność człowieka (obywatela) w społeczeństwie wynika z kilku założeń składających się na jego podmiotowość.

Czym jest aktywność obywatelska?

Aktywnością obywatelskąaktywność obywatelskaAktywnością obywatelską jest udział obywateli w życiu politycznym, gospodarczym, kulturalnym i społecznym zarówno państwa, jak i wspólnoty lokalnej. Aktywność ta jest aktywnością świadomą i dobrowolną.

Aktywność obywatelska przejawia się m.in. udziałem w wyborach, kontrolowaniem lub sprawowaniem władzy, przynależnością do organizacji społecznych lub stowarzyszeń, dbaniem o ład i porządek publiczny, reagowaniem na przejawy łamania przyjętych zasad, zaangażowaniem się w pomoc potrzebującym oraz samoorganizowaniem się obywateli w sprawach dotyczących wspólnego dobra.

RSDxDG5lJn3X6

Zdjęcie przedstawia maraton. Na pierwszym planie stoi grupa ludzi w czerwonych koszulkach z napisem Volunteer team. Są zwróceni w stronę biegnących ludzi.

Kapitał społeczny

Pojęcie kapitału społecznegokapitał społecznykapitału społecznego pomaga zrozumieć problem zaangażowania obywateli w życie zarówno państwa, jak i społeczności lokalnej. Z jednej strony państwo ma do czynienia z przedstawicielami społeczności lokalnych, którzy chcą wpływać na działania państwa, a z drugiej – zadaniem państwa jest podnoszenie standardów i jakości życia obywateli, co pomaga w kształtowaniu kapitału ludzkiego i społecznego. Zależność jest też odwrotna: z punktu widzenia efektywności i tempa rozwoju społeczno‑gospodarczego (więc także rozwoju kapitału społecznego) ważna jest skala zaangażowania obywatelskiego i poziom aktywności mieszkańców.

Kapitał społeczny jest różnie definiowany.

Bourdieu podkreśla znaczenie liczby znajomych jako element istotny dla zaangażowania społecznego jednostki.

James Coleman definiuje kapitał społeczny jako zdolność ludzi do współpracy w grupie lub organizacji. W rezultacie realizuje się wspólne interesy i podnosi efektywność wspólnego działania. Dzieje się to w ramach struktury społecznej, gdzie ludzie podejmują działania zgodnie z panującymi zasadami, normami i obowiązkami, ale przy tym mają pewne oczekiwania i zobowiązania. Czynnikiem ważnym, według Colemana, są relacje, więzi międzyludzkie.

Francis Fukuyama zauważył związek między kapitałem społecznym i działalnością społeczną, polityczną i gospodarczą oraz wpływ kultury i tradycji szczególnie na działalność gospodarczą. Z tych powodów kapitał społeczny definiuje on jako nieformalne wartości i normy etyczne, wspólne dla członków danej grupy, które umożliwiają skuteczne współdziałanie. Szczególnie ważne dla dobrego funkcjonowania jest wzajemne zaufanie.

Robert Putnam z kolei uważa, że na kapitał społeczny składają się trzy elementy: zaufanie, normy wzajemności i sieci (układy) obywatelskiego zaangażowania. Cechy te kreują efekty zewnętrzne dla całej wspólnoty. Zatem, podobnie jak Fukuyama, kładzie nacisk na zaufanie i wartości.

Ciekawe, że w odróżnieniu od kapitału finansowego, zużywanie kapitału społecznego prowadzi do jego pomnożenia.

Typy kapitału społecznego

Budowanie kapitału społecznego

W latach 1970–1989 Robert Putnam przeprowadził we Włoszech badania nad kształtowaniem kapitału społecznego. Okazało się, że między północą i południem kraju istnieją znaczne różnice: społeczności, w których wypracowano na przestrzeni wieków kapitał społeczny przejawiający się normami wzajemności i sieciami obywatelskiego zaangażowania, zdecydowanie łatwiej podejmują się dobrowolnej współpracy.

Można powiedzieć, że mechanizm współpracy buduje wzajemne zaufanie, które jest przenoszone na inne sfery życia społecznego. Jest też fundamentem dla projektowania i wdrażania kolejnych działań.

RxO1T1lYqsjFO

Zdjęcie przedstawia grupy ludzi, które siedzą przy stołach. Stoły są ustawione na zewnątrz na trawie.

Słownik