Najtrudniejszym zadaniem, jakie stoi przed każdym, kto pragnie opanować reguły retorykiretorykaretoryki, jest niewątpliwie przygotowanie własnego tekstu. Żeby jednak skonstruować dobrą mowę, należy najpierw zapoznać się z przykładami innych przemówień, przeanalizować ich konstrukcję i argumentację. Są to działania pomagające zrozumieć także o wiele bardziej uniwersalną zasadę, a mianowicie sposób konstruowania argumentacji w każdej debacie.
R1XJ9bRuZt5To
Obraz przedstawia wnętrze dużej komnaty. Przy pulpicie, na podwyższeniu, siedzi starszy mężczyzna. Czyta tekst z księgi, ma uniesioną prawą dłoń. W sali siedzą wytwornie ubrani arystokraci i arystokratki, słuchają mówcy.
Pieter Isaacsz, Wykład w akademii rycerskiej, ok. 1620
Źródło: domena publiczna.
Przykładem tekstu retorycznego jest tekst literacki, jak na przykład wypowiedź Sarumana skierowana do Gandalfa z powieści J.R.R. TolkienaWładca Pierścieni (księga II, rozdział 2). Słowa te wypowiedziane są w Isengardzie, kiedy Gandalf przyjechał szukać rady i pomocy w zbliżającej się wojnie z mocami zła. Saruman zobaczył w Pallandirze oko Saurona, poczuł jego potęgę i wystraszony przeszedł na stronę zła. Wkrótce Saruman uwięził Gandalfa. Osobą przytaczającą tę płomienną wypowiedź jest właśnie Gandalf, o czym świadczy zaimek w zdaniu wtrąconym w nawiasie.
1
J.R.R. TolkienWładca Pierścieni
RZr7POtXyM3gW11
Zdjęcie przedstawia siwowłosego starca. Mężczyzna ma długie, proste włosy i gęstą siwą brodę. Jego twarz jest pociągła.
Christopher Lee w roli Sarumana - kadr z filmu Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia, reż. Peter Jackson, Nowa Zelandia / USA 2012
Zamierzchłe Dni minęły, odchodzą Dni Pośrednie, a nastają Dni Nowe. Czas elfów się skończył, nadchodzi nasz czas: świata ludzi, którymi winniśmy rządzić. Musimy jednak rozporządzać siłą, aby pozwoliła nam wszystko ułożyć wedle naszej woli, dla pożytku Dobra, które widzą tylko Mędrcy. Uważnie wsłuchaj się w moje słowa, Gandalfie, stary przyjacielu i pomocniku (ciągnął przymilnym głosem, zbliżając się do mnie). Nie przypadkiem powiedziałem: „musimy”, o nas to bowiem będzie chodzić, jeśli sprzymierzysz się ze mną. Dojrzewa nowa moc, wobec której bezużyteczne się stają wszystkie nasze dawne sojusze i układy. Żadnej nadziei nie można wiązać z elfami ani wymierającymi Númenoryjczykami, i właściwie nie masz, nie mamy żadnego wyboru. Musimy zbratać się z tą potęgą; to mądre posunięcie, Gandalfie, i bardzo obiecujące: zwycięstwo jest w zasięgu ręki, a wielka będzie potem odpłata dla tych, którzy się do niego przyczynią. Wraz ze wzrostem nowej Potęgi w moc będą też obrastać jej wypróbowani stronnicy, Mędrcy zaś, tacy jak ty i ja, postępując cierpliwie, mogą w końcu zacząć kierować jej czynami. Trzeba się będzie zdobyć na wytrwałość, trzeba będzie skrywać swe prawdziwe myśli, nieraz przyjdzie być może opłakiwać zło, do którego się w ten sposób przyczynimy, ale przyświecać nam będą cele najczystsze i najwyższe: Wiedza, Prawo, ład, cele, do których dotąd na próżno dążyliśmy, więcej napotykając przeszkód niż pomocy ze strony naszych słabych bądź gnuśnych przyjaciół. Nic się nie zmieni, jeśli chodzi o nasze wielkie zamierzenia, a tylko innych do ich realizacji użyjemy środków.
1 Źródło: J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, tłum. J. Łoziński, Poznań 2002, s. 294–295.
Zanim przejdziesz do dalszej części materiału, spróbuj wykonać następujące polecenia:
RZd6dS6W7glrO1
Polecenia.
Polecenia.
Słownik
argumentacja
argumentacja
część mowy lub pisemnej wypowiedzi perswazyjnej, obejmująca argumenty na rzecz dowodzonej tezy; zbiór argumentów na rzecz jakiejś tezy
epilog
epilog
(gr. epílogos - zakończenie) – końcowa część tekstu literackiego
retoryka
retoryka
(gr. rethor — mówca) - sztuka wymowy; nauka o skutecznym i pięknym wygłaszaniu mów
teza interpretacyjna
teza interpretacyjna
twierdzenie dotyczące sensów tekstu, które są udowadniane w toku dalszej analizy i interpretacji