Historia Tristana i Izoldy

Legenda o Tristanie i Izlodzie zrodziła się prawdopodobnie wśród plemion celtyckich zamieszkujących wybrzeże kanału La Manche. Początkowo przekazywano ją ustnie. Pierwsze pisemne wersje historii nieszczęśliwie zakochanych bohaterów pochodzą z końca XII wieku. Najpełniejszy zapis legendy zrekonstruował francuski mediewistamediewistamediewista. W Dziejach Tristana i Izoldy przedstawił historię dwojga zakochanych, którzy nie mogli być razem ze względu na obowiązujące ich normy społeczne. Opowieść rozpoczyna się w chwili, w której król Marek powierza Tristanowi misję eskortowania swojej przyszłej żony. Tristan poznał więc Izoldę, gdy była już zaręczona z królem. Bohaterowie zakochali się w sobie, a ich miłość okazała się silniejsza niż obowiązujące normy zachowania. Stanowiła bowiem efekt działania napoju miłosnego, który oboje przypadkiem wypili. Z łączącym ich uczuciem nie sposób było walczyć.

Starofrancuska historia o Tristanie i Izoldzie stała się archetypemarchetyparchetypem fatalnej miłości, która wiąże kochanków aż po grób. Nieszczęśliwie zakochanym wciąż towarzyszyło cierpienie (łac. trismus – smutny). Izolda została żoną Marka, a Tristan stanął przed koniecznością dokonania wyboru: pozostać wiernym królowi czy znaleźć spełnienie w miłości. Bohaterowie już zawsze żyli w tęsknocie i samotności. Tristan umarł z imieniem Izoldy na ustach. Izolda, która znalazła ciało ukochanego, umarła obok niego z żalu.

Opowieść o rycerzu i damie jego serca ponownie zyskała popularność w XIX wieku, kiedy niemiecki kompozytor Richard Wagner stworzył dramat muzyczny zainspirowany historią Tristana i Izoldy (Tristan und Isolde, 1859). Ważną rolę odegrały także liczne nawiązania do tego tematu w malarstwie angielskich twórców zwanych prerafaelitamiprerafaeliciprerafaelitami.

R1PnxQtRCh1Ys

Obraz przedstawia kobietę i mężczyznę, którzy się obejmują. Kobieta jest tyłem do obserwatora obrazu. Ma długie włosy. Mężczyzna z czułością całuje kobietę w policzek. Jedną dłoń ma położoną na głowie kobiety, druga trzyma przy jej policzku. Kobieta obejmuje mężczyznę za szyję.

R180f2RU1k8Cx

Obraz przedstawia trzech mężczyzn na statku. Mężczyzna po prawej stronie stoi wyprostowany. Ma poważny i spokojny wyraz twarzy. W dłoniach trzyma włócznię. Jest dostojnie ubrany, ma kożuch narzucony na ramiona. Obok niego, po lewej stronie obrazu, klęczy mężczyzna. Również jest ubrany wytwornie. W lewej dłoni trzyma włócznię. Ma otwarte usta, patrzy na stojącego mężczyznę. Na jego twarzy widoczny jest niepokój. Za mężczyznami stoi kolejna osoba. Trzyma w dłoni płonącą pochodnię. Widać lewy profil mężczyzny, patrzy przed siebie. Ma otwarte usta. W tle znajdują się: klif, morze i statek.


RGFp0fLBMIIaC

Na ilustracji znajduje się kobieta i mężczyzna nad brzegiem morza. Stoją. Obejmują się, wtulając się w siebie. Mężczyzna czule całuje kobietę w policzek. Ma zamknięte oczy. Kobieta jest tyłem do obserwatora. Ma długie włosy i długa suknię. Po ich prawej stronie siedzi kobieta, zasłania dłońmi twarz. W tle postać zasłonięta tkaniną - półnaga kobieta.

R1SYvsY5SuS78

Obraz przedstawia kobietę i mężczyznę - siedzą na kamiennej ławce. Jest noc. Kobieta z długimi włosami opiera głowę na ramieniu mężczyzny. Jej prawa dłoń leży na dłoni mężczyzny. Kobieta ma zamknięte oczy i obnażone ramiona. Mężczyzna patrzy w prawo. Ma lekko uniesioną głowę. Oboje mają narzuconą na siebie czerwona tkaninę. Ubrani są w długie stroje. Obok mężczyzny, powyżej niego na tle skał, po prawej stronie obrazu jest postać kobiety. Kobieta cała przykryta jest tkaniną. W tle morze, żagiel statku, wysokie skały i gwieździste niebo.

R1QkNTA4SyUvi

Obraz przedstawia obejmujących się kobietę i mężczyznę, unoszą się nocą nad wodą. Kobieta trzyma prawą dłoń na głowie mężczyzny, a mężczyzna podtrzymuje lewą dłonią głowę kobiety. Usta mężczyzny są blisko ust kobiety. Długowłosa niewiasta ma odsłoniętą lewą pierś i lewe ramię. Para ubrana jest w długie szaty. Na dole po prawej stronie obrazu jest dwóch mężczyzn i kobieta. Jeden z mężczyzn stoi, ma zamknięte oczy, wspiera głowę na włóczni. Drugi mężczyzna klęczy i patrzy na kochanków. U boku ma miecz. Mężczyźni mają hełmy na głowach. Kobieta siedzi, ma ukrytą głowę w ramionach. Ramiona trzyma na kamiennym murku. Wydaje się, że śpi.

R1asGeEc6nnWD

Obraz przedstawia leżącego pod drzewem mężczyznę. Ma zamknięte oczy. Ręce ułożone wzdłuż ciała. Ubrany jest w długą, białą szatę. Klęczy przy nim ze spuszczoną, wspartą na mieczu głową, rycerz. Za leżącym mężczyzną stoi postać ubrana w długą białą szatę, ma kaptur na głowie, nie widać jej twarzy. W dłoni trzyma świecę. W tle widać morze.

R1U8A9DKm2lH1

Obraz przedstawia kobietę i mężczyznę w pomieszczeniu. Kobieta jest po lewej stronie obrazu, mężczyzna po prawej. Mężczyzna trzyma lewą dłoń kobiety i całuje ją, nachylając głowę. Para trzyma w dłoniach kielichy. Kobieta ma na sobie długą suknię, mężczyzna długie szaty. Stoją przy stoliku, na którym pali się świeca. Po prawej stronie obrazu, blisko kochanków, znajduje się amor ze strzałą i skrzydłami. W tle przez okno widać statek.

RXoCyh9W1bJcp

Obraz przedstawia popiersie młodej kobiety. Kobieta patrzy w prawo. Jej twarz jest poważna. Ma czarne, spięte włosy, w uszach kolczyki, na szyi dwa sznury korali. Ubrana jest w wytworną niebieską suknię. W prawej dłoni trzyma złoty kielich, w lewej kwiat czerwonej róży. Przed jej dłońmi leżą kwiaty.

R1PAJ0WV4u17p

Obraz przedstawia kobietę i mężczyznę siedzących na kamiennej ławce na tarasie. Kobieta siedzi po lewej stronie, mężczyzna po prawej - rękę opiera na kamiennym murku z tyłu siedzącej kobiety. Nachyla się w jej kierunku. Mężczyzna trzyma harfę. Kobieta ma długie, jasne włosy i długą suknię. Na ramiona ma narzuconą królewską pelerynę z kołnierzem z futra gronostaja. Po prawej stronie siedzących po schodach wchodzi brodaty, starszy mężczyzna w koronie na głowie. Patrzy na parę. W tle drzewa.

Inspiracje dla kultury współczesnej

RQH4Mm1q2lGyg

Obraz przedstawia kobietę i mężczyznę na statku. Stoją naprzeciwko siebie. Kobieta podaje mężczyźnie złoty puchar. Mężczyzna jest w rycerskiej zbroi. Jego hełm leży na linach na pokładzie statku. Kobieta ma na sobie długą suknię, pelerynę i zwiewną tkaninę na włosach. W tle widać morze, skalisty morski brzeg i zabudowę miasta.

Legenda o Tristanie i Izoldzie jest źródłem inspiracji dla twórców literatury współczesnej. W interpretacjach tej historii rozważane są rozmaite problemy: stereotypówstereotypstereotypów kulturowych, w jakie uwikłani są mężczyzna i kobieta, oczekiwań społecznych i niemożności samorealizacji, fatalizmu, odpowiedzialności moralnej za siebie, manipulacji emocjami itp. Historia Tristana i Izoldy należy do tych opowieści, które prowokują do wielu odczytań. Nawiązały do niej Maria KuncewiczowaMaria KuncewiczowaMaria Kuncewiczowa w powieści Tristan 1946 oraz poetka Anna ŚwirszczyńskaAnna ŚwirszczyńskaAnna Świrszczyńska w wierszu Tristan mówi do Izoldy.

Słownik