Rola i cele robotyki

Przyszłość ludzi staje się jasna: będą lokajami robotów.

Autorem tej pesymistycznej myśli jest Jules Romains, francuski poeta i eseista żyjący w latach 1885‑1972. Obecnie do dokonań robotyki podchodzimy z większą nadzieją i optymizmem - mamy bowiem do czynienia z realnymi dowodami na jej efektywność oraz na wzbogacenie edukacji o nowe rozwiązania.

Robotyka to dziedzina nauki i techniki zajmująca się zagadnieniami mechaniki, sterowania, projektowania, pomiarów, zastosowań oraz eksploatacji manipulatorówmanipulatorymanipulatorów i robotów. Obszar zastosowań robotyki jest bardzo szeroki i umożliwia rozwój dziedzin naukowych. Wiele dyscyplin naukowych, jak medycyna, astronomia czy oceanografia, korzysta z różnego typu urządzeń stworzonych i zaprogramowanych do wykonywania skomplikowanych czynności nieosiągalnych dla człowieka. Urządzenia te wykonują też wiele precyzyjnych prac lub zwalniają człowieka z niebezpiecznych czynności. Roboty penetrują obszary toksyczne lub środowiska pracy szkodliwe dla człowieka, biorą udział w precyzyjnych pomiarach terenu (np. badają skład i zawartość pierwiastków w glebie i powietrzu), monitorują rejony trudno dostępne lub szczególnie niebezpieczne.

R1XjnDtd6vtDI
Łazik marsjański to rodzaj wielofunkcyjnego robota działającego w środowisku wciąż niedostępnym dla człowieka. Potrafi się samodzielnie poruszać i jest wyposażony w olbrzymią liczbę instrumentów naukowych. Urządzenia łazika, takie jak sondy, kamery, mikrofony itd. pozwalają mu skanować środowisko i analizować pochodzące zeń informacje.
Źródło: Łazik marsjański, dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.

Robotyka łączy wiele dziedzin, w tym informatykę, mechanikę i technikę. Wśród jej celów znajduje się również projektowanie inteligentnych maszyn.

Podstawowe pojęcia związane z robotyką

Ro66p79BJTfup
W zakładkach znajdują się trzy fotografie: 1. Zdjęcie przedstawia robota stojącego wewnątrz wysokiego pomieszczenia. Robot posiada cztery czarne koła, od którego odchodzą w górę cztery nogi zbudowane z białych, metalowych listew, połączonych ze sobą ukośnymi elementami konstrukcji. Zwieńczeniem tych nóg jest płaska platforma, na której siedzi mężczyzna w pomarańczowej koszulce. Od platformy biegnie pojedyncza kolumna zbudowana z takich samych listew, a na jej szczycie znajduje się konstrukcja, która przypomina swoim kształtem głowę żyrafy. 2. Zdjęcie przedstawia zdjęcie niewielkiego, białego manipulatora robotycznego z czarnymi i czerwonymi elementami. Posiada owalną stopę przymocowaną do drewnianego blatu, a wyżej znajduje się platforma z długim, przegubowym ramieniem sterczącym pionowo w górę. Na szczycie manipulatora znajduje się przymocowana szczotka do czyszczenia toalet. W tle widać pomieszczenie z blatami roboczymi i fotelami na kółkach oraz drzwi prowadzące do kolejnego pomieszczenia z regałem magazynowym. 3. Zdjęcie przedstawia białego robota humanoidalnego. Swoją postacią przypomina człowieka – posiada głowę, szyję, tułów, dwie ręce i dwie nogi zbudowane z tworzywa. Jego nogi są zgięte w kolanach, a ręce w łokciach. W dłoniach trzyma srebrną trąbkę, którą przykłada do ust.
R10qmOCYI9QjK1
Cybernetyka bada funkcje, procesy i przepływ informacji w systemach, których działania dążą do określonego celu.
Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.

W dziedzinie robotyki można się spotkać z określeniem cybernetyka. Cybernetyka zajmuje się badaniem systemów sterowania i sposobami przekazywania informacji. Dziedzina ta jako pierwsza zajmowała się poszukiwaniem analogii między zasadami działania organizmów żywych, systemów społecznych i maszyn. Cybernetyka jest transdyscyplinarną dziedziną nauki, która odkryła wspólne prawa dla różnych dziedzin. Z niej wyłoniła się znana dziś dziedzina sztucznej inteligencji, która za jeden z celów stawia sobie stworzenie maszyny obdarzonej inteligencją nieodróżnialną od ludzkiej.

Rodzaje robotów

Ze względu na zastosowanie w edukacji rozróżniamy następujące rodzaje robotów:

  • naukowe,

  • szkoleniowe,

  • przemysłowe,

  • badawcze (przeznaczone np. do eksploracji dna oceanu czy przestrzeni kosmicznej).

R16j5v2Iy5Lbg1
Shalu został stworzony w 2020 roku. Potrafi rozpoznawać i zapamiętywać ludzi i przedmioty. Interpretuje większość ludzkich emocji i umie się odpowiednio do nich zachować. Shalu odpowiada na rzeczowe pytania i prowadzi rozmowy oparte na scenariuszu, wykorzystując sztuczną inteligencję do zrozumienia znaczenia wypowiedzi.
Źródło: Robot Shalu inteligentny, wielojęzyczny, społeczny i edukacyjny robot humanoidalny z budowany z odpadów, dostępny w internecie: wikimedia.org, domena publiczna.

Jedną z odmian robotów naukowych są zaawansowane roboty humanoidalne. Są to roboty inspirowane ludzkimi zachowaniami, poruszające się podobnie jak człowiek, wykonujące wiele z podstawowych czynności, a także reagujące na niektóre z sytuacji, jakich doświadczamy w codziennym życiu.

Proces tworzenia takiego robota jest bardzo złożony i wymaga wnikliwego przygotowania merytorycznego w zakresie elektroniki, informatyki, robotyki, a także biologii i jej powiązań ze sztuczną inteligencją, zwłaszcza w kwestii sztucznych sieci neuronowych.

Urządzenia nazywane humanoidamihumanoidhumanoidami są szansą na zwiększenie wydajności w wielu dziedzinach. Szczególnie przydatne są w robotyce społecznej: pomagają w diagnostyce medycznej i opiece, np. przy rehabilitacji pacjentów.

Z uwagi na zastosowanie sztucznej inteligencji roboty humanoidalne mogą bowiem posłużyć w zautomatyzowanych procesach produkcyjnych, gdzie jest wymagana szczególnie wysoka precyzja ruchów oraz rygorystyczna kontrola jakości.

RH7ZlUYozvKSb
Wielu szkoleniowców, chcąc zaprezentować możliwości sztucznej inteligencji, korzysta z robotów. Są też branże całkowicie oparte na robotyzacji, śledzące najnowsze trendy z zakresu mechatroniki.
Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.

Gdzie uczyć się robotyki?

Robotyka jest kierunkiem studiów związanym z automatyką, automatyką maszyn i procesów, biorobotyką oraz informatyką i programowaniem. Poznanie zagadnień związanych z mobilnością robotów, jak również edukacja na temat zastosowań sztucznej inteligencji pozwala na tworzenie różnorodnych urządzeń dedykowanych sektorowi komercyjnemu (firmom, przedsiębiorstwom, zakładom przemysłowym), ale także indywidualnym użytkownikom.

RXP6trH4Z254I1
Lego prowadzi szkolenia z budowania robotów i produkuje odpowiednie do tego celu klocki. W zestawach znajduje się aplikacja do programowania, która prezentuje podstawowe zasady budowy maszyn i robotów.
Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.

Z kolei dla pasjonatów organizowane są RoboCampyRoboCampRoboCampy, z których chętnie korzystają również nauczyciele i uczniowie chcący poszerzyć swoją wiedzę na temat nowych technologii. Dostęp do kursów czy warsztatów omawiających najistotniejsze kwestie robotyki możliwy jest także online – na podstawie otrzymanych materiałów można stworzyć własne repozytorium o interesujących nas rodzajach robotów.

Słownik

humanoid
humanoid

każdy byt, którego kształt przypomina ludzką postać; w robotyce za humanoidy uznaje się sztuczne organizmy (androidy), którym za sprawą oprogramowania oraz zastosowanych mechanizmów nadaje się cechy istot inteligentnych

RoboCamp
RoboCamp

szkolenie lub pakiet szkoleniowy dostępny online; celem kursu jest zapewnienie uczestnikom dostępu do multimedialnych materiałów dydaktycznych z zakresu robotyki

manipulatory
manipulatory

urządzenia robotyczne przeznaczone do wspomagania lub zastępowania człowieka przy wykonywaniu czynności manipulacyjnych; są zazwyczaj wykorzystywane w przemyśle produkcyjnym; mogą być sterowane ręcznie lub automatycznie za pomocą własnego lub zewnętrznego układu sterującego