Swoje stanowisko ontologiczne przedstawił Wittgensteina zaledwie na kilku stronach. Tezy autora są zaproszeniem do myślenia i poszukiwania. We wstępie napisał, że Traktat nie jest podręcznikiem akademickim. Ontologia Traktatu jest ontologią faktów a jej pierwsza teza brzmi:

Fakty to nie rzeczy a świat nie jest ogółem rzeczy. Świat jest wyznaczony przez wszystkie fakty. Czym jest rzecz, czym jest fakt w tych pierwszych tezach? Rzeczą może być pióro, dom lub planeta Mars, a faktem dokonany zamach terrorystyczny w USA, zwycięstwo Polaków w bitwie pod Grunwaldem.

R1VDADWvA6MDK1

Ilustracja przedstawia tablicę, a na niej narysowane trzy głowy ze znakiem zapytania. Między nimi są narysowane plusy. Dodane do siebie dają wynik głowy z wykrzyknikiem.

Świat – jak pisze Wittgenstein – jest ogółem faktów nie rzeczy, nie oznacza to jednak, że w świecie nie ma rzeczy, choćby dlatego, że teza świat jest ogółem x‑ów, nie y‑ów, nie implikuje tezy w świecie są tylko x‑y, a nie ma y‑ów. Fakty to istniejące stany rzeczy. Te z kolei łączą relacje i konfiguracje. Gdy widzimy długopis leżący na biurku, mamy do czynienia z długopisem i z biurkiem, jako rzeczami, oraz z relacją jaka między nimi zachodzi. To powiązanie rzeczy stanowi fakt – istniejący stan rzeczy. Świat to istniejące stany rzeczy znajdujące się w przestrzeni logicznej. Należy tu podkreślić „istniejące”, ponieważ same „stany rzeczy”, to tylko możliwość zaistnienia pewnej konfiguracji rzeczy. Przestrzeń logiczna stanowi potencjalne możliwości konfiguracji. Jedne z nich istnieją i są to fakty, inne są tylko logicznie możliwe i są to stany rzeczy.

Stosunek myśli do świata jest głównym problemem Traktatu. Aby świat mógł być odwzorowany w języku, muszą zostać spełnione pewne warunki. Struktura zdania musi odpowiadać strukturze świata oraz zdanie to musi być faktem. Zdanie jest złożone z przedmiotów, które są nazwami. Strukturze zdania odpowiada struktura świata wówczas, gdy zdanie jest zbudowane poprawnie syntaktyczniesyntaktykasyntaktycznie oraz semantycznie. Tym, co umożliwia odwzorowanie świata w język, jest forma logiczna. Struktura syntaktyczna zdania powinna odwzorowywać ontologiczną strukturę świata, dzięki czemu w zdaniu odzwierciedla się obraz świata.

R2zSKsFMmsTrZ1

Ilustracja przedstawia portret mężczyzny z pociągłą twarzą i lekko kręconymi, krótkimi włosami. Mężczyzna ubrany jest w garnitur. Obok są napisy w obcym języku oraz podpis Ludwig Wittgenstein 1889 - 1951..

Jeśli teoria odwzorowania logicznegoteoria odwzorowania logicznegoteoria odwzorowania logicznego wzbudza ogromne zainteresowanie w filozofii, to część mistyczna Traktatu prawie jest zapomniana, chociaż dla autora miała wielkie znaczenie. Wittgenstein wielokrotnie powtarzał, że jest niezrozumiany. Jego dzieło, jak chcieli neopozytywiści, nie jest objawieniem czystego empiryzmu, lecz bliżej mu do idealizmu w wersji Platona.

Jest to ważne założenie metafizyczne – nie chodzi tu o osobową podmiotowość, czy świadomość „ja” myślącego. Należy myśleć o podmiocie, który uczestniczy w języku. Wittgensteina zadziwia samo istnienie świata. Zwraca uwagę na pewną niewyrażalną jakość świata. Badacze Traktatu twierdzą, że dla Wittgensteina nie tyle ważna była filozofia języka, ile zagadnienia etyczne, estetyczne i religijne. Traktat należy czytać jako całość, bez omijania końcowej mistycznej część. Według Wittgensteina to co „niewypowiadalne” zawiera się w tym, co zostało wypowiedziane. W liście w sprawie wydania Traktatu, Wittgenstein napisał, że jego dzieło składa się z dwóch części: z tego, co napisał, i z tego, czego nie napisał.